Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nadin arima den salbatu. E 238. Egin zaarraren esana, naiz urak berama. "Siquiera lo lleve el agua". RS 465.
Hartarakotz pazientki sofritzen tu nekeak, / nahiz lirela sofritzen dituenen dobleak. EZ Man I 118. Ezen nahiz
dezatela argal gorputz gizena / [...] Guztiarekin etzaizte gauza hauk probetxatzen. Ib. 113. Nahiz biz hala lizela,
erran duken guztia, / eskribuen borratzeko nigar bat duk askia. Ib. 56. Konberti bedi, onera bihur bedi, nahiz
dela arimak egiterakoan. 'Aún cuando sea al expirar'. Ax 196 (V 131; 510 (V 328) nahiz hari dadilla dostetan).
Nahiz ezpegi / Gauaz ilhargi, / Ni zure begi / Ederrek argi. O Po 46. Harritzen tu ifernuak, / hillak eta biziak, /
nahiz direla iustuak, / beldur dire guziak. Arg DevB 12 (v. tbn. 115). Nahiz edo-zeinek nahi balu ere egin
guzietarik hoberentzat bere herriko hitzkuntza. ES 388 (v. tbn. 103). Ezen nahiz iendeak zutaz mintzat ditezen
ungi edo gaizki, etzare hargatik zarenetik bertze bat. Ch III 28, 2. Eta sarzen badiote [...] polbor gañean bere
bonba, naiz dela laur edo bost kintalekoa, polborari sua eman horduko tiratzen du [...] agitz urruti. Mb IArg I
255. Han dea Sakramendia, nahiz aphez gaixto batek administra dezan? CatLan 121. Ezlezáke átra naiz
jaiegúnean? LE Urt ms. 20r (ed. 1846, 54 naiz jaia izan?). Naiz ez izán beár andirík. LE Ong 21v. Aski
duzuláik, géldi, naiz ténta. 'Concluye, aunque te sientas tentado'. LE Prog 112. Naiz asma al ditezkean okerrak
egiñ edo egiteko perillean jarri, gordeko du ta edertuko bere antustea. AA III 609. Erabaki zuan lizunkeriari
lekurik ez ematea, naiz kosta zekiola bere onra eta bizitza. Ib. 332s. Nahiz hainitz gaizki den tratatua,
ororengatik ere, barkhatzen du egiazki. Jaur 193 (v. tbn. 172). Naiz betor Luzifer deaurrua, / utzirik infernua. It
Fab 201. Gaitza egingo du berriz, / naiz bere itza eman dezala / milla eta milla aldiz. Ib. 141. Batezere bear du
eleak garbitasun andia, naiz jaten gutxiago eman dakiola. It Dial 46 (Dv nahiz gutixago yaterat eman). Oro
akhabo dire hekientzat, nahiz adimenduak adirazten duen badirela oraino eremuak. Hb Egia 42. Naiz bada're
gariztiya, / izango da erosiya, / gustatzen zaizun guziya. Bil 87. Iñazioren ganbarako pareta, nahiz arras lodia
arrailatzen da. Laph 23 (v. tbn. 239). Betoz orduan, naiz datozala / Mauruak gure lurrera, / baña joango ez
direala / orriz jantzirik atzera. AB AmaE 70. Erantzun zendun: Naiz ill naiela / ni illgo nabe Egian. Ib. 189. Ez
ziteian haurrik nahiz aspaldi esposatuak ziren. Elzb PAd 58. Nahiz izan, aberatsek, bizi-modu hobea, / ez dute
nik baino lehen akhabatzen urthea! Ib. 14. Naiz bada ezitzen, / ez naiz ni fiatzen. Noe 56. Gutxi izana dute, /
batzuek damua, / naiz egin dezatela, / nun-nai alderoa. JanEd I 41 (v. tbn. II 118). [Sen Thomasek] galthatü zian
Ama Birjinaren begithartiaren, nahiz hilik, ikhusteko siratsa. Zabaltü zien hobia [...]. Ip Hil 206 (v. tbn. 126).
Emaztea etzen baitezpada gaixtoa, nahiz adin batetaraz geroz, emazte gehienak gaixtatzen diren. HU Zez 53.
� (s. XX). Eta guk esaten duguna, naiz aiek uste etzutena izan, ontzat artuko dutela. Goñi 83. Naiz bizia galdu
ere, emen dago gure egitekoa. FIr 143. Naiz eri-handi, ez daude azkenetara eltzeko. Ib. 187. Zerua bera ilhun
da, nahiz ez den lanhorik. JE Ber 90. Etxe bat dena leiho, biziki luzea, nahiz askitto apala. Ib. 41. Geren utsak
berriz ezin ikusi, naiz aundiak izan. Ir YKBiz 136n. Yo genezake gure aberatsak, naiz ala ematen ez azaletik,
urritasunik gorrienean daudela. Ldi IL 106s. Gutxi, naiz berak onak. Ib. 106. Belarritatik eldu, naiz dedin
muturdun. "Aunque tiene el morro fiero". Or Eus 136. Naiz ekar beza / esanak itsustasuna. "Aunque el dicho
encierre desdoro". Ib. 414. Etxeak bere baitu, naiz alda / esku batetik bestera. Ib. 408. Mutillak ere, naiz astirogo
/ usu jaten du bidea. Ib. 314. Nork ausi zezakean, naiz arrantzalerik oituena izan, ariek egin zuen marka? TAg
Uzt 234. Emaztiak egin zian harek manhatü bezala, nahiz aitari ez zitzaion hori sobera laket. Mde Pr 123. Nahiz
aski hiri ederra den Gan eta laket-leku iduri, etzuen laketu gure Pettanek. Zerb Azk 80. Orai, arpegi huni azken
hunki baten emaiteko, nahiz balitaken bertze hainitz erraiteko, dugun aipa [...]. Lf in Zait Plat XXII.
Pentsamentu loitsuak gogoan erabilli al dituzu naiz ez egin edo egiteko asmorik ez eduki? MAtx Gazt 84.
Trenean danok kantari ta bullan, naiz barrendik triste egon. Salav 77. Iru egun pozik pasa giñuzen / naiz diru
gutxi ekarri. Uzt Sas 174 (v. tbn. 178). Izen horietaz jauntzi zituzten, nahiz antzerki mota horietarik biziki urrun
izaki. Lf in Casve SGrazi 10. Eta hori da uste duguna nahiz aitor ez dezagun. MIH 222. Hizkuntza nolarebait
batua da, nahiz batasun hori herri batekoa izan. Ib. 218.
v. tbn. Harb 137bis. Monho 30. AstLas 68. JesBih 462. CatLuz 39. MarIl 125. Etch 618. Bordel 34. Gy VI. Dv
Lab 244. Zby RIEV 1908, 206. Zab Gabon 95. Xe 411. Apaol 29. Lap 412 (V 188). Elsb Fram 103. Arb Igand
103. Jnn SBi 158. ChantP 262. Bv AsL 163. Alz STFer 114. Ag AL 5. Iraola 38. Barb Sup 134. Ill Pill 4. A Ardi
100. EusJok 143. Arrantz 156. KIkG 59. Inza Azalp 108. Const 31. Ox 93. Jaukol Biozk 30. Tx B II 66. Zub 122.
Etcham 77. Alz Ram 68. ABar Goi 43. Zait Sof 64. JAIraz Bizia 119. Munita 127. Txill Let 69. Basarri 147.
JEtchep 24. Izeta DirG 55. Anab Aprika 57. Gazt MusIx 163. BEnb NereA 27. Ibiñ Virgil 43. NEtx LBB 364.
Etxba Ibilt 479. Mattin 89. Xa Odol 257. Berron Kijote 160.
� (Con arren). � Senperen izena da eskaraz Helbarren, / nahiz alderdi batek orai duen arren. Hb Esk 119. Alaz
guztiyaz ere jaten, / gogotikan saia, / naiz atea egon arren, / izugarri zalla. JanEd II 123. Naiz aunditu eta gaur
kale-etxe bezela jarria dagoan arren, garai artan etxe koxkor bat zan. Salav 36.
�2. O (conjunción no disyuntiva). v. 2 nahi. � Tr. Documentado en textos vizcaínos y guipuzcoanos desde
finales del s. XVI. � Oski osoa naiz etena, eskuan baño oñean obea. "Zapato roto o sano". RS 288.
Egsaminadorea, egsaminatu, naiz esaminatu s batekin ondo esaten ta eskribitzen da. Cb EBO 23. Ipuietan
ateratzen diran abere naiz egaztiak. VMg XII. Gloria, zuri, Erri ugari, / dozuna mendi naiz atxa. AB AmaE 50.
Zer deusku guri, gura badabe, / naiz ezpadabe. Ib. 368. Gau eta egun begira dagokizu, bakarrik naiz lagunakiñ
zaudela. Arr May 83s. Uda ta negu, euri naiz eguzki, lanean. A Ardi 6. Besteren senar naiz emazterik ez gura
izatea. KIkV 72. Txiro naiz aberatsai negar eragittian. Otx 72. Bazkari naiz afari bat egiten duzunean [...]. Ir
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
873