Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nafarro (Sal), naparro (G-azp), nabarro (V-ger, R-uzt). Ref.: EI 330. � Navarro. v. nafar. � Ego Sudumeri
Nafarro et uxor mea Carosa (1081). Valb 133.
nafartar (AN-5vill-araq-ulz-arce-erro-gulina, L-sar-ain, BN-ciz-lab, Ae; Dv), nabartar (L-côte, BN-arb-ad),
napartar (V-arrig, G-azp, AN-ulz-erro, S (-ph-)), naparrutar. Ref.: EI 330. � (Sust. y adj.). Navarro.
(Acompañando a un sust. va antepuesto a éste, salvo contadas excepciones (v. infra ej. de Lf)). v. nafar. � Tr.
Documentado desde principios del s. XVIII, principalmente en autores orientales. En textos occidentales se
encuentra en Iztueta, D. Agirre, P. Errota, EusJok y B. Enbeita. Nafartar es la forma mayoritaria en autores
septentrionales y la única en navarros. Hay nabartar en ChantP, J. Etchepare y Larzabal (Iru 38), naphartar en
Archu (Fab 135) y napartar en Xalbador. En textos meridionales sólo se documenta la forma napartar, salvo en
Iztueta que emplea nafartar. Hay además naparrutar en un ej. de EusJok (142). � Nafartarren eremuetarikan.
ES 113. Euskal erriko nafartarrak eta beste euskaldun guziak. Mb IArg I 55. Gipuzkoatarrak sei joku eta
nafartarrak amar. Izt C 244. Lardapide, Kurutxet, nafartar semeak. Hb Esk 156. Ikhazketako mandoa (Nafartar
eta Basa-nabartarrez). ChantP 86 tít. Hemen bederen bizi da orainokoan nabartar-odola. JE Ber 38.
Napartarra. Jaun Goikoa eta Lege-zarra (1911). Tít. de una revista. Nafartar bat beraz izan da idazle lehena
gure mintzaira ederrean. Zub 17s. Kaputxin nafartar maingu bat. Lf Murtuts 5 (ELit 104 nafartar errege).
Nafartar etorki handi batetakoa zuen ama. Zerb Azk 63. Nafartar erresumaren zerbitzari leiala. Ardoy SFran
59. Orok badakite nafartarrek gudu hori irabazi zutela. Ib. 78. Napartar anai arrebak bi taldetan ezarriak. Xa
Odol 262. v. tbn. LE-Ir (332). Dv Lab 319. Laph 122. Elzb PAd 8. FIr 163. Napartar: Ag AL 13. PE 65. BEnb
NereA 251.
nafartasun. � Condición, carácter de navarro. � Eta ez dute sekula idaztekoan bere nafartasuna estali. MIH
384. En DFrec hay 7 ejs.
nafartto. � Dim. de nafar. � Ez dezaziela sobera hürrüpa nafartto huntarik. Const 37.
nafartu. � Hacerse navarro. � Hau Nafarroan alde bat kokatu zen, familiatu eta [...] arras nafartu. Lf Elit 195.
nafartxo, napartxo. � Variedad de danza. � Napartxok ditu 4 zatitan 59 puntu. Izt D 116.
naflatu (Hb ap. Lh, Dv). � "Manger en savourant (terme méprisant)" Dv. "Manger, savourer" Lh. v. ñaflatu.
naga (G, L; Lar, Añ, VocCB � Dv, Hb ap. Lh, H (G)). Ref.: A; Lh. � "Abominación. [...] Es una grande
abominación, nazka aundi bat da, naga andi bat da. Item. [...] naga aundi batekoa da" Lar. "Arcada del
estómago", "bascas, [...] nagak" Ib. "Asco", "fastidio", "hastío" Lar y Añ. "1. nausée, envie de vomir,
proprement, soulèvement d'estomac. Naga batzuk senti dittut, [...]; 2. dégoût, répugnance pour certains aliments.
Aragia ikusteak ere naga ematen dit, [...]; 3. au fig., dégoût, aversion pour une personne ou pour une chose.
Orrelako personentako dedan naga!" H. "Asco, náusea" A. � Naga ta ikara. "Abominación y espanto". SBaroj
CancB 322. Sentiduai atsegingarri izan zitzaieken guziak naga eta gorroto bizia ematen zion. Arr Bearg 323 (ap.
DRA). --Jontxo, zer dala ta eztek ogirik jaten? --Naga ematen dit. EgutTo 11-3-1919 (ap. DRA). Esana dut agian
bazuela halako naga itxurako zerbait hizkuntzalaritzaren eremu idorrenetarik urruntzen zuena. MEIG VI 186.
nagagarri (G, L; Lar, Añ, H). Ref.: A; Lh. � "Abominable" Lar y Añ. "Asqueroso" Lar. "1. nauséabond; 2.
dégoûtant; 3. fastidieux, ennuyeux" H. "Abominable, detestable" A.
nagagarrikeria. "Il se dit de choses, actions, manières, discours propres à causer au moral du dégoût, de
l'aversion" H.
nagagarriki. "D'une manière propre à donner des nausées, du dégoût, de la répugnance, de l'ennui, de
l'aversion" H.
nagagarrikiro. "D'une manière propre à donner des nausées, du dégoût, de la répugnance, de l'ennui, de
l'aversion" H.
nagagarriro. "Abominablemente" Lar.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
807