Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Añ. "Lakhet zaizkit oinetako nasai dohazkitanak, j'aime (me sont agréables) les chaussures qui me vont
amplement. Nasai lothua, attaché lâche, peu serré" H. "Násai daukat, nasáixa, lo tengo flojo" Iz ArOñ. "Oso
nasai dauzkat prakak" Elexp Berg. � Ara emen, ta esan, / zegaitik kordela / onen nasai daukan? Zav Fab RIEV
1909, 36. Aziendek behar dute tokia nasai, ez dezaten elkharri minik egin. Dv Lab 217s. Bazterrak gero-ta
ordokiago: pazkaleku gizen, xara, etxeak ere noiztenka berex, nasai eta garbi. StPierre 25. � "Nasai dator ziri
au, este pasador viene flojo" Etxba Eib.
� "Nasai, nasáixa, holgado, (criba) con agujeros grandes" Iz ArOñ. � "Escarpidor, orrazi nasaia" Añ. "Lenengo
errestillu nasaixan orrasketan zian ari-geixak" Iz LinOñ 178.
�3. (Vc ap. A; Izt 52r, H). (Aplicado a personas). Despreocupado, negligente; libertino. "Flojo, descuidado,
nasaia, zabarra" Izt. "Lascivo" A. � Tr. Documentado en texos vizcaínos, y en Guerrico y S. Mitxelena. �
Etzaite inos ezkondu neskatilla nasai, baldan ta mutilzalegaz, aberatsa bada bere. Mg PAb 107. Onelako kristau
epelak eta nasaiak. Gco I 390 (v. tbn II 17). Beste biar modu jente gazte ta nasai asko batu oi diranetan. JJMg
BasEsc 118s. Estu bat edo ernegau bat nasai bategaz edo ardura gitxiko bategaz ezkondutia. fB Ic III 334.
Koldarrentzat [...] eta nasaijentzat eta sorgiñentzat. "Fornicatoribus". Ur Apoc (V) 21, 8 (He, Dv lohi, TB,
BiblE lizun, Ip likhits, Ol zantar). Onegaz artu eben mutil nasai areek irakatsi guztiz eder bat. Itz Azald 119. �
(Añ, Izt 52r, H, Zam Voc). (Ref. a la vida, costumbres, maneras...). Relajado, disipado, licencioso, laxo.
"Perezoso" Añ. "Bizitze nasaia eramatea, mener une vie relâchée, libre" H. � Esan daroez barre eraitearren
lagunai onelako berba nasaiyak. Zuzaeta 140. Nok gorroto artu ez ibillera ta olgantza nasaiai! Mg CO 136.
Dantza nasaija daguan lekuban dago diabruba. fB Olg 78s. Onelako biar modubetan igaroten dira berba ta
egitada nasai asko. JJMg BasEsc 109. Berba nasaijak baño entzuten ez dala. Ib. 129. Maina gaistuetan azija
edo oitura nasaijetakua. fB Ic III 350. Berba labanak edo nasaiak esan. Añ EL 2 135. Irakurte nasai eta ezainak.
Itz Azald 103. v. tbn. Ur MarIl 53. � (Usos predicativos y adverbiales). Con holgura, holgadamente,
desahogadamente. "D'une manière relâchée, librement" H. "Nasai agertzen zan eukazen aberastasunakin" Etxba
Eib. � Bizi dira nasai ta ardura baga. Mg CO 99. Orain nasai eta gustora bizi. Gco I 473. Etzan niretzat naikoa
kalea, / nasai ibilli nendin bear zan plazea. AB AmaE 228. Geroago eregi eban etxe eder bat nasaiago bizitteko
usteaz. Echta Jos 333 (v. tbn. 77). Bidezko bearrizan geiago daukazana bestea baizen ondo ta nasai ezingo
litzake bizi. Eguzk GizAuz 118 (v. tbn. 44). Ez da erreza nasai bizi dan / aberats bat an sartzea. SMitx Aranz 72.
Neuk be neugandik nasai / bizi gura neuke. Gand Elorri 175.
�4. (V-gip). Ref.: Iz ArOñ; Etxb Eib; Elexp Berg. Tranquilo, despreocupado. "Ez dot ikusi gizon nasaixagorik a
baño, no he visto persona más tranquila que aquélla" Etxb Eib. v. lasai. � Tr. Documentado en textos vizcaínos
y en Duhalde. � Konfesatu gabe bekatu astun oek, bizi dira konzienzia nasaiarekin. Mg CC 106. Bake handi,
nasai bat gozatzen dute. Dh 191. Tutuluren emaztea andra nasaia zan, eroan aundikoa. Erkiag BatB 92 (v. tbn.
147). � (Usos predicativos y adverbiales). Tranquilo, tranquilamente. "Násai daó, tranquilo" Iz ArOñ. "Ementxe,
nasai, iñorako prixa barik" Elexp Berg. � Erdi lo, erdi ordi, erdi ezaugueraz, erdi nasai legez bazagoz. Añ
MisE 149. Mezatik urten arte nasai ez egoan. AB AmaE 218. Ura dok [...] edaik nasai. Or Tormes 69. Nigaitik
bego nasai berori. Ib. 71. Arnasa nasai artzeko zeure / tokira ezin urbildu. Enb 46. Zalaparta guztijak nasai
ikusteko eskutauta egon zan zokondotik urtenik. Otx 28. Egon ari nasai. SM Zirik 71 (v. tbn. 80). Nasai geratuko
da / izketan eurakin. BEnb NereA 203. Ez dago kale gorrian, eta tira! Lo egingo dau nasai. Erkiag BatB 123.
Ertsi begi nasai, kanpoko atea, barrutik langa sendoa ezarriaz. Ib. 144. Ez dau Nikanor-ek gosaria nasai artzeko
asti larregirik izan. Ib. 187. v. tbn. Echta Jos 26. Altuna 20. Kk Ab I 99. Markiegi in Ldi IL 14. Laux AB 84.
Etxba Ibilt 488. � (Con reduplicación intensiva). � Nasai-nasai dot neure gogua. Kk Ab I 105. Nasai-nasai
dedate [= edaten dute] / bero lixunkoia. Laux BBa 50. Etzun adi or nasai-nasai, ilda baego lez. Bilbao IpuiB 36.
Baeben poz zindo bat or kolko-barruan, eta nasai-nasai, ardura barik, urteten eutsen kanpora. Vill in Bilbao
IpuiB 8. v. tbn. Altuna 21.
�5. (Ref. a la voz). � Haritchabaletek üzten zütian xaramelak eta ezarten zian bere botz nasai arrabitaren
sonia bezain ezti. Const 40. Bere botz nasai eta eztia erabiliz. Ib. 28. Mintzoa nasaia ta gozoa zeukaten sofistek.
Zait Plat 151.
�6. "(Sal), cosa o persona que promete crecer mucho" A.
II (Sust.). (R-is; Aq 8 (R), H (R)). Ref.: A; Iz R 401. �1. "Camisa de mujer" A. �2. "Nasaiak (pl.) dialecte
biscayen, actions, discours, mœurs lâches et libres. Nasaiak esatia, egitia, tenir des discours, faire des actions
libres et déshonnêtes" H. �3. "Abundancia" A.
- NASAI ASKO. Tranquilamente, holgadamente. � Nasai asko bixi da. Otx 75. Bestiak nasai asko esan ei
zetsan. SM Zirik 46. Egunkari bat mai ganean zabaldu ta irakurten diardu, nasai asko. Erkiag BatB 162.
- NASAI EGIN. "Aflojar" Lar.
- NASAI-LERA. Libertinaje. � Nasai-lerea etoi bat dala, / pozik ez dala griñetan, / gure Elburua goian dagola
/ kurtze latz baten langetan. "El desenfreno". Gand Elorri 142.
- NASAIRIK. Abundantemente. � Anai odola herrari, / eskainiz nasairik. Iratz 24. Amatto baten altzoan goxatu
zaizten guziak, / uhainak bezen nasairik, etor oro gain huntara. Ib. 101.
- NASAIXEAGO. (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). � Antzarak bezala hazten eta gizentzen dira ahateak;
bainan ura hurbil behar dute eta jatekoa arauka nasaixago. Dv Lab 292.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
896