26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

nabartto. � Dim. de 1 nabar (2). � Neskatilla nabarttoak Madozkoak (AN-larr). "Atreviditas". A EY III 147.<br />

nabartu (V, G-to, AN, L, BN, S; Aq 1176 (AN), VocB). Ref.: A; Lh; BU Arano. �1. "Embero, nabartzea (AN)"<br />

Aq 1176. "Poner gris, oscureciendo su primitivo color, pardo" VocB. "Perder el color (se dice por lo menos<br />

hablando de castañas). Gaztaiñak nabartzen ari dira (G), las castañas están perdiendo el color (comienzan a<br />

madurar)" A. "S'obscurcir (approche de la nuit)" Lh. "Nabartu , comerse los colores de una prenda" BU<br />

Arano. � Esker eta laudorio nabartzean illhuna, / zuri, Iauna, itzultzeko iraganik eguna. EZ Man II 33 (cf.<br />

ilunabartu). Illunak nabarturik / bideko tiñua / zeukan, ta ixildu zan / txorien soiñua. Otañ Bertsol 1932, 130. �<br />

Nastuaz doa gure odola ta gure izketea dakusku zikindu ta nabarturik. Kk Euzk 195 (ap. A). Mustioak maatstinkatzaileen<br />

zangoak nabartzen dituenean. 'Barbouillées'. Or Mi 29. Legarrik... zuririk / ez daiela nabartu! /<br />

Oparirako dira! '¡Que no manchen el cuajo!'. Gand Elorri 214. � (Fig.). � Bixtare pranko nabartzen asia<br />

zeukanat; ya ez nun gauza yostortzari aria sartzekore (AN-gip). PPer FLV 1987, 192s.<br />

�2. (V, AN, L ap. A; SP (sin trad.), Lar, Añ, Dv, H). "Variar, adornar con diversos colores" Lar y Añ.<br />

"Embutido, ataraceado en cosas de madera, nabarra, nabartua" Lar. "Jaspear" Añ. "Pintar en diversos colores"<br />

A. � Kibistaren diztirarik-eza, ez du inungo gardentasunak nabartzen. "Irisa". MEIG IX 122 (en colab. con<br />

NEtx).<br />

�3. "Edúrra nabártuta daó, está casi blanco de nieve. Edúrra nabártu xok, casi ha blanqueado. [...] Edurra<br />

nabartu dau, el suelo casi se ha cubierto de nieve" Iz ArOñ.<br />

�4. Emborracharse ligeramente. "Nabartua dago (AN-gip)" Gte Erd 224 (junto a edanda dago, erdi mozkortuta,<br />

etc., de otras zonas).<br />

nabartxo. �1. Dim. de 1 nabar. � Berorrek zuriturik / biotz nabartxuak, / urtengo dabe danak / uso biurtuak.<br />

AB AmaE 180. Gona nabartxoakin. "De faldas abigarradas". Or Eus 63. �2. Aren amabitxia dan mingainzorrotza,<br />

/ nabartxo, garbituko zun iñolaz itza. "Muy expedita y atrevidilla como es". Or Eus 285.<br />

(nabarzale). "Navarzale o navarzal. Se llama así al chico que ha sido recogido por una familia y que luego hace<br />

de criado en la casa donde lo prohijaron (Cuenca y Valles próximos a Pamplona). Criado mozuelo (Urraúl Alto y<br />

Bajo, Aoiz). Zagal que ayuda a un pastor (Cuenca y Valles próximos a Pamplona)" VocNav.<br />

nabarztatu, nabarstatu. � Llenar de pintas. "Txurunperiak txurruxta, nabarreriak nabarsta, tabardiloak akaba<br />

(R-vid)" A Apend s.v. xurrunpe (que traduce "la viruela agrava"). Cf. nabartu (2).<br />

1 nabas (V-m, Sal, R ap. A). � "Arado, instrumento de labranza" A.<br />

- NABASEN IBILI (A), N. EGIN (A, que cita a fB). "Nabasen ibilli, andar labrando" A. � Domeekan dantzan<br />

egitia soluan nabasen egitia baino pekatu andijagua dala. fB Olg 158 (v. tbn. 81).<br />

- NABASERA ETORRI. "Venir a labrar" A.<br />

- NABASETIK JOAN. "Ir de labrar" A.<br />

- NABAS-IGUN (V-arr ap. A). "Nabasigun, lanza de cutre (arado)" A (s.v. igun).<br />

- NABAS-LAIAN. "(V-m), layar dejando la tarea del medio y empezando de nuevo como antes" A.<br />

- NABAS-TAKET. "(V-m), esteva de arado pequeño" A.<br />

2 nabas. "(G-to), melindroso, laminero" A.<br />

3 nabas. "(L?), torpe, desordenado. Lo usa Axular en el derivado nabaski" A.<br />

4 nabas. "Hormigón, masa de tierra, grifo, etc. (V-gip, G-goi)" A Apend.<br />

nabasa (V-gip ap. Iz ArOñ), nabaza (V-gip ap. A). � "Forraje para el ganado" A. "Nabása, nabásia, argoma<br />

con hierba, zarza, brezo, etc., para pasto. Follaje de patata, alubia, maíz, etc., que casi no se puede pasar" Iz<br />

ArOñ. Cf. anabasa, nabesa.<br />

� Etim. Relacionado quizá con cast. nabo, nabiza.<br />

nabasai (V-ger-ple-m; Izt 14r, H (V, G)), nabasagi (V-gip, AN; Aq 97 y 834 (AN)). Ref.: A (nabasagi); Urkia<br />

EEs 1930, 44. � "Aunque dije que nabasagia es un arado menor que el goldea, no es verdad que penetra menos<br />

la tierra: antes bien, siendo todo de hierro es muy pesado y penetra más la tierra" Aq 834. "Arado de cuatro púas"<br />

A. "Lurra jaso ta iraultzeko lau ortzeko area" Urkia EEs 1930, 44. � Nabasai, iruortz ta nabarrak igaro biar<br />

dabee soluan galgarauba ondo gorde dedin. Mg PAb 150. Nabasaiari eskua ezarten dionak soroan bear egiteko<br />

[...]. Mg CC 185 (tbn. en CO 277). v. tbn. Onaind EEs 1930, 198.<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

801

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!