26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

manddil. v. 2 mandil.<br />

manddire. v. maindire.<br />

manddo (S ap. Lh). �1. Desmochado, desportillado. v. mando. � Zieta nin sakho, / gathülia manddo, / kullera<br />

zurezko, / tahalla beltz ta xathar bat lunjeratako. 'Mon bol sans anse'. Etch 320.<br />

�2. (V-m, G-azp, AN-larr-5vill-araq-ulz-arce-erro-olza, L-sar-ain-arcang, BN [no lab], Ae, Sal, S ap. EI 140),<br />

mainddo (BN-lab ap. EI 140; H (L, BN, S, s.v. mandako)). Dim. de mando.<br />

�3. (BN-ciz-baig ap. A), maño (Sal, R ap. A). "Macho (voc. puer.)" A. "Burro (voc. puer.)" Ib. � Pulliki edo<br />

itsuski, oraikotik debruak joan du gure manddoa, ezen, bost hamarreko eta launa tanto dira bi alderdietarik.<br />

Barb Piar I 44.<br />

�4. (Sc ap. A). "Pájaro híbrido, hijo por ej. de canario y jilguera" A. Cf. mando II (6). � Híbrido. � Automovil<br />

hori, xinitrea edo manddoa delako, ez da gure berezibila bezain jatorra. PMuj in MEIG I 94.<br />

�5. "(L-ain, BN-ciz), a las mujeres estériles si son pequeñas se les llama manddo" A. Cf. mando II.<br />

manddoko. v. manddako.<br />

mandelbi. v. mandeuli.<br />

mandelera. � (Empleado como eco de kandelera 'día de la Candelaria', con alteración de la consonante inicial).<br />

� Kandelera mandelera / [...] bost illaute larraiñera, / sei Larraungoa, zazpi ere bai / Uitzikoa. Or Eus 325.<br />

mandellu. v. mandeuli.<br />

mandelu. � Manto. � Ethorri zaio dolua, / ordutik du mandelua, / munduko legeak nahi baitu / ibil dadin<br />

kukuldua. Andreen aphainduraz (1780) (ap. DRA).<br />

mandera. v. bandera.<br />

mandereta. v. maindiretara.<br />

manderresa (AN ap. A; Aq 563 (AN)). � "Avantal" Aq 563. "Avantal, delantal" A. Cf. VocNav s.v.<br />

manderresa. v. amantal, 2 mandar, mantal.<br />

mandeuli (V, G; Lar, Añ), manduli (AN-ulz-egüés-ilzarb-olza, B; SP � vEys, Urt II 402, Dv), mandelbi (Gto),<br />

mandellu (R), mandouli (L-côte, B; H), mando-euli (V-gip, AN-gip), mandauli (AN-olza; H), mandaeuli<br />

(V-gip; H). Ref.: Bon-Ond 146; A (mandeuli, mandelbi, mandouli, manduli); Iz Ulz (mandulie), ArOñ; Etxba<br />

Eib (mando eulixa); EAEL 99; Elexp Berg (mandaeuli); Izeta BHizt2 (manduli). � Tábano. "Mouche ânière" SP.<br />

"Mosca de burro" Lar (v. tbn. Añ, s.v. mosca). "Mosca grande negra, muy zumbadora que daña las carnes" A.<br />

"Mando eulixa dan gauza zittala!" Etxba Eib. "Abre oiek manduliz beteak" Izeta BHizt2. Cf. VocNav s.v.<br />

mandaulia y manduli. v. EULI-MANDO. � Idia leizorrek manduliek, ez ulitxek, ez ausikitzeko erremedioa.<br />

Mong 593. Lotzen edo itsasten bazaizka zaldi bere ezi-gabeari zenbait mandeuli [...] ematen dio bertatik<br />

lasterrari ta irrintziari. Mb OtGai III 205. Mando eulija dogu / beste jenerua / zabal ta biribila / zapua langua.<br />

DurPl 81. Tronpa biribil biribila, mandeuliak lakoxe urrumadea egiten dabena? A Ezale 1898, 2b. "Mando<br />

euliyen bertsuak" letu biar ziyozkala. Iraola 45. Euli beltz aundi, belar-kolore, / mandeuli mutur-zorrotza. Or<br />

Eus 318 (v. tbn. Poem 531). Dautzuet ez zuela Paskualek aholku eta arralleria eskasik: [...] "Emoitzioztek<br />

mando-uliak gibeletik! Hik baino lan hobea eginen ditek". Larz GH 1959, 90. Norberak jakiten du bere<br />

mandulien berri (AN-ulz). 'Nork edo zerk nasten dion bizitza'. Inza NaEsZarr 1266. v. tbn. Otx 17 (mando-euli).<br />

mandigo. v. mandio.<br />

mandika (Lar, H). �1. "Comedor" Lar. "Glotón", "tragón" Ib. �2. (Sal ap. A), mardika (Sal ap. A), mantika<br />

(BN ap. Lh), pantika (R ap. A) "Estómago" A. � Ardi mandika sabel gaxtigar adar. Zer da? Garral EEs 1915,<br />

93. Labana mandikaño sartu zionan seittun ta zerria seko geldittu bertan, euli baten odolik atea biño len (ANgip).<br />

PPer FLV 1987, 190. �3. "(Sal), cuajo del ganado" A.<br />

� Etim. Para su origen en un lat. *pantica, v. FHV 1974, 191.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

86

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!