Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
najin. "(Boh[émien]); Lf), finir" Lh.
1 naka. �1. "(L; Hb), tache, rousseur" Lh. � (Pitxi) denak jantziko ditu / nere zoramenak, / zergaitikan beriak /
diran naka denak. "Ama eta aurra" 1888garren urterako egunaria. Donostia (ap. DRA). �2. "(L; Hb), bosse" Lh.
2 naka (BN-mix ap. A). � Burla. � Guzien irri, guzien naka edo trufak aski ziren, ikhusteko gizona, arauez
hordia, bere baitharik kanpo zela. Prop 1902, 71.
nakaitsu (H (V, G; + -kh-)). � "Qui a, qui manifeste beaucoup de répugnance, de dégoût pour une chose, ou qui
en est plein pour toute chose. Nakhaitsuarena egitea, faire le dégoûté, l'ennuyé" H.
nakaitz (L ap. A; Lar, Izt 105r, Dv (-kh-), H (+ -kh-)), nekaitz. �1. "Renitencia, repugnancia", "renuencia",
"repugnancia" Lar. "Dégoût, répugnance, répulsion. Nakhaitz ematen daut ianhari horrek, cet aliment-là me
donne du dégoût" H. � Nakaitzez ez ohoratu edo konturik eduki bere ohoratzekoez. Hm 197. [Debruak] emekiemeki
ekharri zuen [Errosalia] bapildearentzat nekaitzetan sartzerat, ta seroratasuneko egintzen urruintzerat.
"Répugnance". Birjin 241. Ihardesten daut, nakaitz batekin: [...]. JE Ber 72. Harek ere jasan ditu bere aldian
enegu eta nakaitz-orduak, bainan orori nagusitu zaiote. Herr 13-5-1965, 2. Ez dut inoiz ulertu San Agustinek
haurtzaroarekiko agertzen duen nakaitza eta ezin-ikusia. MEIG I 171. �2. Zurekin gauza guziak gozo dire: eta
zu gabe, guziak nakhaitz. Dv Imit 195 (ap. DRA, que traduce "desagradable, enojoso"). �3. "(L-ain), pequeño,
sin valor. Mutiko nakhaitza, muchacho medianejo. Bei nakhaitza, vaca de poco valor" A. �4. (AN, BN-baig ap.
A; Aq 702). "Sucio, desaliñado, hediondo" A. �5. "(AN, BN), feo, raquítico" A. �6. "Nakaitz, goguenard" JE
Ber voc. � Iduri zaiku noiztenka gurekin batean igitzen direla pareta hil mutu hek, kakolatuz, bihurdikatuz
eskuin eta ezker zirurika nakaitz batean. JE Ber 42. �7. "Cicatero (B)" Inza EsZarr 177.
- NAKAITZ IZAN (Dv � A). a) (Aux. intrans. bipersonal). "Nakhaitz zait jatea, il me répugne de manger" Dv.
� Gostua on eta estomaka sendo duena iaki-on zale da eta nakhaits zaizko gaxtoak. He Phil 519 (SP 512 higoin
zaizko). b) (Aux. trans.). "Nakhaitz ditut elhetsuak, j'ai à charge les grands parleurs. [...] Employé comme
substantif et à la forme indéfinie, il s'accompagne de l'aux. avoir et signifie éprouver du dégoût, de l'ennui.
Nakhaitz dut, j'ai du dégoût, de l'ennui, de la répugnance" H. "Nakhaitz du lanari lotzeaz, il a de l'ennui, de la
mauvaise volonté pour se mettre au travail" Ib.
nakaizbera. "Nakhaizbera, nakhaitzpera, qui aisément se dégoûte, se rebute" H.
nakaizdura, nakaiztura (-kh- Dv � A), nakazdura. � Repugnancia. v. nakaizgo. � Egiazki eztute kausitu ez
eta-ere kausituko lurraren gainean jendakirik hekien alderat hain higuintza eta nakhaizdura handia duenik. ES
122. Komuniatu ondoan kausitzen zarenean nakazdura eta idortasun batetan, humilia zaite. Mih 46. Errekeri
zazu Jesus, arren eman diezazun grazia ejerzizio saindu harenzat duzun nakazdura eta desgutuaren [sic]
garaitzeko. Ib. 88. Ez dezazula beira zure gostuari, ez nakhaizturei. CerBid 7. Gorphutz hilkor hori herrestatuko
duzuno, izanen ditutzu nakhaizturak eta barneko kuintak. Dv Imit (ap. DRA).
nakaizgarri (-kh- Dv � A, H). � Repugnante, desagradable. "1. répugnant, repoussant, fâcheux, ennuyeux,
déplaisant [...]. Erantzuki nakhaizgarria, [...]; 2. dégoûtant, nauséabond. Edari nakhaitzgarria, boisson
dégoûtante" H. � Izan zatzu bethi bistan zure hutsak eta mundua alegeratzen duten gauzak nakhaitzgarri, bizi
hau unhagarri eta herioa deseagarri idurituko zaitzu. Ch (ap. H). Asko gizon edo emazteki bada zeinen jauntzia
lurra baino nakhaizgarriagoa denik. Dv Lab 280. Ura bera ere, askotan, nakhaizgarria edo desgustagarria
zuen. Jnn SBi 62. Garbitu ondoan bere esku okhazta edo nakhaizgarriak. Ib. 81. Zauririk okhazta edo
nakhaitzgarrienak garbitu. Prop 1897, 50.
nakaizgo (-kh- Dv � A). � "Disgusto, repugnancia" A. � Lehenxago egin izan balitz, grina, nakaizgo,
goihendura, pairamen, atsegabe gutiago zuketen jasan. JE Bur 211s.
nakaizkeria (-kh- Dv � A (s.v. nakhaizgo), H). � "Disgusto, repugnancia" A.
nakaizki (Dv, H). � "Nakhaizki, nakaizki, nakhaitzki: 1. à contre cœur, la volonté se refusant, avec répugnance
[...]; 2. à contre cœur, avec dégoût. Nakhaizki iatea, manger avec dégoût, répugnance" H. � Ursulak bertzerik
zuen gogoan eta bihotzean. [...] Nakhaizki hartu zuen Conanen [ezkontza] galdea. Lg II 430.
nakaiztari (Lar � H (+ -kh-)). � "Renitente" Lar.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
878