26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

mandikade (Lar � H). � Glotonería.<br />

mandikaki. "(Sal), grosura, carne del vientre" A.<br />

1 mandil. v. bandil.<br />

2 mandil (S ap. Lrq; Dv), manddil (BN-lab ap. A), � "Mandilak, langes" Dv. "Pañales de muletón con que se<br />

envuelven los infantes" A. � Mandilez inguratzen eta toroxatzen zuenean. Jaur 359.<br />

mandilxka. � Dim. de 1 mandil. Cf. bandil. � Etxahun mandilxka zela, zarpaila, mihi gaxtoa, ohoina, aphez<br />

jalea? Herr 1-3-1962, 4.<br />

mandio (Ae; Lar, H), bandio (AN-5vill), barandio. Ref.: A Apend; A Aezk 296; EI 128; Izeta BHizt2 (bandio).<br />

� Tr. Además de en Moguel , y al Norte en Duvoisin y Prop, se documenta en textos meridionales del s. XX. La<br />

forma general es mandio. Hay bandijo en Moguel, mandigo en Prop, marandio en T. Agirre y maindio en N.<br />

Etxaniz (junto al más frecuente mandio).<br />

�1. "Redel, del navío" Lar. "Sobrequilla, killagañeko mandio luzea" Ib. "Tabla" A Apend. "Tablón. La tabla<br />

pequeña es ol" A Aezk 296. "Zortzi oineko mandioak 'tablas de ocho pies'" EI 128. "Llaman en muchos pueblos<br />

al pasadizo o puente que se establece en algunos caseríos para el paso de los carros al desván. También llaman<br />

mandio a cierta clase de maderos que ponen en los lagares. En 1729 se dice en unas cuentas de fábrica de<br />

Fuenterrabía: "por 209 codos de madera de mandios para hacer la puerta nueva del sagrario y 4 bancos para la<br />

iglesia al precio de dos reales codo". En 1747 hay dos partidas de mandios que se entregan para el órgano" SMuj<br />

EEs 1921, 105. "Aritz bandiuakin in dugu otaska (AN-5vill)" Izeta BHizt2. "Antiguamente los lagares no tenían<br />

prensas ni usos [sic] para prensar la manzana y en su lugar ponían encima de la manzana tablones y para pesar<br />

sobre éstos un gran tronco muy pesado, que con su peso iba apretando la manzana y extrayéndole el zumo. A ese<br />

tronco llamaban urkotxoa y a veces porque pesara más le dejaban con sus grandes ramas. [...]. Barandiyua,<br />

llaman a los cerrados o paredes de los lados, que son de madera y forman el cajón o local donde se pone la<br />

manzana" SMuj. � Bandijua. Txakurzulua. Zirijak. Urkulia [...]. Mg PAb 134 (en una lista de herramientas de<br />

una ferrería).<br />

�2. (G-goi-to), maindio (Añ), marandio, bandio (V, G), mandigo (Izt 37r). Ref.: A (mandio, bandio); AEF<br />

1955, 78; Iz UrrAnz (bandixua); Elexp Berg (bandixo). Granero, desván. "Era de trillar [...] en el desván" Añ.<br />

"Granero" A. "Bandio, sala de caseríos destinada a depósito de heno, granos, etc." Ib. "Arriba del todo se<br />

encuentra el desván (mandioa) a donde entra el carro de bueyes" AEF 1955, 78. "El interior de la casa donde se<br />

pone la hierba" Iz UrrAnz. "Oinddio usteke dago bandixuan burdi-garua" Elexp Berg. � Etxearen gallur<br />

ondoan, ganbara andi bat, mandio bezela, gari, arto, baburrun ta sagar umatuak gordetzeko. Ag G 17. Jauregi<br />

antzeko etxe lasai bat, [...] uzta-mandio, abere-ukullu, nekazarien aterpe biurturik. Ag EEs 1917, 169. Garia,<br />

berriz, nere mandioan abazkatu. Ol Mt 13, 30 (BiblE mandio; TB, Ip bihitegi, Ur (G) aletoki, Leon selauru, Ker<br />

garautegi). Txabolatxo edo mandio dalako bat gertutzeko. Ldi Y 1933, 86. Bazkaz, iñoiz ez ainbat / betea du<br />

mandioa. "Pajares". Or Eus 383. Mandiyo aundi batean / artaburuak aletzen. EA OlBe 19. Mandioko bi<br />

kutxetan, batean artoa, bestean soñeko, maindire ta azak eta naste. JAIraz Joañixio 10s. Mandio edo ganbara<br />

zuloetan [...] egin oi diranak [dantzak], berez dirala pekatu esan genezake. MAtx Gazt 67. Keresen lastoz ildoak<br />

aztun eta mandioak beterik ikusi arte. "Horrea". Ibiñ Virgil 92. Arto ta gariz beteko dira / aurten mandio<br />

baztarrak. NEtx LBB 368. Azkar-azkar, maindiora ixkillaretan gora izkutatu zan. Ib. 15. Eskuan dauka sardea;<br />

larraina garbituko du eta garia mandiora bilduko. IBk Mt 3, 12. v. tbn. Jaukol Biozk 24. Lab Y 1933, 256.<br />

BasoM 50. Marandio: TAg Uzt 292.<br />

�3. (L, BN-ciz-mix-lab ap. A; VocBN, Dv, H), mandigo. Establo, cobertizo. "Étable couverte de chaume"<br />

VocBN. "3.º cuadra cubierta de bálago; 4.º tejavana" A. � Zilhoa hesiz inguratzen da eta estaltzen mandio bat<br />

bezala edo teilaz. Dv Lab 151. Zer ginuen elizatzat? Lastoz estalia den mandigo aphal bat. Prop 1904 (ap.<br />

DRA).<br />

�4. "(B), estacada gruesa de los fosos" A. "Seto, valla hecha con ramas gruesas. Gure belaia etsi dugu mandio<br />

ederra inik" Izeta BHizt2.<br />

�5. "(Ae), madera" EAEL 126.<br />

mandiope (Lar � H). � "Quaderna en el navío" Lar.<br />

mandioratu. � Entrojar. � Uztak oro bildu eta Parao-ren zaipean mandioratu bitzate, garia irietan yagoteko.<br />

Ol Gen 41, 35.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

87

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!