Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nabarmenarazi (H (+ nabarben-)), nabarmenerazi (H (+ nabarben-)), nabarmenerazo (H (+ nabarben-)). �
"Faire qu'on aperçoive, qu'on connaisse, qu'on porte son attention sur; qu'on se mettre en avant, se montre, se
distingue" H. � [Oker bat] zuzendu gaberik dago [...] apentzaleak ez badu irixten [...] bere burua zahar
apentzale antzo nabarmeneraztera oker-egileari. Mde Pr 105.
1 nabarmendu (Dv, H), nabarbendu (V, G, AN ap. A; Lcc, H), nabarbentu (vEys). � Tr. La forma mejor
documentada en la tradición meridional es nabarmendu. Emplean nabarbendu Aguirre de Asteasu, Guerrico,
Iturriaga, Echenique, Bilintx, Aitzol, Lizardi, Orixe (éste junto a nabarmen-) y los únicos autores septentrionales
documentados: Axular, Pouvreau e Inchauspe (in Ax (ed. 1864), VII). Salvo errata, hay tbn. naberbendu en un ej.
de Guerrico. En DFrec hay 84 ejs. de nabarmendu y 1 de nabarbendu, todos ellos meridionales.
�1. (Aux. trans.). Destacar, resaltar; poner en evidencia, descubrir. "Publicar, [...] (C?) nabarbendu" Lcc. "Bere
burua nabarmendu zuen, il rendit sa personne suspecte" Dv. "Découvrir, faire connaître" H, que cita a Ax. "Bere
burua nabarbendu, descubrirse a sí mismo (msLond)" A. � Tr. Documentado en Axular, Beovide, Inchauspe y
en autores meridionales modernos. � Errege Dabitek ahalkez eta bere buruaren ez nabarbentzeagatik utzten
zituen egin gabe haren bekhatuentzat ordenaturik zeuden sakrifizioak. Ax 526 (V 338). Bere falta ezaguturik eta
hobendun zela nabarbendurik. 'Descubriendo'. Ib. 434 (V 283). Nik beren birtute aundia onratu detalako, zuk
utsegite ariñakin nabarmendu ta beratu dituzu. Bv AsL 196. Bere gorputzaren edertasunak nabarmenduz. Etxde
AlosT 33 (v. tbn. JJ 27). Gizon aundi aren aipamenak, onezkoak diranean, aski dira nor-nairen trebetasuna
nabarmentzeko. Ibiñ Virgil 23. Lenengo zoro-ibilliak ber-egiteko asmorik nabarmendu gabe. "Sin dar muestras".
Berron Kijote 87. Onen samurtasunak samurtu zuan bai nagusia ere, baiña ez aul-modurik nabarmentzeraiño.
"Mostrase". Ib. 225. Izkutuan dauden argibideak poliki-poliki nabarmendu nahi baditugu. MIH 197. [Oscar
Wilderen bizitza] ezagunegia baita gertakari beltz batek nabarmendu zuenez gero. MEIG IX 101. Ez baitzuen
inondik ere bere burua historiolari moduan nabarmentzeko asmorik. Ib. 40. v. tbn. Erkiag Arran 42. NEtx LBB
121. � (Con suf. de comparación). � Zertan gure izaera zañagotu ta nabarbenagotu bear degu, zertan gure
izkera gorde ta landu? Ldi IL 136.
�2. (V, G, B; H, A Apend), nabarbendu (Lar Sup, H), naarmendu (BN). Ref.: A; Lh (naarmendu); Izeta
BHizt2; Gte Erd 71. (Aux. intrans.). Destacar, distinguirse, sobresalir; quedar en evidencia, descubrirse.
"Zaldiari ezurrak nabarbenduko zaizka, au cheval les os lui deviendront saillants, visibles (CancCB)" H.
"Nabarmendu zitzaion urte bete dala, hace un año se le exteriorizó (la enfermedad)" A Apend. "Naarmentzen
hasia da, ça commence à paraître" Lh. "Ori estudioetan guztien artean nabarmendu da (G-azp-goi)" Gte Erd 71.
� Tr. Documentado al Sur desde principios del s. XIX, su empleo se hace progresivamente más frecuente
durante el s. XX. Al Norte sólo lo emplea Axular.
� [Ohoiña] ihesi itzalgaizka abiatzen dela eta handik nabarbendurik gaizkiere heltzen dela. 'Y que siendo
descubierto por ello'. Ax 432 (V 281). Géro ilabéteak pasátus, amatasúna nabarméndus, erreparatu zué S. Josef
bére espósoak. LE Urt ms. 15v (ed. 1846, 41 amatasuna nabarbenduaz; LE Kop 34 aurdún zególa ala /
nabarméntzen asis). Bere erresurrekzioa aiñ nabarbendua [...] mundu guzian sinistu eragin. Gco II 79 (I 433
naberbendu [sic]). Oek dira zartasunean geiena nabarbentzen diran griña ta pasioak. AA III 625. Judasek,
guzien izenean eta besteen artean nabarmendurik, esan zuen: [...]. Lard 58. Berriz ere obeto / bizi ez danari /
nabarbenduko zaizka / ezurrak ugari. Bil 41.
� (s. XX). Txita gogortutxoa zala, artean ollanda-ollasko nabarmendu gabea, gaixo egon zan. Ayerb EEs 1917,
80. Gobernuaren kontra nabarbendu diran karlista guziei, erabateko barkapena ematen zaie. Or SCruz 34. Neri
kalte egiten diranak ez ote dio ari ere kalterik egiten naiz ari nabarmentzen ez eta neri bai? FIr 175. Yuda
Iskariote nabarmendu zan geiena marmari oietan. Ir YKBiz 372. Gaua luzatzen ari, nabarmentzen otza. Or Eus
355 (Tormes 71 nabarbendu). Erdaldunak baiziran, atzerrikoak. Emengoak ez dira oraindik orrela
nabarmentzen. ABar Goi 20. Beste erri guztien artean, garbi nabarmendua beti azaltzen zaigu. JMB ELG 9 (v.
tbn. 67). Esku-zaiñak etzaizkizu nabarmentzen. Or QA 150. Mintza-antzea ikasten ari nintzan, artan
nabarmentzeko, aundi-aize gaiztoz. Or Aitork 58 (107 nabarbendu). Nere tristura nabarmen zedin nai ez nueneta.
Txill Let 44. Goibel zerua, ta urdin moreak onetan nabarmentzen diran odei luzaxkak. Ib. 92. An
nabarmentzen ziran aguro / buru argiko gizonak. Basarri 156. [Komediak] etorriaren etorriaz eta esanera
biribilez gotor nabarmentzen (guzien gain agertu) ziran. Zait Plat 16. Strauss, Jesusen bizitza nahastutzen
nabarmendu zenak [...]. Vill Jaink 62. Ordenarik eztagoen lekuan, desordenuak ezpaitira nabarmentzen. Ib. 49.
Orduan ez genduan jakin zergatik tira zituzten tiroak, bañan egun asko baño lenago nabarmendu zan. Salav 52.
Martin, bere gauza-eza nabarmendu zanetik, etxeko nagusitzatik atzeratua gelditu ote-zitzaigun [...]. NEtx LBB
54. --Gurea nabarmentzeko zorian da, Mikolas. --Nola nabarmendu bear du, Juana? Ib. 25 (ref. a la relación
secreta entre dos amantes). Oraintxe arte ez gara gehiegi nabarmendu [...] kultura sailean. MIH 268.
Horrenbeste aleman Versailleskoaren kontra nabarmendu ziren bezala. MEIG III 144. Besteren hutsak [...]
nabari bazaizkigu, horrenbestez nabarmenduko zaizkigu etxekoek maizegi egin ohi ditugunak ere. MEIG VIII
111 (v. tbn. IX 30). v. tbn. Etxde AlosT 34. Zepai in Uzt LEG I 216. Nabarbendu: Aitzol in Ldi UO 9.
� (Con suf. de comparación). � Bi xalantak gero ta nabarmenagotzen asi ziran beren maitakerizko oituretan.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 797
mende.