Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mandoketa. �1. "(L, BN), en busca de mulos" A. �2. "(L, BN), una carga sobre mulo. Mandoketa bat ikatz
(BN-baig), una carga de carbón, lo que pueda llevar un mulo" A. �3. "(B), multitud de machos" A.
mandokillo. � Dim. de mando. (Aplicado a personas como sobrenombre). � Mutil onak dira orretantxe
astokillo ta mandokillo, kontra eiten. Kk Ab II 65.
mandoko. v. mandako.
mandokrazia. � Gobierno de mulos. � Ez astokrazi ez mandokrazi, / naiz euren gauzak anditzat euki, / nire
euzkerea ezta juango / amak ipiñi eustan lekutik. Enb 202.
mandokume. � Muleto. � [Atarian] arkittu zuten... etxeko mandokumea, artalea jaten. Inza EEs 1917, 17.
mandol. "/mandól"/, meule de foin (S)" Lrq.
mandolatu. � Envolver, enfajar. � Bi mardots paper batetan mandolatü. GH 1929, 422. Gerrikuan estekirik
ekhartzen dü zamaia, mihimenez eginik eta oihal gorriz belhañetarano mandolatürik. J.B. Mazéris GH 1933,
301.
mandolin-tintirin. Sin preocuparse, alegremente. � Txanpon batzuek irabazi nezazkean bitartean aurrera
mandolin tintirin, eta irabazten detanakin jan da eran eta panderua jo. EEs 1929, 75.
mandomoxtale (B ap. A), mandomozle (L? ap. A; Dv). � "Tondeur de mulets et de chevaux" Dv. "Esquilador"
A.
mandoño (R-urz ap. EI 140). � Dim. de 1 mando.
mandorapilo. "(Sal), nudo fuerte, especial" A.
mandosko. v. mandoxko.
mando-soinka. � (Llevar...) como carga, cargado en la espalda. � Ainbertze tresna andi bear direlarik olako
lekuetan eta oro zatituak, puskatuak, mandosoinka eramateko gisaz oletan eginaraziak. FIr 134 (v. tbn. 147).
mandotar. "Mular" Lar.
mandotegi, mandategi (V, Gc, B, BNc ap. A). � "Muladar, cuadra de mulos" A. � Munduko gauzak dire
dousetan estimatu bear direnak, bada, apostoluak konparatzentu mandotegi bati (B, s. XVIII). BOEans 899.
Orduan mandotegia zegoan, beeneko bizitokiyan. Aran SIgn 2. Ostatu bateko mandotegira lo egitera joan zan.
Ib. 34.
mandots. v. mardots.
mandotu (L, B, BN ap. A; Dv). �1. Volverse mulo; volverse duro, insensible, rudo. � Bakotxari puskaka
ontasun izartzen, / heldu zen yanaria guziei hedatzen, / biziaz zohan deusen nihork gordetzea, / mentan, orai
bezala, lehen mandotzea. Hb Esk 14. Mandua gixon eginda! Neu ez negittala mandotu ta etxagok ardurarik. EEs
1925, 12. � (Part. en función de adj.). � Neuk bere eneban luzaroago mandazain mandotuari entzuten egon nai
izan. A Txirrist 42.
�2. Hacer(se) estéril, inútil. � Lehen deputatuen medioz ardiets zezaketen zerbaixka noizetik noizera. Oraiko
deputatuak mandotu dituzte; legeak ez diote ahal mikorik uzten! H (sg. DRA). Hain ziren [alhor-pentzeak]
idortiak eta mandotiak nun ez baitzen ez ogi ez arto pikor bat sortzen ahal. GAlm 1961, 62. Ezagutua ere
fozfora eskasarekin mandotzen direla behiak. Gatxitegi Laborantza 142. Vitamina eskasak ekartzen ditu kabalen
gibelatzepenak, nahasdurak, minak, mandotzeak eta orobat hiltzeak. Ib. 143.
�3. Desprenderse. Cf. 1 mando I (3). � [Xara edo oihana] legarren mandotzetik beiratzeko ereina izana da edo
landatua han noizbait, zer ari zen ontsa zakien norbaitek. JE Ber 40.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
91