Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
zakusan zorthe huntan. Arg DevB 48. Halatan da [eskuara] berenez eta naturalki ahal tuzken kalitate eder
guztiez hain beztitua eta dothatua non [...]. ES 191. Naturalki atsegiñ egiten darokun gauzak edo usantzak gure
gogarako egiten duena lauster heldu zaiku spiriturat. "Naturaliter". Ch III 48, 5 (SP naturalezaz). Zeren
naturalki guziek plazer hartzen baitugu sensuei atsegiñ egiten dioten gauzez mintzatzeaz. He Gudu 146. Gizon
orok natüralki jakitia desiratzen die. Mst I 2, 1 (SP sorkuraz, Ch naturalezaz, Ol berenez, Leon izatez).
Odolaren gorphützetik separatziak kausatzen baitü natüralki heriotzia. CatLan 131. Naturalki dien pietatiak. AR
307. Animále jénero guziék dúte naturálki afizióne berén humeengána. LE Matr2 81. Bekhatuari ihes egiten
zaio, naturalki higuin diren gauzei bezala. Dh 97. Naturalki kolerazko haurrak ginen, berzeak bezala. TB Eph 2,
3 (Lç naturaz, He sortzez, Dv ethorkiz, Ol, BiblE izatez). Gaineko opserbazione hautarik naturalki heldu dena
da. MarIl XV. v. tbn. Ip Hil 155. �2. Con naturalidad, espontáneamente. � Nola geure gogarako gauzekin
naturalki bozten eta alegeratzen baikara, hala desgogarakoekin eta kontrakoekin tristetzen eta haserretzen gara.
Ax 271 (V 181). Eskuararen mintzaira behar da izan ez luzegia, ez laburregia, ez mehegia, ez lodiegia, baizik
naturalki eta lanoki batere aphaindurarik eta bernizadurarik gabe. ES 135. Eskualdun naturalki eta lanoki
mintzo direnek. Ib. 135. Birjina sainduak agertzen du Elisabet sainduarentzat duen amodioa, maite zuen
naturalki bere ahaide bezala. Jaur 354. Naturalki hiri hartako gizonek harmak hartuko zituzten, bilduko ziren
plazarat. Elsb Fram 70s. Bera ta Kattaliñ izan ezik, mahikideak etziran ari naturalki. Osk Kurl 104. �3.
Naturalmente. � Munduko bazter guzietarik abiatua du trumilka jendea. Bakotxa bere aldian baizik ez dezake
haatik ikus ez artha, naturalki. JE Ber 87.
naturaltasun. � Naturalidad. � Irudi onek bizia ta naturaltasuna dario. Etxde Egan 1961 (1-3), 86. Zibilizazio
guzia, naturaltasunaren aurkako araudi geroz eta absurdoagoa baino ez bait da. PPer Harrip 37. Huts larriak,
bi ditu itzulpen honek. Esan dudan naturaltasunik eza, aurrenik. MIH 350. Naturaltasunak hizkuntz gaietan
duen esku nagusiari dagokion begiramen apala. MEIG VI 185. [Bertsolariengan] maiz topa daitekeelako noski
bestetan urri dabilen naturaltasuna. MEIG II 106. En DFrec hay 4 ejs.
natusu. v. natutsu.
natutsu (H) natusu (Lar). � "Pintojo" Lar. "Plein de taches, de macules, de souillures" H.
natutu (Lar, Añ (V, G, AN) � A, H). �1. Manchar. � Illargi odolez natutuak edo mantxatuak. Kortazar Serm
6. �2. Inquietarse. � --Egia! Gure Ramuntxo gaur datorkigu! --Eta etorrera orrekin oso natutua dabil. Alz Ram
66.
natxa. v. natza.
natza (Sc ap. A; H), natxa (BN-ciz ap. A), natsa (S ap. Alth in Lander RIEV 1911, 600), natx. �1. "Essieu" H.
"Eje, en general" A. v. ardatz, haxa. � Bi natx muturreko burdina. HerVal 148. Natx muturreko bat. Ib. 223.
�2. "(Sc), eje, pieza de hierro en sentido vertical, que sostiene la viga del molino" A.
natzi. v. 2 nazi.
nau. v. 2 lau; neu.
nauada. v. lautada.
nauaro. v. laubaro.
nauastu. v. nabastu.
nauder (Lar � Izt C 199 (nanderra, por error) y H). "Faisán" Lar. "Faisan (le). Hegaztin handi eder bat da
nauderra, luma urhe gorri hainitz duena eta guziz buztan xoragarri batetik aise ezagutuko dena" Dass-Eliss GH
1924, 469. � Bidasoan Azken-portutik Nauder edo Faisanen ugarte bitartean. EE 1881b, 292. Ageri bai-ziran,
ingurumaian, urrez pintarratutako nauder gorrantzak, lepo-zildai gorriekiko egazti iztunak. A. Arrue Egan 1955
(3-4), 9.
naufrajio. � (Con egin 'naufragar'). v. nofraia. � Hiruretan zihorrez azotatu izan naiz, behin lapidatu izan
naiz, hiruretan naufrajio egin ukhan dut. Lç 2 Cor 11, 25 (He galdu izan naiz itsasoan, TB nofraie egin dut, Dv
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
907