Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Nere naia, beroriei serbitzea besterik ez bait-da. Berron Kijote 46 (v. tbn. 150). Nahi hutsa, ondore gabeko
nahia, eragin-indarrik gabekoa. MIH 33. Gure gogoetak eta nahiak aldakorrak izaten dira. Ib. 313. Bere nahiak
betetzeko. MEIG VIII 70.
v. tbn. O Po 18. SP Phil 433. Arg DevB 190. OA 22. Ub 102. Egiat 217. Monho 56. Añ CatAN 40. It Fab 118.
Dv LEd 9. Bil 89. CatS 75. Legaz 37. Zby RIEV 1909, 108. Elzb Po 214. Elsb Fram 60. Xikito 2. Ill Pill 30.
EusJok II 52. Muj PAm 71. Ox 34. Kk Ab I 34. Otx 100. Laux BBa 128. Alz Txib 86. ABar Goi 51. Etcham 180.
Zub 123. Ldi IL 24. EA OlBe 40. Iratz 57. Lf Murtuts 9. Akes Ipiñ 9. Gand Elorri 186. Izeta DirG 91. Erkiag
BatB 172. MAtx Gazt 40. Zait Plat 72. BEnb NereA 257. Larz Iru 114. Ardoy SFran 307.
� Orduko aren nai-muiña etzenun bete. Or Aitork 114. Alabearraren aizea [...] gure alde asten bada, gure naiontziaren
belak beteaz. Berron Kijote 166.
� "Plaisir, atsegiña, gostua, nahia" Ht VocGr 403.
� Consentimiento. "Agrado, consentimiento, naia" Lar. v. nahibai. � Jaun Erretoraren nahiareki. Bp I 109.
Seme alabak ez dabee ezkontzako berbia emon biar gurasuen naija bagarik. fB Ic III 354. Ona emen Rebeka; /
gure naiarekin / bijoa ezkontzera / Isak onarekin. It Fab 237. [Buddistetan, emazteek senharraren] nahia behar
dute deusen hasteko ere. Hb Egia 64. Noz izango da bada pekatu? Bakarrik borondateak bere naiya edo baiya
emoten dabenean. Itz Azald 185 (v. tbn. 188). � [La Capitana Españakoak] beste tiro bat disparatu zion etsaiari
atakatzen zebala peleara [...]. Holandesak naitzat arturik, erantzun zion beste sutunpada batekin. 'El holandés
aceptó el reto'. Izt C 437.
� (Buena, mala) voluntad, disposición de ánimo. � Egin bear zenituke [lanak] poz eta nai andiarekin. Mb IArg
I 319. Begi leunez ta nai onarekin. Ib. 310. Ark emen nai onez arzen dituen neke-lanak. Ib. 154. Geroko bere
gauzak egiteko asmo ta nai osoan. Ib. 94. Ta nai oso batekin eman zituan bere odola ta bizia. Ub 130. Gere
borondate edo nai gaiztoa ukatzeko. Gco I 419. Jainkoak [...] kontu idukiko dauku gure xede ta nahi onaz. Dh
98. Bijotzeti ta nai onagaz egitia. fB Ic II 244 (v. tbn. nahi ona en Mde Pr 105). Nai txarragaz edo gauza
txarrerako egin dabela. Ib. 219.
� Voluntad (facultad del alma). "Adimenduak baino gure nahiak maizago garabiltza, [...] notre volonté" H. �
Nik eman darozkitzut orhoitza, gogoa, nahia, adimendua eta bertze dohain asko. Dv LEd 194. Bainan badu
gehiago arima bat, adimenduaz, nahiaz, amodioaz dohatua. Lap 71 (V 36). Usteak eusten; naiak âl eman. "La
voluntad". Or Eus 399. Nahiak egiten gaitu on ala gaixto. Lf in Zait Plat XXII.
� (Precedido de part.). v. EGIN-NAHI, bizinahi, gozanahi, ikasnahi, ikusnahi, hil-nahi, ITO-NAHI, jakinnahi...
� Batre minik [...] [karzelan] eztuk, lekot ialgi nahia. E 243. Emozu neurri zure ian-edan nahiari. SP
Imit I 19, 4. Elizatia aski haier gaizkirik ez egin nahia? Bp I 95. Handikeriak, sobera agertü nahiak, plazerak.
Bp II 57. Bena holako gaizen jakin eta ikhertü nahiak, eztü abantallarik batere erakharten. Mst III 58, 2.
Bekaturako bideak utzi naia. Mb IArg I 239. Etzin baño len otoitzak ez esan naia edo gaizki esatea. Ib. 253. An
Jainkoa beti ikusi naia, ta iñoiz ere ez ikusi bear gogorra. Cb Eg II 206. Nolako deadar, garrasi ta libratu
naiak? Mg CC 111. Arduragabe gastatzea, apaindu naia ta jolas ta atsegiñ txarren gura. AA III 625. Senti du
beleak kantatu nahia. Gy 2. Faraonen Israeltarrak galdu-naia biziena zan egunetan. Lard 64. Gurasoai agertu
zien neskatx arekin ezkondu-naia. Ib. 140. Mezutzen dio, Espainiarat itzuli nahia. Laph 106. Mundu au utzi-naia
[...] sartu zitzaion goguan. Bv AsL 91. Hura da Jinkoaren boronthatiaren egin nahia, hari menpetürik osoki
egoitia. Ip Hil 184. Ona izan naia, gauza aundien egarria. Etxeg in Ag AL 7. Andiagoa euren emon naia,
sakonagoa euren barruko poza. Ag Kr 49. Luzitu naia ezta milagro / dagoalarik aiñ gazte. Urruz Zer 76.
Bidegabezko aberastu-naia debekatzen digu amargarren aginduak. KIkG 59. Diputazioak berak Serranorekin
itzegin-naia agertu zun Durangon. Or SCruz 33. Emen dagona ez da besterik / bengatu naia elkarri. Tx B I 112.
Ta oroitzen al zera aren konbidatu naia? Txokolate, limonada [...]. Lab EEguna 74. On egin-naia. Munita 32.
Bakarka itz egin naia agertu zion. Etxde JJ 201. Ageriko diran egiñak goretsi naia dute, txit arrixkutsua. Or
Aitork 296. Maitetasuna, parkatu-naia. Erkiag BatB 199. Irugarren griña, aurrak izan naia. MAtx Gazt 27.
Goiti egin nahia emaiten daitak gizon horren ikusteak berak. Larz Iru 64. Aspaldian banuen / bisitatu-naia. Uzt
Noiz 38. Baneukan aspaldi ontan / sabeletik ase-naia. Ib. 79. Kiñuka zerbait esan naia bazuan. NEtx LBB 55.
Gorabeharra eta lurrera nahiaren arteko teinkak. MIH 263. Bake-itxurak gorde nahia bakerik ez zen lekuan.
MEIG VII 163.
v. tbn. Egiat 177. Dh 159. fB Ic III 365. Izt C 457. Hb Egia 44. Bil 85. A Ardi 14. AzpPr 81. Ud 98. ArgiDL 123.
Enb 71. Ldi IL 61. EA OlBe 17. JAIraz Bizia 17. Mde Pr 229. Anab Poli 126. Basarri 171. Gazt MusIx 156. Zait
Plat 33. Xa Odol 294. Berron Kijote 47.
� (Precedido de rad.). � Bethierekoak, higuintza emaiten du, alda nahia ekhartzen du. Ax 359 (V 238). Eta
aulkeri onek asaldatzen naunean nere burua zuri-naia datorkit. "Subintrat mihi excusatio". Or Aitork 294. Sal
nahiaren izaria beiratuz, gehiago sal lezake. Larz Iru 60. Goza-naiak oñaze-itxasoan sartzen du gizona. NEtx
Antz 108.
� (Precedido de sust.). v. DIRU-NAHI, ITXURA-NAHI... � Ian-edanetik, gulatik [...] sortzen da haragiaren
plazer nahia eta bekhatua. Ax 410s (V 267). Alakoa izan zan deabruaz eman zion bekatu naia, ezen egin zuen
[...] tokamentu itsusi bat. Mg CC 133. Askatasun-naia. Ldi IL 167. Bere neke-naiak, bere neke-gogoak, au da,
erderaz espíritu de sacrificio esaten danak. Ib. 155. Gorroto-naiak itzaliz. Or Eus 209. Izigarriko xokolet-nahia
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
826