Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mendira joatea nahi dut / mendira joan zaitezen nahi dut).
� Ezein Iaunek eztu nahi muthil gaixtoa eduki, / ez pagatu soldatarik zerbitzatu gaberik. E 11. Iangoikuak enu
nahi damnatu. Ib. 241. Zer nahi duzu darradan gauza horren gainian? Ib. 193. Martin de Egilleorrek nai badu.
(Aoiz, 1551). FLV 1992, 64. Egin dute harzaz nahi ukhan duten guzia. Lç Mt 17, 12. Eta eztut nahi zuek
ignorant zareten. Lç 1 Thess 4, 13. Ezkon ezak semea nai doanean, ta alabea al dagianean. RS 382. Andia da
ene mina, esan nai ta esan ezina. Ib. 114. Gugaz etorri nai badozu. Lazarraga 1159r. Badabere, nai ez neuke [...]
/ deskubri lidin bapere. Lazarraga 1144v. Ez dozu sinistu izan nai. Ib. 1152v. Aitzean jaioak aitzera nai. RIs 1.
Nai zaitut oneritzi eta serbitzatu. Ber Trat 88v. Pilatusek inozenta / libratu nahi zuen. EZ Noel 96. Berzeren ona
bidegabeki desiratzea [...] da mortal. Ez ordea nihori kalterik egin gabe berzeak bezala berak ere onak nahia.
Harb 183. Nahi du ioan parabisura, ordea nekhatu gabe. Ax 48 (V 31). Behar eztena erraiten duenak, adi
dezake nahi eztuena. O Pr 554. Indazu nahi duzuna, nahi duzun bezanbat eta nahi duzunean. SP Imit III 15, 2.
Errabiamendu handia! / Ezin hil eta hil nahi! Gç 178. Bederatzigarrena, iñoren emazterik ez nai izatea. CatBurg
7. Nahi günüke, bestek bere faltetan gaztigü garratzik ükhen lezen. Mst I 16, 3. Ordu bi, nai baño lasterrago
igaro ziranak. Cb Eg II 179. Euskerak, naiagatik, Latiñ edo Gaztelaniaren itzegiteko eleganzia [...] berez eztu!
Cb EBO 38. Jinkua aborritzen dütenak edo nahi lüketenak ez lizan Jinkorik heen bekatien pünitzeko. CatLan 85.
Nork nahiko du egon khar eternal hetan? Brtc 150. Ez dituzu naiko lagun urkoaren ondasunak. Ub 27. Zeinbat
erremuskada ta mandaturik egin nai ezak gurasuai! Mg CO 240. Nai zenuke oraingo ogi puska bategatik galdu
dezadan bizitza guziko ogia? VMg 27. Zer nai dezu nik esatea? AA I 490. Mahasti bat landatzen duenak nahi du
mahasti hark harentzat ekhar detzan fruituak. Dh 188. Naiko zenduke zeure amagaiti alan inok berba egitia? fB
Ic II 197. Zelan esan zinaike eztozula nai subak berotu zaizan bere albuan ifinten bazara? Astar II 138.
Gurasuak nai leukee euren seme edo alabia ezkondu deila urlija mutilegaz edo urlija neskatilagaz. Ib. 80. Eta
sinheste huntan bizi eta hil nahi dut. CatLuz 41. Ingura diteke, nai bada, auts erre beroz. It Dial 87 (Dv, Ip nahi
bada, Ur nai baldin bada). Ni sinhetsi nahiko ez nautenek, hek sinhets detzatela. Hb Egia 124. Jainkoak nahi
zuen berri hori barrea zadin. Laph 158. Nork nahi du niri jarraiki? Ib. 11. Iñork ezer neri nai badit ekarri, /
Billafrankan nago bere serbitzari. Noe 54. Mutill zarraren pobreza / iñork ikusi nai-eza. Xe 245. Zer nai dezu
egin dezadan nik? Bv AsL 32. Zer nai dezu zure onagatik nik egitia? Ib. 101. Gurasuak nai zioten billatu senar
bat. Ib. 91. Baña nai nuke Inaziok ere ikusi ditzan Patxik ikusi dituan gauza ederrak. Apaol 42. Egin bezate nahi
dutena. HU Aurp 65.
� (s. XX). Nik eztot nai senarrik oraindiño. Echta Jos 217. Eta joan nai ez badu? Iraola 114. Txirritak galdu
naiko lioke / Gazteluri ezkontzia. Tx B 121. --Luze doakegu hola, jaun haren ikustea. --Zer nahuzu, mediku
handien mintzatzea ez da nahi delarik. JE Ber 86. Baña nik, izkuntza larrekoa, / nai aunat ere noranaikoa. Ldi
BB 136. Koxkor oiek beñere ez azitzea nai nikek! Ldi IL 19. Baiñan ez bedi nere gogora, / Zuk naia dezadan
egin. Or Poem 542. Aritz ta naiz pagoak lur leor eta soillik ez du nai. Munita 106. Diranak oro zure aintzinean
igarotea naiko zenuke. Or Aitork 89. Ire etxe-aurrean lotuta ikusi nai al nauk? NEtx Antz 139. Erriko jendeak ez
zuan nai toki artatik aldegin. Anab Poli 102. Neure iritxia emotera etorri nai izan dot. Bilbao IpuiB 100. Nahi
ukan balu, errexki eskapa zitaken presondegi hartarik. JEtchep 20. Nai leuke bere miña / aundiago ledin. Gand
Elorri 161. Nahi duzia nik jos dezadan? Larz Iru 18. Zazpiek apez nahi zuten. "Les sept voulaient être prêtres".
Ardoy SFran 112. Errazu, ama maitea, / ni nolakoa nahi duzun izaitea. Xa Odol 298. Abiatu garen bidetik ibili
nahi genduke. MIH 141.
� Cf. infra NAHI BESTE, NAHI BEZALA... � Aspaldian nabila / hor, hebe, laztan bila, / et'orai, nahi nola, /
batu naiz batekila. 'Comme je le voulais'. O Po 30s. Nai-neurrian agintzen baitu, ta nai-ez-neurrian ez du egiten
agindu ori. Or Aitork 201.
� (Con valor ponderativo). Cf. tbn. los ejs. meridionales citados infra. � Zure maiestateari suplikamenduz
nagoka, dena onetakotz othoi rezebitu nahi duzun. Lç Dedic * 7r. Eta regret handi bat dizut zeren ofensatu
baizitut: suplikatzen zitut nahi dutuzun utzi ahatzera ene bekhatiak oro, nahi dutuzun erre zure amorio
saindiaren suian. Tt Arima XVI. Nahi dut gizonek ez dutela gure baitan ikhusten bertzeorduz Akanek Jerikoko
hirian egin zuen bezalako gaixtakeriarik. Lg I 195. Iguzkiak erre nahi du, hanbatenaz non ez baita zuhatz
handirik ezagun, bide-bazterretakoez bertzalde. JE Ber 36.
� (Como expresión de una apuesta, desafío). � Ba, hazkarra nauk... Nahi duk harria zoinek urrunago bota?
Barb Leg 127 (v. tbn. 128). "Zer duk, marro? Hola burtxoratu haiza? Nahuk urruntzen haizela?" eta emaiten
diozka bi kaska. Larz in Zerb Azk 40.
� (En la expr. nahi du(t)enak nahi du(t)ena erranen du(te) y similares, con el sentido de 'digan lo que digan').
"Nahi duenak nahi duena erranen du, bainan hola da, quoi qu'on veuille bien dire, il en est ainsi" Lf Gram 240.
� Nahi duenak nahi duen opinione suertea edukiko du, baina [...]. Harb a) 6r. Nahi duenak berra nahi duena
baiña nik erraiten deratzuet [...]. Ax 322 (V 213). Beheiti goazila, ez goiti, nahutena erranik ere. HU Aurp 210
(Zez 175 nahutenek nahutena erranik ere). Nahi duenak nahi duena erranen du, bainan nik dakidana hau da:
[...]. Arb Igand 103. Nahi duenak nahi duena erranik ere haur hainitz bada oraino Donibanen eskuara dakienik.
Zerb Herr 26-8-1957, 2.
� Batzuek diote [...]. Beste ikertzaile batzuek, aldiz, lehenik Galliaren hego-sartalderat aldegin zutela Goidelek
nahi dute. Mde Pr 212s.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
840