Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
67. Orduezkeroztik "Euskaltzaleak"-en lanik nabarienak auetxek izan dira. Ib. 142. Saltokian biltorri (bildu-orri)
nabari bat yantzita agertuko nituke. Ib. 34. Ontatik du biotzondo ain nabaria. "Tan sensible". In Or BM 22.
Zergatik, ba, ez nun yakingo? Agindu nabaria baitzan. 'Era manifiesto'. Zait Sof 173. Urkabetik zintzilik dagoen
urkatua bezain nabari baita ene jokabidearen nagusitasuna. Mde Pr 137. [Berezkuntza] horietan nabariena. Ib.
212. Asko nabariago ta garaiago. "Excellentius atque sublimius". Or Aitork 65. Batzuk alper, besteak langille;
batzuk apal, besteak nabari. Anab Poli 9 (v. tbn. Aprika 88s). Soñu nabariekin. Ib. 53. Adimendun izakiak badu
berezitasun nabari bat: gogoa, desira. Vill Jaink 117 (v. tbn. 60). Oratigandiko kutsu ain nabari au. Gazt MusIx
62. Doai nabariz. Ib. 162. Aukeramen honen zergatikoak, nabarienak behintzat. MIH 233. Gehiagorako gai dela
gauza nabaria da. MEIG II 91. Berak beti, eragozpen nabaririk gabe, hitz-lauz ihardun zuenez gero. MEIG IX
42. v. tbn. Erkiag BatB 73.
� (Usos predicativos y adverbiales). � Ara an oliodia. Oliondo tartean begira nabari, matsondo [...] lerroak.
Or Mi 4. Labainak ditu meakak, baiña / saskittoa tinkatzeko / naiko nabari. "Suficientes para apoyar". Or Eus
86. Egurgiten astean, au duzu nabari. "El que sobresale". Ib. 15. [Udazkenean ego-aizeak] bere, / aizegiñez txit
jator, nabari, / eskeintzen digu [...] sagar elduen usai ugari. EA OlBe 28. Ez olakorik! Kristau siñestearen
nausigoa ez da alperrik zabaldu mundu osoan, ain nabari. Or Aitork 145. [Aldizkarian] euskara [...] nagusitzen
hasia zen gero eta nabariago. MEIG I 258. Nahiz esanaren mamia ez beti nabari agertu [...] irakurleari. MEIG
IV 124. Estari nahiz nabari. MEIG VI 80.
� (Tema nudo, con izan intrans. unipersonal de 3. a persona sing.). (Ser) evidente, (estar) claro. "Nabari da, il est
notoire" Dv. "Nabari da, es evidente" A. "Hori nabari da (S)" Gte Erd 178 (junto a agerian dago, klar da, etc.,
de otras zonas). "Nabari da ona zerala (G-goi)" Ib. 234. Cf. nabari izan. � Nabari zan Yesusen gorputza
etzutela etsaiak eraman. Ir YKBiz 520n. Nabari dana, ordea, ezin diteke ostendu. 'Lo que está a la vista de todos'.
Zait Sof 127. Gauden tokia, ostera, nabari danez, gurena bide duzu. 'Por lo que se puede claramente adivinar'.
Ib. 105. Hori nabari da. Alabainan [...]. Mde Pr 79 (v. tbn. 208). Nabari zen kondatzaile bezala ez zedukatela
gora. Ib. 85. Nabari da zer gertatzen zaigun. MIH 87. Nork-nahi ikus zezakeena baizik ez nuen esan, hain zen
nabari. Ib. 226. Ez daude, nabari da, Txinakoaren antzeko harresiz elkarrengandik bereziak. Ib. 230.
�2. "(S; Foix), évidence" Lh.
- NABARIENIK. Del modo más evidente, más patente. � Barrengo harra ere, hiri larrietan nabarienik,
abiatua zen lanean. MEIG VI 50.
- NABARIZKO. (Adnom.). � Nabarizkua zan neure irri-kiñuba. "Fingí un gesto de profunda extrañeza". Laux
AB 43.
� Etim. Es posible que sea un derivado de nabar.
nabariarazi, nabait-erazi. �1. Insinuar, hacer percibir. � Guzi au, zeruko paradisoa nabait-erazten dun
lurreango paradiso bat ez al da? Elizdo EEs 1929, 180. Ihesi hauek [...] sakontasunaren bidez nabariarazten
dira. "Se insinúan". MEIG IX 129 (en colab. con NEtx). Nabari arazten dion estuera bidez. "Que le hace
experimentar". Ib. 127. �2. nabariazi. Manifestar, mostrar, hacer resaltar. � Heretiku oriek gaitzesteak, Zure
Elizak zer derizkion nabariazten du. "Facit eminere". Or Aitork 179.
nabaribuña (det.). Se encuentra en Iztueta (C 232), en una lista de aperos de labranza; sg. el traductor es 'timón
o pértiga de "Nabarra"'.
nabarigaitz. � Difícil de distinguir, de percibir. � Aurrez-aurre jarri zanean gizasemearen irudi nabarigaitza
[...]. Gaua illuna zegon txit eta ezin zitekean irudi aren nortasunik bereizi. Etxde JJ 152.
nabarigarri (Dv � A), nabaigarri. � Notable, remarcable. � Kristi algargoako eta gobernamentü politikoen
artian [...] bada desbardintarzün nabarigarri dena. ArmUs 1896, 97. Bat zan, boston artean, nabarigarriago,
bai gorpuzkeraz, bai arpegiaren ederrez. Erkiag Arran 14. [Katu] aren bizarrak erdi biribil, gaur tellatuetan
ikusten diran telebista-orratzak baño askoz nabaigarriagoak ziran. Abeletxe GaziG 97. Hauek osatzen dute
hura; eta honek nabarigarri egiten ditu haiek. MEIG IX 118 (en colab. con NEtx).
nabarigo. � Observación. � Egin zituen nabarigoez edo erremarkez ezagut-arazi zeraien etzuela sobra baizen
arrazoin beldur haren izateko. Birjin 603.
nabari izan. � Tr. Documentado en autores guipuzcoanos y alto-navarros del s. XX. Al Norte sólo se encuentra
en Oihenart. En DFrec hay 197 ejs. que pueden correponder tanto a esta entrada como a nabari. �1. (Aux.
trans.). Advertir, percibir, notar, sentir, vislumbrar. v. nabaritu. � [Leku tzar artan] narraztien errestatzak eta
ziztuak [...] nabari zituen. FIr 149. Basalurrez bidalari / kê urdiña badut nabari [...] gizalur-ezagungarri. Ldi
UO 16. Beren ondoan / ez badute nabari iñor. "Si notan que nadie vigila". Or Eus 221. Etzuan egundo biotzean
nabari araingo zarrazta zorrotzik. TAg Uzt 228. Nun arki balkoi oberik? / Itxasoraño nabari dezu / Euskalerria
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 791
mende.