Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
54. "Gure aldietako baserri guztietan zan narra, basoko karriuetarako" Etxba Eib. "Trineo con cesto y barrilete"
Holmer ApuntV. � Beti arrastaka ta beti priisaka, naarrak balira bezala. fB (ap. H). Amontar guziak ezpataz
josi eta burnizko narra orzdun-pean txeatuak izan ziran, garia larrañean trallatu edo irabiurtzen dan gisan.
Lard 193. Erbaixeruak or goian dagoz / arraina iminten narretan. Azc PB 65. Mutrikutikan ekarri degu / narra
bat izugarriye, / eramateko juntatu're bai / beratzi iri-aldiye. EusJok 98. Narra-ertzean taketarik ez, / gerrietan
bear indar. Or Eus 340. Eleusitar amaren gurdi nagiak, alperrak (lurra zapaltzekoak), narrak eta are
astunegiak. Ibiñ Virgil 73. � (G-goi), nar (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (nar); JMB At. "Nar, nárra eiñ, se hace con
ramas. Nárrian ekarri. Nár da burdi ekarri, además del carro cargado, otra carga por detrás" Iz ArOñ. "1.º
ramaje sobre el cual se acarrean arrastrando cargas de helecho, de heno, de leña, etc.; 2.º árbol con su ramaje que
se arrastra cuesta abajo detrás del carro y que sirve de freno a éste" JMB At.
�2. "Narria, mujer pesada y gruesa, en bascuence llamamos narra, nartzarra a la mujer y al hombre pesado y
flojo" Lar. "Obèse, alourdi par trop d'embonpoint" H.
�3. (G ap. A; det., Lar, Dv, H), nar. "Tonto", "torpe" Lar. "Tonto, bobo" A. � Nor da ain narra non ez duen nai
pasatu zerbait trabaju Iaunaren begiratze amorosoa logratzeagatik? LE Urt (ap. H). Esango ere dezute / egiñika
farra: / "ez uen orregatik / jende ura narra!". It Fab 17. Guztiz asko jakiña / zan azeri zarra, / baña ollarra ere /
ez bide zan narra. Ib. 72. Asto madarikatu, / nar, buru-gogorra, / noiz ezkero egiñ aiz / i neretzat gorra? Ib. 64.
Bildotsak eramaten / ditugun erria, / uste nuen, nar onek, / zala ain andia. Ib. 177.
�4. "Lourdeau, lourd, pesant d'esprit et de corps, lent, paresseux, qu'il faut traîner" H. � Zure anima geratu zan
onerako narra, motela eta gogorik gabe. AA I 399. Bigarren arrasto eta kutsu gaizto bekatuetatik datorrena da
onerako narra, nagia eta gogorik gabe geratzea. Ib. 540. Zuen biotzak izango dira onerako añ narrak, nagi ta
pisuak? Ib. 415. � "Narra iratsia (V-gip), reuma del ganado" A Apend.
�5. "Gelpea, narra, tardo, torpe" Izt C 206 (en una lista de peces).
�6. (V, G). Ref.: A; Iz ArOñ. "1.º arrastramiento. Narra eragin, mover por ej. una piedra arrastrándola. Narran
atara, sacar un objeto arrastrándolo en línea recta, a diferencia de ausian 'oblicuamente'; [...] 3.º (V-m),
movimiento" A. "Nárrian ekarri, traer a rastras" Iz ArOñ 184n. � Arri orreri idiok narra eragingo deutse. Zam
Man 57. Gizonari, barakuloari bezela, bere oskol aztuna karriatu eziñik, bizia nar[r]an dijoakio. Elizdo EEs
1929, 177.
- NARRA EGIN (V-m-gip, G ap. A; Añ). "Resbalar" Añ. "Correrse el terreno" A.
- NAR IBILI. Andar a rastras. � Begoz or bean beko gorroto / Ardail ta iskanbil biziak, / Alkarren kaltez egun
eta gau / Nar dabiltzan gutiziak. A. Arruti in Onaind MEOE 814.
- NARRAZ. "A rastras, arrastrando. Nora daroazu ori narraz? [...] Narrazka tiene la misma traducción" Zam
Man 57.
- NARRA-ZIL. "Naarzil (V-m), palo del medio en la narria" A (s.v. zil).
narrabide (G-goi), narbide (V-arr-oroz-gip), naarbide (V-gip). Ref.: A (narrabide, narbide); Arin AEF 1960,
59; JMB At; Iz ArOñ (naár-bide). � "Sendero por donde se conducen cargas en trineos o narrias" A. "Naár-bide,
naár-bidia; narbíde, narbídia, camino para el arrastre" Iz ArOñ.
narradore. � Narrador. � Narradorearen beraren gogoetak, bakarrizketaren barneko korrontean sartzen ditu.
Zarate ELit 119. En DFrec hay 2 ejs.
narraio. v. narrio.
narraka. � Arrastrando. � Narraka jetxi goitik bera. AEmil AndreM 131.
narrakeria. v. narkeria.
narrarri. � "(V-ple), piedra grande que se arrastra en apuestas públicas" A. � Aizkorak edo palankak autatzea
zala, narrarria ikustea edo zuaitz neurketa zala [...] Iñazio Mari azalduko zan azoka zelaian arro arro. Ag G
128.
narrarteko. "Intercutáneo" Lar.
narras (V-gip), narraz (V-m-gip; H (s.v. narra)), naarras (V-arr), naarraz (V, G), narres, narrez. Ref.: A
(narraz, naarras, naarraz); Iz ArOñ; Etxba Eib (narraz); Elexp Berg. � Tr. Documentado en textos
guipuzcoanos y vizcaínos desde finales del s. XIX. En DFrec hay sendos ejs. de narras y narraz y 2 de narrats.
I (Adv.). �1. A rastras, arrastrándo(se). "Narraz, pris adverbialement, à la traîne" H (s.v. narra). "Nárras ekarri,
tráelo a rastras" Iz ArOñ. "Barruko gonia narraz daroiazu" Etxba Eib. "Burdi atzian narras ekarri dou piñua"
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
887