Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
"plus graves"; ambos ejs. podrían corresponder quizá a la 2. a acepción).
� (s. XX). Amabost-aldi artan gertatu ziran gauzik nabarmenenak. Goñi 60. Neskatxa purtzill nabarmena! Bere
buruari ezer opa ez ta eskalientzat dana bear. Ag G 135 (351 nabarben). Jokari txikie da / bañen nabarmena.
EusJok 77. Bere soiñeko arroparen joskera-kolore nabarmenakin. "Notoriamente exóticos". Mok 4.
Aurpegiaren zoragarria, / soin beltzean nabarmena! "¡Qué rostro tan hechicero!". Or Eus 362. Ipar-aize
nabarmena. "Brioso". Ib. 390. Iru gurutze nabarmen / mendixkaren gallen-gallen. SMitx Aranz 225. Bere biziko
gertakizunik nabarmenenak [...] laburkiro aipatuko ditugu. Etxde JJ 17. Tarteka-tarteka ixil-une nabarmen
batzuek egiñaz. Lek SClar 105. Oraingo gazteen lotsabagakeria nabarmena da. Erkiag BatB 12. Pinpilinpauxen
artean, mueta batzuk ziran nabarmen ta jakiñak. Zuriak, Ama Birjiñea euken izentzat. Kolore nabarrekoai, San
Roque eritxen. Ib. 36. Badakik ongi mintzatzen eta nabarmenena i aiz gai auetan. Izeta DirG 47s. Medalla edo
kondekorazio nabarmen bat. Vill Jaink 103 (v. tbn. 140). Maite-miña [...] nabarmenagoa da neskatxen artean.
MAtx Gazt 26. [Euskerak] ez baitu indar-azentu nabarmenik. Or in Gazt MusIx 48. Gure konbersaziyua / gauza
nabarmena, / etzazutela sinistu / esan degun dena. Azpillaga in Uzt Noiz 47. Ene pertsu horiek hemen agertzen
dira hitz bat ere aldatu gabe, beren huts nabarmen guziekin. Xa Odol 89. [Ziza zuria] usaitik ere ezagutzen da /
alakoxe nabarmena. Uzt Sas 133 (v. tbn. 258). Erlijioan bertan askozaz gehiago zor zion [...] Gandhik
kristautasunari, edozein europar nabarmenek budismoari baino. MIH 339. Onena izatea bezain berezia eta
nabarmena baita txarrena izatea. MEIG I 189. Nolabaiteko bizimodu nabarmena daramaten arlote alprojak.
MEIG III 117. Dohai nabarmenak. Ib. 91. Estalki soila, bitxi nabarmenik gabea. Ib. 109. Horien artean Otxoa
de Arinek oso leku nabarmena du. MEIG IV 59. Badute, haatik, ezberdintasun nabarmenik. MEIG VIII 37. v.
tbn. Ag EEs 1917, 172. Gand Elorri 104. Ugalde Iltz 61. Zait Plat 21.
� Baña aren eztarria besteengandik nabarmena zan. Salav 107.
� "Nabarmena, el que no sabe disimular que tiene, por ej., novio o dinero" BU Arano.
� (Usos predicativo y adv.). "Eneutsan gariari nabarmen eritxi, no me llamó la atención el trigo" A Apend.
"Sobresaliente. Zu beti nabarmen" Izeta BHizt2. "Danen artean nabarmen geratu da (V-gip)" Gte Erd 71. �
Bere garbitasunak eta inozenziak nabarbenago eta ezagutzeko errexago errendatzen baitarozte. He Phil 301 (SP
300 hobeki agertzen baitu; Duvoisin traduce: "sensibles"). An agiriko da nabarmenago pekatarien
arduragabetasuna. CrIc 33. Oien itzegitiak / nabarmenak daude [...] gaizki esaten trebe [...] berak jaun da jabe.
AzpPr 84. Malentxo naian Jose nabarben ibilli bada, ez jakiñean ibilli da. Ag G 330 (Kr 202 nabarmen). Len
baño gogorrago jarrai zioten beren arloari, len baño zoliago, biziago, nabarmenago jarrai zioten. Ib. 104s.
Publikuari nabarmenago / adarra jotzen ez da errez. EusJok 112. Karlisten bandera nabarbenago azaldu zedin.
Or SCruz 62. Ez baitzan lêngo jorran nabarmen barea. Or Eus 49. Baiña oraindik ez itza nabarmen, / naiz ez
dan mutil soraio. "No se atreve a audacias de expresión". Ib. 85. Zenbat zuaitza gutxiago [...] nekazaritza
urriago; abereentzat gosea nabarmenago. Munita 142. Bi-biak emakumezkoak ziranez, auen arteko antza askoz
nabarmenagoa egiten zen. Etxde JJ 227. Gosetea, bazterralde orotan nabarmen zanean. Ol Gen 41, 56. Iparra
dabil nabarmen. / Gauzak koloka dabiltza. Gand Elorri 163. Aize bolada batek gonak apur bat jaso eutsazan
belaunez gain nabarmen. Erkiag BatB 77. Gorputza besteen aurrean eta agirian eta nabarmen azaltzeko lotsa.
MAtx Gazt 80. Zaiñak nabarmen agiri zaizkio azal [...] azpian. NEtx LBB 91. Nabarmen azalduko da gezurra.
Berron Kijote 21. Alde txarrak aski nabarmen agertuko diren arren [...]. MIH 62. Euskaldun berriak ere gero
eta nabarmenago ageri dira gure artean. MEIG VIII 101. v. tbn. EgutAr 20-2-1960 (ap. DRA). Arti MaldanB
215. Ugalde Iltz 21. Basarri 37. Zait Plat 21.
� (Con reduplicación intensiva). � Ikusi zuan bezain laster, nabarmen-nabarmen zitaldu-ta, esan zion: [...].
Berron Kijote 159.
� (Acompañando a un adj.). � Igatu-itzez [...] yosi-bearrak ote gaituzu itzok esan-gaia nabarmen larri ez
danean? Markiegi in Ldi IL 8.
� "Bere burua nabarmen egiten du gordeka dabilanak, celui que cherche à se cacher se rend suspect" Dv.
� Avergonzado (?). � --Zeuk esan bear deustazu garbiro Adalbaldogaz izateko [...] naiezik ete daukazun edo
ez--. Riktrudis nora begiratu ezekiala egoan ikaraz, oso artega, urduritua, nabarmena. Ag AL 118.
� (Uso sust. tras gen.). � [Donibane Gurutzek] gauzen izana, guna, du aintzat artzen, eta itxurak [...] ezer gutxi
dio axola. Ortik ere izenaren nabarmena, ez siñesterañokoa, aditza bera bertan beera utziaz ere. Gazt MusIx
166.
�2. (H, Zam Voc), nabarben (Vc ap. A; Lcc, Añ, H). "Vergonzosa cosa, gauza nabarbena" Lcc. "Desaforado,
insolente" Añ. "4.º (Vc), descompuesto, disoluto; [...] 6.º escandaloso, lascivo, libertino (Ur); [...] 8.º atrevido,
desvergonzado (FSeg)" A. � Tr. Documentado en autores meridionales desde la primera mitad del s. XIX. �
Alde egin bear degu pekaturako bideetarik, zeñak diran: [...] dantza deshonestoak [...] komedia nabarbenegiak.
Miq (ap. H). Bizi ziran Flandesen mutil gazte bi [...]: bijak askatu ta nabarmenak. Igarorik bein egun oso bat
jan edanetan [...]. Ur MarIl 46. Bertso nabarmen, amodijo nasaikuak. Ib. 62. Nabarmen onek, begira barriz
zelan dituan / arrorik loitu zure altara aiñ santuak. AB AmaE 437. Biziera gaizto nabarben batera emana. Arr
May 196. Gazte onek emakume nabarmen batekiñ tratabidea zedukan. Ib. 27 (166 nabarben). Bizitza nasai eta
nabarmena. Itz Azald 147. Guarda nabarmen oiek uste dute sartu litezkeala erozein etxetan. Iraola 41.
Ukabilkadak, ostikadak eta mintzo nabarmenak. Ag G 313. Iñok ikusi daben bulda-saltzailerik nabarbenena ta
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
795