Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
1 nahika (Lh). � (Precedido de participio). Queriendo, deseando. "2.º par accés de volonté, par à-coup; 3.º à
force de volonté" Lh. � Ni enazute atzetik ibilliko gogorrean atzeman-naika. Ldi IL 30. Su-gar urrutia, / beti ilnaika
ta iñoiz / ezin itzalia. Ldi UO 18. Arnas estuka, esan naika eta ezinka zizakatu zun: [...]. Etxde JJ 263.
- NAHIKAKO. Nehor gutik onhesten zuelakotz harek nahikako ezkontzarik. "Fort peu de gens voulaient de ses
mariages". Barb Leg 61.
2 nahika. "Volonté indéterminée, imparfaite, désir non arrêté, velléité" H.
naikar. v. 2 nakar.
nahikara (L, BN, S; SP, Dv, H (s.v. kara, que cita a O)). Ref.: A; Lh. �1. "Bertzeren nahikara, atseginkara"
SP. "Nahikara izatea, être à souhait" Dv. "Conforme, a satisfacción" A. � Handiek nahikara, xipiek ahalara.
"Les grands font ce qu'ils veulent". O Pr 209. Nahikara garenean ez dugu izan behar beldurrik gabe. He (ap. Dv
y A). �2. (Dv, H (L)). Placer. "Bon plaisir. Le traducteur de Liguori dit: Jainkoaren nahikara saindua (17), le
bon plaisir de Dieu. Je doute que nahikara se dise comme nahikaria. Zure nahikara da nere plazera (ib. 42),
votre bon plaisir est mon plaisir" Dv. � Tr. Documentado en autores septentrionales del s. XVIII y en Duhalde.
� Ezen bere sensuen nahikarak konplitu nahi dituztenek lohitzen dute bere konzienzia. Ch I 1, 5. Komunione
bakhotxean gure nahikarez edo gure atseginez zenbait sakrifizio xume Jesu-Kristori egitea. CatLav 261 (V 131).
Ezarri zuen nahikara eta delizio guzien parabisuan. Lg I 16. Ez dugula ibili behar mundu huntako nahikareen
[...] ondoan. Lg II 283. Zorigaitz zuentzat, nahikaretan eta frankian bizi zaretenak. Ib. 214. Eta hura emanik
gehiago egiten du heien fagoretan, ontasunez eta nahikarez bethetzen balitu baño. Mih 108. v. tbn. Brtc 143.
Munduko nahikarak eztire itxurapenik eta itzalik baizen. Dh 116 (191 nahikare). Nere jaidurei, sentsuei bere
nahikarak emateagatik ibili ta bidatu naizela. Ib. 188. Hartu dituzten nahikarak hain laster iragan dire. Ib. 192.
� "(L, BN, S), désir, souhait" Lh. � Yaunak, dio eihara zainak, / duen konplimendu zuen nahikarak. / Mutilla
da yautsten, agudea igaiten. Gy 200.
- NAHIKARAKO (L ap. A; Dv, H (L)). "Agréable, désirable" H. "1.º agradable; 2.º apetecible" A. � Denbora
eder eta nahikarako horrek ez du bethi iraunen. He (ap. Dv). Hango egoitza gozoa zela eta nahikarakoa. He
Phil 7. Nahiz harenganik urrundu daitezken edo bizitze gaixto baten errebelamenduez edo nahikarako
barraiamendu edo errelaxamendu batez. Mih 119 (quiza podría interpretarse como 'voluntario'). Bizkitartian
gerlari darraizko ohore handi nahikarakuak; soldarua billaka baititake yenerale, marexale [...]. Atheka 130.
Aiseki erremarkatu duteke saindu hauiek zuten debozione nahikarakoa Jesus-Kristoren Bihotz Sakratuarenzat.
J.B.S. Aldareako Debozionea 9 (ap. DRA).
- NAHIKARAZKO. Agradable, placentero, deseable; del gusto de, del agrado de. "(Egun [o]na 96), désirable,
souhaitable" Lh. � Ezta deus ere zeruan ez lurrean eztiagorik [...] amudioa baiño, deus ere [...]
nahikarazkoagorik, perfetagorik. Ch III 5, 3. Erran zitzaien bazter hek nahikarazkoak zirela, etzela han deuseren
eskasik. Lg I 171. Zer fruitu nahikarazko! Zer bake dohatsu ez ginduzke gure bihotzetan! Lg II 209. Zer da
mundu huntako bizitzerik nahikarazkoena eta dohatsuena? Ib. 184. Oh zer hitz gozo! Zer benedizionezko ta
nahikarazko sententzia! Dh 150. Ala bai da, Yaun goikoa, / zure lege saindua, / guziz nahikarazkoa / gozo eta
yustua. CantIzp (1829), 7 (ap. DRA). Emadazu / aireari manatzea, / nere gogara egitea, / edo haize, edo uria, /
goibela edo iguzkia. / Tuzkedan arras aroak / bethi nahikarazkoak. Gy 141. � Nola astoak duen haiñ larria
orhoa, / yende espantatzeko nahikarazkoa, / izanen da trunpetari. Gy 154.
- NAHIKARETAN JOAN. (Precedido de gen.). Causar el agrado de, el placer de. � Maite dudanari ukitzen
zaizkonak sentitzen ditut nerorriri ukitzen balitzauzkit bezala. [...] Gisa hortan sentitzen ditut bada Jesu-
Kristoren nahikaretan edo nahigabetan doazin gauzak? Dh 246.
nahikaratu. "Tempérer, modérer, erraxtea, nahikaratzea" Ht VocGr.
nahikari (L, B (-keri), BN; O-SP 223, Aq 1393, vEys, Dv, H (L)). Ref.: A; Lh; Izeta BHizt (naikeri). �1. Deseo;
apetencia, concupiscencia. "Désir, convoitise" O-SP. "Gollería o gullería, naikaria, gogakaria, gutizia" Aq 1393.
"Volonté. On l'emploie souvent dans le sens de velléité, par confusion avec nahikeria" Dv. "1.º (O), deseo,
codicia; [...] 3.º voluntad" A. "Badugu zerbait egiteko naikerie" Izeta BHizt. � Tr. Documentado al Norte en
Dechepare, Duvoisin, Hiriart-Urruty y en autores del s. XX. Al Sur se encuentra en CatBurg y en autores
modernos. En DFrec hay 4 ejs. � Amorosek badagite behin bere nahia, / handiago jiten zaie berze nahikaria. E
93. Bana bistaz hilzen zuien nahikari satsuia. Ib. 95. Beren biotzetako naikari gaitzak hilduratzen dituztenak.
CatBurg 45s. Badakit zeinen bozik bethe dituzun haren nahikari xumeenak. Dv LEd 143. Bere lehiei eta
nahikariei eta bere buruari ere ukho egitea. Ib. 191. Ala da, Aita, ala izan delakotz zure naikeria. Echn Mt 11,
26. Eta haina da egiaz jakintsun, zeinak bere nahikariak utziz, Jainkoaren nahia egiten baitu. Dv Imit 9 (ap. A).
Burhasoek onhartzen dute [haurra errient egitea] hek baino zerbeit gehiago izanen delako nahikariz. HU Eskual
21-2-1908, 1. Eta noiz xuxenduko diren bazterrak, nehork ez jakin. Laster eginen direlako ustea edo nahikaria
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
857