Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nahikundetu (nai- Lar, Añ (G, AN)). � "Antojársele a uno" Lar.
nahikuntza (Izt 36r, H (L, s.v. nahikunde)), naikunz. � Deseo. � Ondasun andiak dituenak andiagoak nai ditu
[...], berrien ta berrien naikunz andiagoa du. Mb IArg I 305. Gaitzerako geren nahikunz eta grin gaiztoa. Ib.
154. Jangoikoaren legeak diona osoki [...] egiteko naikunza arzen duenak. Ib. 304. Satanasekin batean uzten
ditut [...] aragiaren edo nere gura txarren naikunzak. AA I 454. Egiten ezpazaizka gura dituan agurrak ta
naikuntzak [...] artzen du urlia suak eta garrak. AA III 630.
nahila. � Voluntad, facultad del alma. � Adilla edo entendimentu argija ta zurra, borondate edo nailla arteza
ta ondrauba. fB Ic II 164. Geure gogua, geure burutazinoiak [...] guztiak egozala [...] zintzoro ta prest geure
borondatiaren edo nailliaren esanian. Ib. 261.
nahilari (nai- H, que cita a fB). � Voluntad, facultad del alma. � Geure [...] arimako [...] nailaarija edo
borondatia. fB Ic I 78.
nahi-mahi. � Deseo, intención. � Bainan bihurrienak, emeki bada emeki, zilhatzerat uzten du bere nahi-mahi
maltzurra. SoEg Herr 20-8-1964, 1.
nahimen (AN, L; Izt 123r, Hb ap. Lh, H (nai-)). Ref.: A; Lh. �1. Voluntad. "Désir, volonté" Lh. � Tr.
Documentado en Mendiburu y en autores meridionales del s. XX. En DFrec hay 5 ejs. � [Jesus] joan zen
Ijitartera naimen edo borondate oso-osoarekin, ta egondu zen an zenbait urtez. Mb OtGai II 15. Arimearen
almenak iru dira: gomutamena, adimena ta naimena. KIkV 21 (KIkG 14 naimena). Jaungoikoak borondate edo
naimen bat besterik ez du. Inza Azalp 139. Nere oroimen, adimen ta naimenaz (borondatez) egindako pekatuak
barkatzeko. ArgiDL 102. Uskurtz edo erlejiñoa da gizonen naimena janari sendoz gogortzen dabena. EEs 1931,
5. Igikorra [da] berez, naimena. Aitzol in Laux BBa VI. Ulermen bizkorreko eta nahimen bortitzeko gizon bat
zen. Mde Pr 136. Naimenak agintzen baitu nai ukaitea, berak ez bestek. Or Aitork 202. Aitak batetik eta amak
bestetik bide biren erdian jarri eben Zuriñeren gogoa ta naimena. Erkiag Arran 129. Gizonak badu beste doai
berezi bat, adimenduaz gaiñera: Naimena edo borondatea deitzen dugu. Vill Jaink 75. Ta onaren jabe izateko
emana zaigun naimen-indar au, txarkeriaren jabe egin oi zaigu. MAtx Gazt 87 (v. más ejs. en la misma pág.).
Nahimen hutsez zernahi erdiets dezakegulako ustea. MIH 393. Ez aitortu nahi anitz gauza direla gure
nahimenarentzat ezinezkoak. Ib. 234n. Badute egiari [...] aurrez aurre begiratzeko ausardia. Nahimen-kemena
ez dute ahitua; badakite erabaki gogorrak hartzeko jaioak direla. Ib. 303. v. tbn. Ayerb EEs 1916, 46. JBDei
1919, 259. Zink Crit 47. Zait Plat 124. Onaind in Gazt MusIx 147. Lasa Poem 117.
�2. + naipen. Deseo; cosa deseada. � Zeuri dopaltzut aldi luzeko / Zorun-bizitzaik maiteena [...] Auxe da nire
naimena. Enb 205. Ta beti, zeruan eta lurrean bere naimena egin dedilla. Alz Ram 135. Nereak ziran gogo,
biotz eta naimenak orrelako aldaketa egiteko. Ib. 80. Gogapen, irudi ta naipenak. "Las ansias". Aitzol in Laux
BBa VI. Eskeintzeko gai ezpada ere, / naimena bazerabilkik. EA OlBe 90. Oindiño emen gura zindugun, /
gazteon irakasletzat. / Eriotzaren naimenik etzan / gugan Aita Martinentzat. BEnb NereA 129. v. tbn. Ldi Y
1933, 86.
�3. (Buena, mala) voluntad. � Euskaltzaindiak nigan erakutsi eban naimen onak [...]. Belaus LEItz 107. Alkarri
lagundurik beti naimen onaz. Enb 56.
nahimendu (G, L; Izt 123r, Hb ap. Lh, H), naimentu (Izt 123r, H, que cita a Mb). Ref.: A; Lh. � Voluntad. �
Anima beraren nai-bidea, naimendua edo borondatea gauz onetarako lotan gelditzea. Mb OtGai III 231 (I 15
naimendua edo borondatea (ed. 1904, 48 naimentua)). Jainkoaren naimendua edo borondatea. Ub 161. Eman
dizue borondatea edo naimendua aren majestadea amatzeko. Gco I 394.
nahimendun. "(Hb), volontaire, tenace" Lh.
nahimene. "Arbitrio, naimenea" Lar.
nahimenedun. "Arbitro, dueño poderoso, jabea, naimeneduna" Lar.
nahimin. � Deseo, anhelo, ansia. � Zure aintzinean zan ene naimin guzia. "Desiderium". Or Aitork 165.
naina (V-al ap. A), naiña (V-al ap. A). � "Abuelo (voc. puer.)" A.
naina. v. 1 ñana.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
866