Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mandatutxo, mandatutxu. � Dim. de 1 mandatu. � Ethorriko dira irri ixilak eta amoriozko mandatutxoak
lehenbizian gordaka igorriak. SP Phil 289 (He 289 konderatto). Peru, erdu ona mandatutxu bat esan daizudan
ixillik. Mg PAb 153. Au bera gertatzen da zenbait atsorekin: serbitzen due mandatutxoak egiteko gazteai. AA II
120. Mandatutxo bat egin ezkero, txoria / esku eskuan eukan naiz izan txikia. AB AmaE 279.
mandatuzale. � Recadista. � Zeregiña ematearren, len mandatuzalea ba-zan orain edozertara bidaltzen zuten.
Anab Poli 104.
mandatzar (R-vid ap. A). � "Mulazo, mulo grande" A. � Mando andi batian edo mandatzar batian. Mdg 123.
mandauli. v. mandeuli.
mandazain (V, B, BN-baig; Mic 7r, SP, Urt I 424, Ht VocGr 388, Lar, Añ (V), Lecl, H, Zam Voc), mandazai
(G, AN, Sal, R; Lcc 133, Lar, Añ (G, AN), H (V, G)), mandozain (AN, BN, S; Arch VocGr, VocBN, Dv, H (L,
BN, S); -zañ Volt 97, Gèze 340), mandozai, mandasein. Ref.: A (mandazai, mandozain); EI 384; AEF 1960, 59;
Iz ArOñ (mandasaiñ); Etxba Eib; Elexp Berg. � Mulero, mulatero, arriero. "Muletier" SP. "Acemilero",
"recuero" Lar. "Ordinario, arriero" Lar, Añ. "De ello dan testimonio numerosos mandabideek, caminos usados
por los mandazaiek o arrieros" AEF 1960, 59. "Lenago mandazaiñak ekarten eben ardaua Rioja aldetik" Etxba
Eib. Cf. VocNav s.v. mandazain. � Tr. Documentado en la tradición meridional desde el s. XVI. Al Norte se
encuentra en ChantP (126), J.B. Elissanburu, Barbier y Constantin. La forma mandazai la emplean los autores
guipuzcoanos (tbn. RS) y alto-navarros; mandazain se encuentra en textos vizcaínos y tbn. en ChantP, F. Irigaray
y Etxaide (JJ 21). Hay además mandozain en Mendigacha (152), J.B. Elissanburu, Barbier y Constantin;
mandozai en Salaverria (89), y mandasein en un ej. de EEs (1925, 12). � Azaga onik eztau mandazaik.
"Postrimería buena no la tiene mulatero". RS 302. Mandazaia, nondik zatoz? (c. 1620). TAV 3.2.7. Zenbait
mandazai. (Vera, 1674). FLV 2006, 264. Emanen tidazu mandazaiakin . Ib. 264. Nere gañean dijoan
mandazai onen zigorrak beldurrago egiten naitziak. VMg 33. Andik laster Ismael-tar mandazai batzuek
alabearrez Ejiptoronz jaisten ziran. Lard 49. Arre nik, badot dei egiten, / mandazaiñ balira legez eurak, /
bertatik arre dabe esaten. AB AmaE 366s. Bidean gurutzatu ginuen mandozain bat, bi mando zahar kaprestutik
zaramatzana. Elzb PAd 26. Emakuma bat bizi zan beren senar mandazain, buru-gogor, basto bategaz. A Ezale
1897, 143b. Mando zainaren zahagia Arzagetenean sartzera zoan! Barb Sup 132. Ez beitzian zertarik bizi, sartü
zen mandozain, armadako bizigarri karreiazale. Const 26. Ango erriko nagosi baten mandazain zintzo zala, il
zan gizagaxua. Or Tormes 9 (Eus 19 mandazai). Manduakaz ebilzan gizonak mandazaña eben izena. Kk Ab II
167s (168 mandazain). Gizonak deitu zituen bere lau lagunak eta manda-zaña. FIr 138 (143 mandazaiñ y 135
mandazaina). Or dago biziten, lasto, bedar eta galtzu artean, mandazaiñen morroe pobreena bai litzan. Erkiag
BatB 129. Erregetan ollarraren arra; San Antonetan mandazaien lepoa; otsaillaren erdira, loa begira (acertijo
en AN-larr). Inza EsZarr 156. Arebalo-aldeko mandazai aberats aietako bat bait-zan. "Harrieros". Berron Kijote
176 (v. tbn. 118).
v. tbn. DurPl 77 (-zañ). Añ NekeA 218. Azc PB 102. A BeinB 91. Ag Kr 66 (-zañ). Echta Jos 72 (-zañ).
Mandazai: Echag 145. Sor Bar 84. Noe 40. A Aezk 188. TAg Uzt 89. Anab Poli 86. NEtx LBB 182. Uzt LEG II
41. BasoM 38.
- ELE-MANDAZAIN. v. 1 ele.
mandazaingo, mandozaingo (B?, BN? ap. A; Dv). � Oficio de arriero. v. mandazaintza. � Haritchabalet-ek
ützi zian mandozaingua eta galtegin zian Elizaren zerbütxian berriz sartzia. Const 27.
mandazaintza (H), mandazaitza (H), mando-zaintza (H). � Oficio de arriero. v. mandazaingo. � Naiago
dutela jardun nekazaritzan [...], ezen ez ibilli zaldi mutil eta mando zaintzan. Izt C 183.
mandazketa (V-m). "Mandoak ura edateko askak, abrevaderos" Zubk Ond.
manddako (G-to, AN-gip), manddoko (AN-gip-larr-ulz-arce-olza, L-côte, BN, Ae, Sal, S, R-vid). Ref.: A
(manddoko); EI 140. � Muleto. "Mulato, manyoko" Mdg 150. v. mandako. � Ekusten dud xiten dela
akaballozko bat, mandoxko edo manddoko batian. Mdg 123.
manddereko. v. maindireko.
manddika. "Su diminutivo manddika se usa para significar las tripas de la oveja" A (s.v. mandika).
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
85