Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Arti Tobera 288. Arrizko basoa dirudian orren inguru batean, ibai naikoa urtsua doa. Erkiag BatB 119. Senaremazte
naikoa zaarrak dagoz bertan. Ib. 169.
�3. (nahikoak, pl.). � Gazte naikoak ziran / izan arren zarrak, / baña gañerakoan / etziran ai txarrak. Urruz
Zer 45.
IV (Como predicativo). �1. (nahikoa, det.; naikua V-gip ap. Iz UrrAnz; VocZeg 286). Suficiente, bastante. �
Ezta ori naikoa, ori edozeiñek egiten dakiana da. Ag AL 51. Etxeko danak txoratzeko naikoa zera zu. Ag G 78.
Naikua da. Biok juango gera. Urruz Zer 110. Naikua ziran iru edo lau txiñel errija zaintzeko. Kk Ab I 119.
Etxerako bat naikoa da ta / sobre baitaude besteak. Basarri 136. Oraiñartekoa bere ez ete da izan naikoa?
Erkiag BatB 67. Baiña guretzat naikoa da posible dela jakitea. Vill Jaink 183. Gari, garagar, baba, pentzua, / ez
al dira ba, onek naikua? BEnb NereA 46. Mutikoarentzat naikoa baiño geiago ere bazan ango ikuskizuna. NEtx
LBB 39. Ta au naikoa eztala, saskia marrubiz betea dakar. Ib. 160. Hori nahikoa ez balitz, gainera [...]. MIH
290. v. tbn. Apaol 100. AB AmaE 444. A BGuzur 146. Itz Azald 140. EusJok 120. KIkV 97. KIkG 10. ArgiDL 4.
Inza in Jaukol Biozk XI. Tx B I 142. Enb 53. Alz Ram 71. Lab EEguna 82. Ldi IL 144. Lek EunD 44. Ir YKBiz
418. Or Eus 230. ABar Goi 64. Eguzk GizAuz 186. Zait Sof 44. SMitx Aranz 69. Mde Pr 191. JAIraz Bizia 67.
Txill Let 93. Munita 42. Akes Ipiñ 12. Bilbao IpuiB 209. Ugalde Iltz 61. Arti MaldanB 226. Osk Kurl 151. MAtx
Gazt 101. Onaind in Gazt MusIx 156. SM Zirik 118. Etxba Ibilt 459. Uzt Noiz 74. Alzola Atalak 70. Berron
Kijote 21.
� Suficiente de, bastante de. � Tira, gixona; naikua da erregurik. Otx 68 (v. tbn. 80). Naikoa da jolasetik,
Milia. NEtx Antz 9. Naikoa diagu itzez. Ib. 27. Naikoa da berbarik ume batentzat. Erkiag BatB 66 (v. tbn. 70). Ia
koplarik naikoa da ta / amaitutera nua ni. BEnb NereA 68. Tira, naikoa da berriketaz. NEtx LBB 178. Ba, ba!
Naikoa diagu ortik! Ib. 121.
� (Con vb. no expreso). � Zenbat eraman ote zuan?... Ogei milla gutxitxo, ogetalau naikoa. Ag G 315. Bourseko
iskanbila / ez ote naikoa / i izutzeko? Ldi BB 68. Esaten zion mundu ontan amaika aldetara lo egin leikela:
amaka bat naikoa. JAIraz Bizia 82. Beasaingo etxadi polit orren izena entzutea naikoa, bertako intxaurra
gogoratzeko. Munita 51. Len milla gizon bear baziran, / gaur berreunekin naikoa. Basarri 132. Burdelak ikusten,
/ larehun pesetakoak eta irurehunekoak / gure boltza urriarentzat nahikoa ehunekoak. Lasa Poem 69.
�2. (nahiko, indet.; neko V-ger ap. Holmer ApuntV). � Artuten zan dirutxoa etzan beti naiko izaten ardaoa
erosteko. Echta Jos 13. Naiko izan zittuan berrogei egun. Inza Azalp 77. Ongi dakizu zure itz erdi bat naiko
dedala [...] zuregana joateko. JAIraz Bizia 121. Bakanka dauden zuaitzak ez dira naiko abereak babesteko.
Munita 128. Baña yakitea eztogu naiko; yakite utsak ez gaitu asetzen. In Akes Ipiñ 3. Bera zaintzeko / etxeko
danak etziran naiko. BEnb NereA 46. v. tbn. ArgiDL 105. Laux BBa 46. Ldi UO 7. Or Eus 330. Eguzk GizAuz
21. Arti MaldanB 228. MAtx Gazt 87. Or in Gazt MusIx 46. NEtx LBB 61. Berron Kijote 111. � (Con vb. no
expreso). � Zeu, Jauna naiko, alai neu erabilteko! "El único capaz de traerme alegre". Laux BBa 56. Esaten
eben: naiko guretzat! / Ez dakit sobrau bazan bestentzat. BEnb NereA 47.
�3. (nahikoak, pl.). � Salbetako bearrekoak eta naikoak diran graziak. Itz Azald 128. Bi kristau gaxto naikuak
dira / baztar guztiyak nasteko. Tx B II 131. Ez litzateke izanen nahikoak behar bada, egungo muttiko batentzat
hamar peseta. Osk Kurl 160. Bi hiru egun naikoak ziren / behar zenaren biltzeko. Mattin 37. Gauza auek [...]
naikoak dira [...] ikara sartzeko. Berron Kijote 216. Baldintzak, jakina denez, bi eratakoak dira: beharrezkoak
eta nahikoak edo, giputz zaharrek ziotenez, aski diren adinakoak. MIH 218. � Polik emen esan baño gaiztakeri
geiago egin zituan. Ala ere, naikoak. Anab Poli 7.
- ASKO ETA NAHIKO(A). Suficiente, bastante. � Ez dala asko eta naiko sinistea, egiteak baga. Itz Azald 9
(145 ez dala asko eta naikoa). Guk adoretan doguna, asko eta naiko altsua eta indartsua da. Ib. 85. Semearen
irakatsi ona izan zan asko eta naikoa. Ib. 90.
- NAHIKOA ETA ASKI. Más que suficiente. � Nahikoa eta aski da begien irikitzea, ikusteko [...]. Mde Pr 44.
Ordurarte haiekin naikoa eta aski izan zela. Arti Ipuin 68.
- NAHIKOA ETA GEHIAGO. Más que suficiente. � Oraiñ artean naikua ta geiago izan det. Ag G 144.
Axularren azalaz, hizkeraz, nahikoa eta gehiago esan da. MIH 165.
- NAHIKOA ETA LARREGI (V-gip ap. Etxba Eib). Más que suficiente. "Harto bastante. Naikua ta larregi zuk
eiñ dozuna" Etxba Eib. � Naikoa ta larregi zan bera soillik erabagiak artzeko. Erkiag BatB 90.
- NAHIKOA ETA SOBRA. Más que suficiente. � Ez arronkarik egin, adiskide. Iru gaituk gero... Eta bakoitza
iretzat naikoa ta sobra. Lek EunD 49. Zer-esan naikoa ta sobra izaten dute beren gaietan. Anab Aprika 68.
- NAHIKOAK EGIN. Pararse, desfallecer (?). � Dotore asi zerade baño, / egingo'ituzu naikuak; / nere zarrian
egingo ditut, / gaur ere zurekikuak. Tellei-Txiki in Uzt LEG I 236.
- NAHIKOAKO. "Naikuako da, será lo bastante (V-gip)" Iz UrrAnz.
- NAHIKOAN. (Uso adv.). A gusto, colmadamente (?). � Neskatilla gaisoak, edegi deutsa bere barrua
[Nikanorri], eta naikoan, ain zuzen. Erkiag BatB 150. Orain arte gugaz naikoan egon zara, baiña kanpokoren
bat naiago zenduke. Ib. 200.
- NAHIKOA SAMAR. Bastante. � [Itsas-untziak] arraiña naikoa samar erabillen arren, diru ederra egiten
eban saldukeran. Erkiag Arran 113. Gariagatik naikua samar / izango det itzegiña, / onez aurrera obe izango /
det artzia atsegiña. Uzt Sas 76. Orregatikan arkitutzen da / naikua xamar bustia. Uzt LEG I 306.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
863