Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nasadura. "Menjurge" Lar.
nasagai. "Batidera de cal y arena" Lar.
nasagile. � (El) que construye muelles. � Ondo ezagutzen zuten euskaldun gizena urreko ta urrutietako etxe,
bide ta nasagilleak. Ag G 219.
nasai (L, BN, S ap. A; H). � Tr. Propio sobre todo de las tradiciones septentrional y vizcaína. En DFrec hay 13
ejs., 5 de ellos septentrionales. I (Adj.). �1. Abundante, copioso; pródigo, fértil. "Hitza nasaiago du ezen-ez
egintza, il est plus prodigue de paroles que d'œuvres" Dv. � Tr. Documentado en la tradición septentrional. El
único ej. suletino es de Archu. � Han kausitzen ditu nigar nasaiak, zeinez garbitzen baitu gau guziez bere
arima. Ch 114 (ap. DRA; la ref. es incorrecta). Fruiturik nasaienak eta baliosenak. MarIl 103. Nihoiz nihon
idolarik / mahaiñ hain nasaik izatu zuenik. Gy 313. Behi hoiek, nahi bada hazten diren bazkagia gizen eta
nasaienetan, eztira behin ere gizentzen. Arch Gram 143. Oi, urrikalmendu guzietako ithurri nasaia. Dv LEd 84
(Cb Eg II 41 ugaria). O, Ama maitea! Ihar bekit eskuina mintzatzen baratzetik zure ungi nasaiez! Hb Egia 100.
Jaunak benedizione nasaiak ixuri ditu ene nausiaren gainera. Dv Gen 24, 35 (Urt hagitz bedinkatu, Ur bendizioz
bete, Ol oparo onetsi, Ker eurrez bedeinkatu, Bibl handizki benedikatu, BiblE oparo bedeinkatu du). Boz zaitezte
eta jauz zaitezte, zeren nasaia baitago zuen saria zeruetan. "Copiosa". Dv Mt 5, 12 (He, TB, SalabBN, Samper,
BiblE handia). Hirur muthiko eta hirur neskatoko, / haurrik aski badute aisa bizitzeko. / Balinba bertzerik ez
zaie sorthuko, / ez da fidatzeko; / arraza nasaietik baitire, horra zertako. Oxald "Bidarraitarra" (ap. DRA). Zer
den Meza saindua eta zonbat den Jainkoarentzat ospagarri eta atsegingarri eta berdin guretzat probetxos,
aberats eta nasai. Arb Igand 93. Emazteki nigar nasai, ahal bezain ixil eta gorde. JE Bur 136. Jan nasaia,
bainan ditaken higuingarriena. Ib. 115. Otsailaz norek erranen zuen landatu nuen abarra / jalgiko zela, nasai,
aberats... arros'ondo bat azkarra! Ox 174. Zer mirakuluzko oputzak, zer mozkin nasaiak ez lezazkete bil! Zub
94. Sugeiaz bertzalde heze gehixago eman lezoke zelaiari, eta hunek belhar nasaiagoa abereentzat. JE Ber 16.
Bere adar nasai eta zabaletarik hiru gaitzuru intzaur ixurtzen dituena. JEtchep 47. [Zaitegiren] jakitate zabalsakona,
haren eskuara jori, nasai, ederra. Lf in Zait Plat XIII. Xalbadorren loreak dira: bertso eder batekin
gogoeta indartsu errateko molde nasai eta betea. Larre in Xa Odol 18. Txalo nasaiak bildu ditu Ardanzak,
Ibarretxek ere ba. Herr 1-10-1998, 8. v. tbn. Jaur 369. Jnn SBi 114. Prop 1880a, 2. Zby RIEV 1908, 291.
� (Usos predicativos y adverbiales). En abundancia, abundantemente. "Aurthen nasai izanen da ogia, cette
année il y aura abondamment du froment" Dv. "Iana nasai dut, j'ai le manger abondamment" H. � [Izurria]
erresuma illhuna, egun bakhar batez, / pobla dezakena nasai abitantez. Gy 157. Laborari onak egiten du bethi
ongarria nasai, hartarako bideak hartzen ditu. Dv Lab 139. Gisua nasai den tokian. Dv Dial 50 (It, Ur ugari, Ip
hanitx). Ez zuhur eta murritz, bainan eder eta nasai. Lander RIEV 1910, 600. Ongarria're hedazak nasai. Ox
140. Yanariak badabiltza mahian nasai eta ausarki. Zub 98. Eskualdunaren arraza, nasai, / hedatzen zauku han
[Ameriketan] ere. Etcham 236. Zuganik badu argia nasai, laguntza usu. Iratz 104. Haren idazkiek gaia nasai
baderabilate, ehun xeheteriaz orhatua. Lf in Zait Plat XV.
� Generoso. "Qui fait les choses sans économie, largement. Esku nasaia, main généreuse. Sehi nasaia, servante
qui use des choses, les emploie avec abondance" H. v. ESKU-NASAI. � Grazien ondoan dathor jujamendua
eta hartan Jainkoa zorrotz izanen da, bizi gareno bere graziak ematean nasai denaren eredura. Dh 217. Zure
golardoetan nasaia zaren bezain ikharagarria zarena zure jujamenduetan. Ib. 160. Ez dauzkigu abisuak,
gonbidu eztiak, mehatxuak, ez eta laguntza nasaienak guphidetsi. Lap 417 (V 190).
�2. (V, S; Lar, Añ, VocBN, Gèze, Dv, H, Zam Voc), nasa (Lh). Ref.: A; Lrq; Iz ArOñ; Elexp Berg. Ancho,
holgado, amplio. "Holgado, ancho" Lar, Añ. "Baratze nasaia dugu, nous avons un jardin spacieux" Dv. "Oiñ
eregi daben bidia da nasaixa" Etxba Eib. � Tr. Documentado en textos vizcaínos y septentrionales (además de
en el salacenco Samper). � Zabala ta nasaija dala infernurako bidia. JJMg BasEsc 142. Belarra nasai eta
sabela handi. Ip Dial 93 (It, Ur, Dv zabala). Atari zabala eta bide nasaia. Samper Mt 7, 13. Auzoko etxe bateti /
ekarri eben maia / estua bateti ta / besteti nasaia. Azc PB 49. Iru lo-gela nasaiak. Echta Jos 9. Leiho nasai
batekin. JE Bur 186. Eskual-herriko mendi nasaiak! Ox 29. Elizaño bat eta enparanza eta plaza nasai bat
erdian. Zub 81. Kapera biribil-biribila da, askitto nasaia. JE Ber 68. Ederra da itsasoa zeruz bete ta laño, /
dirdiran lo dauzilarik ur-eremu nasaiak. Iratz 111. Barne nasai batean, mahain luze bat. Lf Murtuts 48. Arrituta
nengoan / arritasun-ondartza / nasaitik urtenda. Gand Elorri 114. Urruntxago ageri ziren mendi nasai batzuen
aterbean bezala! Ardoy SFran 183. v. tbn. Zby RIEV 1908, 606. Barb Sup V.
� (Ref. a la ropa). Flojo, suelto, ancho. "Estalgi nasaia, couverture ample" Dv. "Aldagarri nasaia, habit ample.
Oihal nasaia, étoffe qui a largement la mesure voulue" H. "Alkondara nasaixak gustatzen jako" Elexp Berg. v.
lasai (3). � Kaltzerdi urdin bizardunak eta berarizko txartes nasai bat. A BeinB 51. Asteleheneko Mari-Katalin,
/ soineko nasai, buruan mantalin. Ox 183. Arako txerpolari ta praka nasai barregarriak. Kk Ab II 32. Txankame,
praka-nasai. Enb 162. Beste jantzi nasaiago bat egin biar ixan eutsan. Otx 125.
� (V-gip; Lar, Añ (V), H). Ref.: Iz UrrAnz, ArOñ; Elexp Berg. (Adv.). "Holgadamente" Lar y Añ. "Flojamente"
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
895