Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
II 212. Ez da asko izango / opa dirazuna, / estimatzekoa da / zure naitasuna. Urruz Urz 54. Orok aitortzen dute
hedadura handia zuela [jaun apezpikuak]. Bazaukan beti artoski bere nahitasuna. HU Aurp 70. Gizon deungak
eztira / gudetan bakarrak; / onak bere badira / naitasun bakoak, / bai ta zoroak bere, / nai izatezkoak. Azc PB
273 (in Ur PoBasc 170 gurari bakuak). Naittasun andiaz jakitteko zetan egozan bere aittamak beragaz. Echta
Jos 65. Zuk sendatuten dozuz aren naittasun guztiak, eta zugana doa beti laguntasuna billatutera. Ib. 171. Emen
naukazute, Donostiko seme kuttun [...] ospetsua goraipatu naian. Beteko ote da nere naitasun ta gogoa? Garit
Usand 5. Mariren gogo ta naitasuna bete zan. Ib. 42. Lanerako naitasun-garrez beterik. Ib. 49. Deran ontasuna,
/ galdu nai nazuna, / ai zer naitasuna, / zuk dadukazuna. Imaz Auspoa 22, 145. Siñeste ta apal-naitasun aundia
erakusten du emen gudari yentil arek. Ir YKBiz 146n.
� Cosa deseada. � Nai detan guzia egiten oitua ta nere nai aundienak jarri ditutan naitasunean eraman det
jipoirik aundiena. Guk gizonok nolanai ibiltzen omen ditugu emakumeak. ABar Goi 55.
� (Buena, mala) voluntad. � Pakea lurrean, borondate, naitasun oneko gizonai. Etxeg EE 1891b, 555. Bear
bada, naittasun onaz egingo ebezan gauza guztiak baña [...]. Echta Jos 171. Lotsa aundi gabe esaten nazu / oso
naitasun zikiñan / zenbat naigabe pasatu deran, / portal aurreko izkiñan. Imaz Auspoa 24, 159.
�3. "Naitasun (Vc), satisfacción" A.
�4. "Consentimiento. Ez al nuan naitasun osorik izango! ¡Quiera Dios que no lo haya consentido plenamente!"
Gketx Loiola. � Jaungoikoak, zu ezerezetik egiteko, ez du izan zure borondate edo naitasun bearrik. Urruz
ZeruA 28.
- NAHITASUNA HARTU. Coger cariño, coger afecto, encariñarse. � Gauza jakiña da Santu oni naitasun
andia artu izan ziotela Euskaldunak. Izt C 210 (v. tbn. 452). Oek naitasun andia artu zioten eta bere heriotzaz
negar samiñak egin zituzten. Arr GB 84.
- NAHITASUNA IZAN (trans. tripers.). Tener afecto, cariño, profesar amor. � Naitasun aundia zenidala /
sinistu nuan egia zala. Izt Po 112. Naitasunaren ordez / orduan bekaitza / izango dit. It Fab 244. Alkarri dioten
amodiozko naitasun irazekia. Izt C 225. Diyotalarik ere naitasun bikaña / nere amoriyuak falta du ordaña. Bil
63n. Dirazu naitasun fiña / gozua ta atsegiña. Ib. 88. Mintzatu ziran Ama Birjiña Guadalupekoari euskaldunak
[...] dioten naitasunaren gañean. Otag EE 1880a, 112 (Dv traduce: "affection"). Penarekin lerturik, / Antonio il
zan [...]. / Naitasuna bazion / esan dedan gisan / geroztikan ez zuen / osasunik izan. Balad 231. Erriko arrobigizonak
ere agertu zuten Ama Birjiñari zioten naitasuna jendearentzat bide bat [egiñaz]. Goñi 48. Zenbat eta
gorroto geiago daukan guretzat aitak, orduan eta naitasun geiago diot Mariari. Ill Testim 11. Zenbateraño ezin
esan det / guk dizugun naitasuna. EusJok II 140. Jaxintori diyotan naitasunak pil-pil egiten dit barrenbarrenian.
Alz Txib 91s. Ustez eta emakume antzegileak egiazko nahitasuna diola, bere segeretua salatzen dio.
Mde Pr 164. Orduan bazan umore ona / ta bazan alaitasuna, / biok alkarri bagiñon berriz / alakoxe naitasuna.
Uzt Sas 150. v. tbn. AJauregi EE 1885b, 269.
- NAHITASUNEZKO. (Adnom.). � Nik ez det nai diruzko ezkontzarik, nai det bakarra... naitasunezko
ezkontza. Ill Testim 7.
nahite. "Assenso, naiera, guraera, naitea" Lar.
nahitez. v. nahitaez.
1 nahiti. "(L; Hb), volontaire, tenace" Lh.
2 nahiti. "Nahitia (velléité, voluntad no firme) (L)" Lander RIEV 1907, 432.
nahitsu (L, BN, S ap. Lh, que remite a nahikor, q.v.).
nahitu (AN, L-ain, BN, S, R; SP, Ht VocGr 439, Lar, Añ, Izt 12v, Arch VocGr, VocBN, H). Ref.: Bon-Ond 155,
156 y 160; A (naitu). � (Aux. trans. e intrans.). Desear, querer. "Prendre envie, volonté. Nahitzen naiz, la
volonté me vient" SP. "Apetecer" Lar. "Aspirar a puestos y dignidades, goiendeak naitu" Lar. "Asentir, [...]
naitu, guratu" Añ. "Consentir, [...] (G, AN) naitu, leku emon" Ib. "Ikhusteaz beraz nahitzen da, par la seule vue
(d'une chose désirable) on éprouve l'envie (de l'avoir)" H. "Non pas "vouloir, désirer" (Lh), mais "finir par
vouloir" après "n'avoir pas voulu" (action commençante) [...]. Geokoz nahitü hiz, tu en est venu enfin à vouloir
(état progressif)" Lrq. "Jinen dük nahitzera, il arrivera à vouloir (état progressif)" Ib. � Nai nauzu zure
senarretako? [...] Bai, naitzen dizut (Fórmula de matrimonio, Roncesvalles, 1626). BAP 1967, 435.
Guarda nazazu [...] deus behar ezten / gauzarik nahitzetik. EZ Eliç 2. Noiz ere bainaiz hauzaz orhitzen, / Zin
zinez, baniz hil-nahitzen. O Po 17. --Harganik ikhasteko eztügula sobera behar nahi lürreko bizia. --Zer beraz
nahitzeko dügü? --Jesüs-Kristen ükheitia. Bp II 106. Piesta zalen arimak milla pekatu mortal entzun, esan, [...]
naitu, egin ta eragin ditubee. fB Olg 182. Ez naitu ez desiau ez bijotzian lekurik emon inoren gauziaren
gurarijari. fB Ic II 247. Ez ikasi ta ez naitu. ZMoso 63. � (nai- B ap. A; Lar, Dv, VocB). "Apetecido, gogotik
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
871