Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nahibadako. � Optativo. "Facultatif, nahi bada-ko" T-L. � Irlandara beharrezko da hartarako saretsamenean.
[...] nahibadako uzten da "Leaving Certificate" delakoa iragaitekotz. Mde Pr 242.
nahibai (L ap. Lh). � Consentimiento. � Sekulan bekatu den zerbeiti ez eman zure nahibaia. Zerb IxtS 61.
naibako. v. nahigabeko.
nahibide. �1. Voluntad. � Anima beraren nai-bidea, naimendua edo borondatea gauz onetarako lotan
gelditzea. Mb OtGai III 231. �2. Libertad. � --Eta zer doe emo eutsan [Jainkuak] gizonari egi ebanian? --
Errazoe, ta naibide edo libertadia. CrIc 18.
naiboki. � Con simpleza. � Kristauek aingeruetan sinesten duten bezain naiboki (xinpleki). Mde Pr 303.
nai da nai ez. v. nahitanahiez.
naidar (Lar � H, Añ). �1. "Decreto", "despacho, expediente" Lar. "(Carta de) legos, auto de legos con que se
inhibe al Juez Eclesiástico, elizkeen nai darra" Ib. "Edicto" Lar y Añ. �2. Determinación. � Bertatik artu omen
zuten asmo txit irmoa [...]. Baita gordakaiatu ere zuzenkiro beren naidarra edo determinazioa. Izt D 43. �3.
"Volitivo, naidarra, guratarra" Lar.
naidarko. "Decretal" Lar.
naidartegi. � "Despacho, la pieza en que se despacha" Lar. � Egoitzako eta Naidartegiko sekretarioak. EConst
57 (v. tbn. 47).
naidartu. � "Decretar", "despachar, determinar", "resolverse a hacer" Lar. � [Erri au] gobernatzen duten jaun
ondraduak otsaillaren zortzigarren egunean naidartu edo dekretatu dute [...]. Izt D 161. Eta egiaz, Gizonaren
Semea badijoa, naidartua dagoen bezela. Brunet Lc 22, 22 (Oteiza dekretatuta).
nahide. "Pláceme, (c.) atsegiña, naidea" Añ.
nahideta (det.). "Pláceme, plácemes, naideta" Lar.
naidi (Bera, BeraLzM). Neol. creado por AG en 1897. � "Puerto, kai, kaialde, nai, naidi" BeraLzM. �
Zamakola arratiarrari otu yakon [...] Abandon portu edo naidi bat egittia. AG 1567. Erri artako naidira edo
puertora iritxi giñan. Zubill 112.
nahidun. �1. Volente. � Banaiz, izan ere, badakit, eta nai dut. Iakitun naiz eta naidun. "Sum sciens et volens".
Or Aitork 387. �2. Voluntarioso. � Haurra ttiki-ttikitik agertu zen erne, serios eta nahiduna. Herr 13-3-1958, 1.
nahidura. "(L, BN; Hb), velléité" Lh. v. nahitura.
nahiera (L ap. Lh; Lar, Hb ap. Lh). �1. "Assenso, naiera" Lar. "Consentement" Lh. �2. (nai- Añ, Izt 22v).
"Querencia, benevolencia" Añ. "Cariño" Izt 22v. "Voluntad, querer, naierea" Ib. 123r. � Bere biotzeko naiera
edo kariño guziaren alarde egiten. Cb Eg III 327 (381 tbn. naiera edo kariño). Txikietatik bera zetorren
Jainkotia [...] ta txit deboziora emana. Eleizara bere naiera zuen. Ib. 363. [Nola] Jainkozko naieraz begiratu ta
bere biotzeko [...] alaba maitea bezala beti gordetzen duen. Cb Eg II 168. �3. (G, L; Añ (G, AN), Hb ap. Lh, Dv
(naye- G), H (nai-)). Ref.: A (naiera); Lh. "Concupiscencia, apetito, deseo" Añ. "Désir, volonté" Lh. � Tr.
Documentado en Añibarro, fray Bartolomé (Ic III 332) y en autores guipuzcoanos desde mediados del s. XIX a
principios del s. XX (tbn. en Zaitegi e IBk). En DFrec hay 3 ejs. � Orain neke-gatx egiten bajat itxitea naiera
gitxi batzuk, eukirik beste dibersiño bekatu eztirian asko [...]. Añ LoraS 187. Uka bitzaizka bere buruari bere
naierak, bere deseoak. LE Urt 80 (ms. 28v uka bédi bere naikundeéi). Eta gorputz oneri nabilko ni naieraak eta
mizkeriak egiten? Añ EL
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 832
mende.
2 40. Ainbeste begiramentu eta naieren artean. Arr GB 110. Eta nolaere gizonen naiera
ta borondateak aiñ aldakorrak ta irabiazaleak bai diraden. Aran SIgn 100. Iñor ez da desiraz edo naieraz bakarrik salbatzen. Kortazar Serm 63. Gizonak gogorrean iritxi badu bere naiera likitsa, ezkondu bearko du
neskatxa arrekin bere kidakoa bada. Etxeg RIEV 1908, 115. Naigabez itoko ezpazan, biotza zerbait arintzearren