Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
II (Acompañando a un verbo). �1. (nahikoa (det.) L; naikua, neikua V-gip). Ref.: Lh; Elexp Berg (naikua).
Suficiente, bastante. "Nahikoa badut, j'en ai assez, j'en ai mon saoul" Lh. "Oinddio eztozu naikua jan" Elexp
Berg. � Eta umore ona / daukanak naikoa, / non-nai dauka bizitza / zorionekoa. It Fab 167. Zereginik ez
daukagun ezkero, naikua olgau gara. Ur MarIl 25. Arrek naikoa jan ta / ni berriz goseak. Bil 124. Denpora
gutxi naikoa izan zuben. Aran SIgn 90. Bertsoetan naikoa egin degu gaurko. AB AmaE 412. Begietatik odola
darit gaur naikoa. Ib. 166. Seme bat badek ire errian / askozaz altuagoa, / zeiñen oñ-alki, gaur ipintzeko / ez aut
billatzen naikoa. Ib. 102. Nik naikoa egin diat orain arte. Apaol 112. Naikoa esan dezu. Ib. 120. Neuk ere naikoa
badakart. Ag G 157. Eta Eleizak beti naikoa badu esku zabalez guziori ugari emateko. Inza Azalp 104.
Allegatzea naikua egin du / aitona gixagaxuak! Tx B I 216 (v. tbn. II 85). Barriketia beintzat, / ik bai-dok
naikua. Enb 161. Naikoa edan dutenean. Ir YKBiz 58. Orrelako langintza bazala, naikoa adierazten digute. JMB
ELG 70. Naikoa entzun genionan. NEtx Antz 43. Parroki orretati naikoa aldendute. Akes Ipiñ 19. Jostallu gisan
erabiltzeko / indarra dauka naikoa. Basarri 84. Nikanor-ek ez dakiala naikoa. Erkiag BatB 155 (v. tbn. Arran
122). Erri naikoa asia dirudi. Ib. 111. Uste ori naikoa zabaldua zegoen. Vill Jaink 62. Naikoa diagu, irabazi dok
apostie. And AUzta 56. Ez al din ire amak naikoa, ire aizpari emandakoakin? NEtx LBB 161. Baina eginak
diren abestiek berek nahikoa erakusten digute. Xa Odol 14. Naikoa iraun digu. Uzt Sas 21. Gainalde zurituak
nahikoa erakutsi eta goraipatu ditugu. MEIG I 145. v. tbn. Bv AsL 185. A BeinB 41. Urruz Urz 33. Moc Damu
36. JanEd II 108. EusJok II 159. Mok 10. PE 58. ArgiDL 4. Altuna 74. Otx 65. Kk Ab II 12. Ldi IL 50. Alz Ram
40. Or Eus 51. ABar Goi 37. Mde HaurB 83. Izeta DirG 84. Gand Elorri 177. SM Zirik 112. Anab Poli 37. Zait
Plat 1. BEnb NereA 181. Etxba Ibilt 472.
� Esan bear det toki batzuetan zerbait gaitz badarabilkiela. Arabako alderdietan naikoa. Munita 52. � "Naikoa
jan dozu ogia? (V-arr) [...], nahikoa dago ogirik (V-arr)" Gte Erd 229.
�2. (nahiko, indet.; neko V-ger ap. Holmer ApuntV). � Jendea naiko minberetua zegon. Goñi 88. Uste dedanez
gizon au zein dan / eman det naiko aitzera. EusJok II 154. Zuek bertan izan ezkero naiko apainduko dezute. Lab
EEguna 71. Gatxak naiko artuta eguala aurkittu eban. Otx 163. Billatu izan ditugun abere-ezurrak naikoa
adierazten digute zer abere-mueta zebiltzan. JMB ELG 38. Pestaz eta Letariz ibilli da naiko. "Ha recorrido
bastante". Or Eus 25. Bein begiak naiko ase ziranean [...]. TAg Uzt 95. Nere ustez naiko egin nun. JAIraz Bizia
7. [Banentorren] naiko bustita [...] baiña pozik. Txill Let 63. Bizibide artatik aski zuan, naiko ikusiagatik. Anab
Poli 69. Orain ez al gabiltza / naiko motelduta? Uzt Noiz 119. v. tbn. Mde Pr 99. Erkiag Arran 11. MAtx Gazt
39. Osk Kurl 24. Berron Kijote 137.
�3. (nahikoak, pl.). � Goian an gure izar begi txikidunak, / gañera illargiak zabal errañuak, / orrexek dituk
argi guretzat naikuak. AB AmaE 344. Larrean ere bazeuden an da emen tarteka naikoak. Salav 83 (ref. a los
cadáveres de una batalla). Ezin bait-diteke onik atera, mirariz ez bada; eta naikoak egin dizkio zeruak berorri
[...] onik atereaz. Berron Kijote 217. Bizpahiru xatar nahikoak ditu ikusgarri agertzeko. MIH 318. Nahikoak
genituzke orrialde horiek. MEIG III 107.
III (Acompañando a un adjetivo, adverbio o expr. adverbial). �1. (nahiko, indet.). Bastante. � Eurai lekua
egiteko duiñ naiko ozta. AB AmaE 448. Jende asko urrian, / naiko bildurrian, / beti etzan atsegiñ / nere aurrian.
AzpPr 31. --Ez dute ordia okerren bat izango, ama, e? --Naiko okerra seme. Moc Damu 15. Naiko argi geratzen
baita esan nai dana. Inza in Jaukol Biozk VIII. Naiko larri ta estu erabiltzen gaituala. Ldi IL 28. Naiko garbi
itzegin zuen. Or Eus 105. Zortzi muxar, ta naiko gizenak, / beteko dute zartari. Ib. 81. Alkarrekin naiko ondo
aitzen dirala edonok daki. Eguzk GizAuz 87. Naiko eskasak ziran lenago ere gariak. TAg Uzt 132. Naiko
berandu zan, ba, bazkaltzeko. Ib. 159. Baso-oianez naiko aberats eta eder izan dira oraindañokoan. Munita 55.
Baina polita zen, naiko aberatsa eta senitarte onekoa. Mde HaurB 32. Oraindik naiko osoki ezagutu ez zuen
gorputxo zuri horri. Ib. 90. Eguraldia nahiko epela da sasoiarentzat. Mde Pr 97. Naiko berandu, abiatu zan.
Anab Poli 34. Badakit nik [...] naiko biargiñak dozuzana semeak. Bilbao IpuiB 172. Naiko pozik jarraitu eutsan.
Ib. 37. Naiko urrean. Ib. 154. Naiko bildurrez. Ib. 52. Plaza, naiko aundia. Anab Aprika 86. Naiko xelebrea zan,
erdi eroa. And AUzta 80. Nik uste baño obeto dago, naiko zuzen eta jator. Xa Odol 335. Naiko bizkar-autsia
zegon Rozinante. Berron Kijote 94. Harreman hori nahiko argi ikusten da. In MEIG VI 32. v. tbn. Akes Ipiñ 8.
Erkiag Arran 169.
� (Colocado entre el sust. y el adj. --o part. en función de adj.--).� Ez al da arrigarri naiko aundia? Inza Azalp
90. Sinesmen nahiko zabaldua baina gezurrezkoa. Mde Pr 99. Izaro edo uarte naiko azia dogu. Erkiag Arran 11.
� (Ante el sust.). � Ipuin-barreka izenagaz bataiatu dot neure liburutxu au, ta naiko izen polit-egokirik jarri
deutsadalakoan nago. Bilbao IpuiB 9.
�2. (nahikoa, det.). � Oraiñdiño naikoa gordiña. Ag Kr 222. Idoro ebanetik naikoa laster. Ib. 209. Naikoa
poliki apainduak. Ag G 17. Naikoa gordin egon arren bere zaarrean. Mok 4. Naikua ondo ebillan. Kk Ab II 48.
Burni-bidetik naikoa urruti. Munita 71. Auzotegi onetako baserritarrak naikoa eraz ta polito bixi zirean. Akes
Ipiñ 22 (v. tbn. 26). Naikoa aundia zan jakituria axe. Erkiag BatB 36. Ordi ta naikoa lizun izan arren. Ib. 172.
Naikoa larri arkitu zan. NEtx LBB 29. Naikoa luze izango zan. Uzt Sas 335. Aspaldian nebillen / naikua
balantzan. In Uzt LEG I 180. Nahikoa aldakorra dugu. MEIG VI 187. Nahikoa itxuragabeki jokatu zuen. MEIG
VII 28. v. tbn. Kk Ab I 87. Or Eus 344.
� (Colocado entre el sust. y el adj.). � Bertsolari bi giltzapean edukitzeko, gartzela naikoa haundirik eztago.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
862