Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Etxde JJ 138.
� "(L-ain), hacer una descortesía" A.
�3. (SP, sin trad.). Porfiar, obstinarse. � Bere buruko zuhurziaren gainean thematzeko eta nabarbentzeko
guthiziarik eztuena. SP Imit III 46, 3. Amor egiten diozula [...] [superioren] usteari [...] iharduki
eta nabarbendu gabe. SP Phil 248 (He 250 theman jarri gabe). Deklarazazu ea hura erran duzunz banaloriaz
[...] edo alegrianzaz airaturik edo nabarbendurik. Ib. 157s.
�4. (V, G ap. A), nabarbendu (V, G, AN ap. A; Lar � H). "Azorarse [...] perder el juicio, aturdirse" Lar.
"Precipitarse con inconsiderada prisa" Ib. "4.º escandalizar; 5.º enojarse, enfurecerse" A. � [Euliak eztia] jaten
asitzen dira ain nabarbendurik, / non gelditu oi dira preso oñetatik. It Fab 259. Eta diszipuloek ori ikusi
zutenean, nabarbendu ziren, ziotelarik, zertako galtze ori (Mt 26, 8). Echn in Bon OOV II (Echn bekaiztu, IBe
haserretu). --Ori da ori, arri koskorra tiratu duena! [...]. --Aien iskanbillak! Jende guziya nabarmendu zan
beriala eta [...]. Iraola 49. Entzun zan, urruti xamarrean, moxal nabarmenduen irrintzi larria. Ag G 153.
�5. (L-ain ap. A � Dv). "Concevoir des soupçons, prendre de l'ombrage; [...] Nabarmendu zen enganatu nahi
zutela, il soupçonna qu'on voulait le tromper" Dv.
2 nabarmendu (L? ap. A � Dv). �1. "Soupçon. Nabarmendutan sarthu zen (Jaur), il conçut des soupçons" Dv.
�2. (Hb ap. Lh), naarmendu (Lh). "Détail, explication. Naarmendurik ez daut eman, il ne m'a donné aucun
détail" Lh. � Zeren plazer handirekin irakurtu baitugu [...] hainbertze nabarmendurekin bipildu dituzun
irakaspenak. Ip in Dih MarH VII (ap. DRA).
nabarmendura (SP (sin trad.), Dv). � "Cause de soupçonner ou d'être soupçonné" Dv.
nabarmengarri (H), nabarbengarri (H). �1. Destacable, resaltable. "Qui l'on peut voir, connaître" H. �
[Lugiñen arteko auzi berriak] ere ez al dira nabarmengarri? Ibiñ Virgil 25. �2. "Dont on peut se douter" H.
nabarmengo, nabarbengo. � Sospecha, recelo. Cf. 1 nabarmendu (5). � Nork erran gizon beraren emazte eta
ama baten baino gehiago haur, direnen arteko nabarbengoak eta bekhaizteriak! Prop 1906, 85.
nabarmenkeria (L, BN ap. Lh; Dv � A, H), nabarbenkeria (V, G, AN ap. A; H). � Atrevimiento, osadía,
insolencia; acto o dicho vergonzoso, escandaloso; acto llamativo, extravagante. "Nabarbenkeriaz egin du, erran
du, il l'a fait, il l'a dit inconsidérément" H. � Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y vizcaínos desde la
primera mitad del s. XIX. Al Norte sólo se encuentra en Duvoisin. Hay nabarbenkeria en Añibarro, Iturriaga y
D. Agirre y, salvo errata, nabarmankeria en T. Agirre (Y 1933, 25). En DFrec hay 3 ejs. de nabarmenkeria. �
Au ekarri deutsue ene bekatuetarako nabarbenkeriak ta lotsabageak. Añ EL 2 204. Jan baño jan naiago, /
nabarbenkerian / zebiltzan, triparaño / sarturik eztian. It Fab 78. Jaikiko dela bederen haren nabarmenkeriaren
ariaz. Dv Lc 11, 8 (Lç muthiritasun). Sodoma eta beste Pentapolisko uriyak aserratu eragiten deutse
Jaungoikuari euren nabarmenkeriyakaz. Ur MarBi 28. Tokamintu loijek egiten deutsiezanak; euren buruekaz
biar ez dan lekuetan nabarmenkerijak egiten dituezanak. Ur CatArrig 81. D'Alambert eta Voltaire,
gaiztakeriaren eta nabarmenkeriaren irakasla eta zabaltzallak. Itz Azald 151 (v. tbn. 102). Ardangelan bituta
[...] nabarbenkeria baño nabarbenago, [...] beltzetik edo zuritik zurrutean. Ag G 165 (v. tbn. 292). Beren
bizikera garbi ta apalak gure nabarmenkeriak agertzen dizkigutelako. ABar Goi 19. Ama bere jaioterrira [...]
aur egitera joango zan, nabarmenkeria izkutatzeagatik. Auspoa 54, 25. Narrio ta nabarmenkeri orren bildurrik
gabe, [...] baimenik ez nuke emango. Zait Sof 190. Nabarmenkeri aundietan ibiltzeko ez zeuden, ez. [...] gelditu
zitzaizkien txanponekin ez zuen mordo aundirik egingo. JAIraz Bizia 17. Nabarmenkeri oiek azalezkoak ditezke
soilki, erro gaiztorik gabeak. Etxde JJ 88. Stalinen denporan egin dabez, ostera, nabarmenkeririk aundienak.
EgutAr 20-9-1959 (ap. DRA). Gizon prestu eta kristau on batzu [...] bere onetatik atera dituzte liburu honetako
nabarmenkeriek. MIH 363. Edozein nabarmenkeriatik itzuri dabilen klasikoaren neurria. Ib. 263. Halakoa da
izan ere [film hau]: ugaria, gisakoa, bizia izanik, den nabarmenkeria apurrenik gabea. MEIG I 143. v. tbn.
Monzon Urrundik 161.
nabarmenketa, nabarbenketa (Izt, A Apend). �1. "Palabras, no muy claras del sexto, nabarbenak; está
diciendo nabarbenketan" Izt 86v. "Nabarbenketan egon, decir cosas lascivas (msOch 107)" A Apend. �2.
Evidencia. � Behin batean kidego hauen nabarmenketa harrigarria izan nuen. "Una curiosa confirmación".
MEIG IX 137 (en colab. con NEtx).
nabarmenki (Dv � A, H), nabarbenki (B ap. A; SP (sin trad.), Dv, H). �1. Claramente, visiblemente,
perceptiblemente; descaradamente, indiscretamente. "Nabarbenki egin du gezurra, il a fait sciemment un
mensonge" H. � Tr. Documentado en autores septentrionales de los siglos XVII y XVIII y en meridionales del
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
798