Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
por nabariturik.
- EZIN NABARITUZKO. "Incompréhensible" Dv.
nabaritxo. � Dim. de nabari. � [Antze-idazketak] begikalduz baino buru-eraginez igurtzigoak edo ditu ausaz
guziak; zenbait, nabaritxo ere bai, zimel-giro antza dutelarik. "Y a veces hasta prepondera". In Or BM 22.
nabaritza (Dv � A). � "Notoriété" Dv.
nabarizino. "Nota, censura" Lar.
nabarkara (AN, L ap. A), nabarka (V-gip ap. Elexp Berg). � "Parduzco" A. "Kolorez marroixkia, nabarka
ortaikua" Elexp Berg. � Bihi arrataila [...] da ogirik txarrena; nabarkara da, ximur, mehats eta erreka
barnenarekin. Dv Lab 46.
nabarkeria (BN-ciz ap. A; Dv, H). � "Acte de duplicité" Dv. "Discours, action déshonnête, tromperie" H.
"Acto de doblez" A. � Ala sortu zan nabarkeri ta gaiztakeri pranko karlisten soldaduetan. Or SCruz 89.
[Mystère deitu antzerki motan] luzekeria eta nabarkeria aspergarri dira frango laster, are gehiago pasarte oies
eta morrokoz emokatuak direlarik. Lf in Casve SGrazi 9.
1 nabarki (Dv � A). � "Avec duplicité" Dv.
2 nabarki. � De manera ostensible, manifiesta. � Txoriak ixil. Bide bustian / pausuon otsa, nabarki. Gand
Elorri 199.
nabarkote. "Parduzco. Txori pikuluze nabarkote bat dok ori" Elexp Berg.
nabarlore (L ap. Lh; Hb ap. Lh, Lcq 109), nabarlora (Lar � H). � "Escobilla de ambar, flor" Lar. "1.º bluet;
2.º (Hb), ambrette" Lh. � "Bleuets" nabar-loreak aldiz ezarzkitzu ezkongei-loriekin. GAlm 1954, 36.
nabarlu (Lar � H). � "Guadamacil" Lar.
nabarmen (V, G, AN, L, B, BN-baig; Aq 560 (AN), Mg PAbVoc, Izt 35r, H, A Apend), nabarben (B, S, R; Urt
V 175, Izt 112r, Dv, H), naarmen (BN-baig). Ref.: A (nabarmen, nabarben); Lh (naarmen); Iz ArOñ. � Tr. La
forma propia de la tradición septentrional es nabarben (junto a nabarmen en Pouvreau). En textos meridionales
la forma más frecuente es nabarmen. Emplean nabarben Cardaberaz, Guerrico, Aguirre de Asteasu, Añibarro, P.
Artola, Alzaga (STFer 137) y, junto a nabarmen, Arrue, A. Jauregui, D. Agirre, Orixe y Zaitegi. Hay además
nabarpen en F. Irigaray (junto a nabarmen). En DFrec hay 103 ejs. de nabarmen, meridionales.
�1. Notable, singular, extraordinario, destacado, señalado, distinguido, llamativo, ostensible, manifiesto,
sobresaliente; raro, extravagante, estrafalario. "Desaliñado, descompuesto" Mg PAbVoc. "Asaldu nabarbenetan,
dans les troubles manifestes" Dv. "Nabarben se usa, así como su variante nabarmen, generalmente en mal
sentido: por ej., persona desenvuelta, libre en sus acciones; escandalosa, desarreglada, en el comer o vestir o
andar, etc. Podría acaso resumirse su significación en las palabras "irregular", tratándose de cosas,
"desarreglada" refiriéndose a personas" A. "Sakerdia zamarien tresna nabarben bat da (B), la basta es un
aparejo notable (saliente, distinguido) de las acémilas" Ib. "Odola gauza nabarmena da, la sangre es cosa
llamativa [...]" A Apend. "Enea bezen naarmen izanen da, il sera aussi apparent que le mien" Lh. "Nabármena
da, es conocido" Iz ArOñ. � Tr. Documentado al Sur desde la segunda mitad del s. XVIII. Al Norte lo emplean
Haramburu, Etcheberri de Ziburu, Harizmendi, Haraneder y Mihura, y ya en el s. XX, Xalbador. Ejs. más o
menos claros de 'raro, extravagante' se encuentran sólo en autores meridionales.
� Ezen eztik nihoiz uzten bekhatu nabarbena / eman gabetarik guti edo aski den pena. EZ Man I 116. Gauza
nabarbena eta baliosa ebatstea. Harb 182. Peril nabarbenetan. Hm 195. Asaldu nabarbenetan fermu, tentazione
xumeetan garaitua. He Phil (ap. H). Begira nazazu [...] tentamendu nabarbenetarik. Mih 23. [Falta]
nabarbenenak agertuko ditut. Besteak irakurlearen kontura. Cb Eg III 394. Giza artean ots asko ateratzen duten
egiteko nabarbenetan. Cb Just 13. Eta txit nabarbenak edo publikoak ziran gure Jaungoikoak egunoro egiten
zituan milagroak. Gco I 281 (v. tbn. II 62). Au da etsaiaren umeen siñale ta marka txit agiria ta nabarbena. AA
III 295. Inguratu zan bertara erdaldun bat galtza nabarben batzuekin. PArt in Bil 173. Ez dago itz nabarben
orietan erlijioaren izpirik. AJauregi 16 (ap. Dv, que traduce "dans ces paroles inconvenantes"). Uzten du obispo
jaunen eskuan (pekatu) itsusiago eta nabarmenagoko beste zenbaiten barkazioa. Ib. 19 (ap. Dv, que traduce
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
794