Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
naatz. v. 1 laratz.
1 naba (G, AN, BN, S, R; O-SP 231, SP, Lar, Dv (S), H, Foix ap. Lh), nabe (O-SP 231, SP � vEys). Ref.: A; A
Apend; Lh; Lrq; AtSac 59. � Nava, llanura; valle. "Nabea selon le dialecte de Guipuscoa et naba selon le
dialecte de la haute et basse Navarre, c'est une grande plaine proche les montaignes" O-SP 231. "Llano, el campo
llano" Lar. "Llano, llana" Ib. "2.º vertiente; 3.º barranco, depresión de terreno entre dos vertientes" A. "Falda del
monte" A Apend. "Défilé" Lh. Cf. Izt C 22: [Gure asabak] baldin tokia bazan ordeka luze ta zabala, izena
jarriko zioten Naba edo Nabia. v. 2 lau (4). � In loco qui vocatur nava (1061). Arzam 353. � Mendi gorak
higituren dire eta nabeak, / eta abreek dituzte largaturen lezeak. EZ Man I 80. Zeruetako nabean / batailla eman
zenean. EZ Noel 157. Andiak dira lurreko nabak edo zelaiak, bai ta aldapak eta mendiak ere. Mb OtGai I 58.
Erriko aize osasun galgarriak utzirik, naba-mendietako aize garbitara. Bv AsL 30. Bidiak elur anitxez daude
zerratruk; ezta nabetan baizik gente soila. Mdg 132. Naba xoko batetan iküsi zien ermita edo elixa bat. Const
38. Zühañik gabe den mendiak ebitik ükhen hura oro burrustan üzten dü juaitera nabetarat. D. Béhéty GH 1933,
214. Urthian behin edo berritan tirokada gaitzik bazen Sobeko nabetan. D. Jauréguiberry ib. 59. Ama Birjina
[...] laida dezagüla eta othoitz, nigarrezko naban gireno. Herr 13-9-1962, 3. Aisa zen gero besteren / naba
botxetan joitia. "Au ravin, parmi les rochers". Casve SGrazi 162. Ehüjarreko naba. Ib. 125. Bortü, botxe, / basa
eta nabak gaintik. Ib. 118. v. tbn. GAlm 1957, 57. Herr 4-9-1958, 1.
- ESKU-NABA. v. esku.
2 naba. � Koskarabillo batek askotan esan duela, Gipuztar guziak barazkari batekin engañatzen zituela, ta noiz
nai engañatuko ere bai. Eta hau da naba eskuetan erabilli dezutena, ta are darabiltzutena. Lotsa gaisto gal
dakizutela. (Interpr?). Lar Cor 184.
nabaigarri. v. nabarigarri.
nabaikun. � Sentimiento. � Arrokeria goitasun eta azkatasun nabaikun sendo batekin lagundua dago.
"Sentimiento". Zink Crit 206.
nabailla (S-saug ap. Lh). "Vallon (dim. de naba)" Lh. � Haintiko hegilla / Hunaintiko nabailla / Errabia
dakiala zankharteko khabeilla. "La vallée". Igela 170.
nabaja (AN-egüés-ilzarb-olza ap. Bon-Ond 151; Deen I 274, Lar). � Navaja. � Kek, eskiua arrapatu zabein,
eta gentu nabaja; berzainez, eztakid zer izanen zen kan. Mdg 126 (v. tbn. más ejs. en la misma pág.).
- NABAJA-ZORRO. "Navajero, el estuche o bolsa de las navajas, labanontzi, nabajazorroa" Lar.
nabajada. "Navajada" Lar.
nabala (L; vEys, Dv), nabal (AN-5vill-ulz-erro-burg, L, B, BN-baig-lab; SP, Urt II 323, Ht VocGr 343, Lecl, H,
VocB), nabela (L, S; VocBN � vEys, Gèze; det., Arch VocGr, H), naala (L-sar, BN-baig), nabla (AN-5vill, Sal;
ZMoso 69). Ref.: A (nabal, naala, nabela, nabla); Lrq (nabela); Echaide Nav 179, 180 y 181; Izeta BHizt
(nabal); EAEL 140. � Navaja; cuchillo. "Nabal zorrotza, rasoir affilé" SP. "Couteau qui se ferme" Ht VocGr 343
y Gèze. "Couteau de poche" Dv. v. labana, ñabla. � Tr. Documentado en textos orientales desde la primera
mitad del s. XVII. � Nabalaren ahoa. EZ Man I 32 (v. tbn. 43). [Gaiski errailleen mihia] baita [...] nabal
zorrotza bezala. SP Phil 225 (He 227 nabala zorrotz). [Manatu zion] nabal batez ebaki zetzala bere buruko ileak
(B, s. XVIII). BOEans 868. Har baleza ere nabala eskuetan niri zintzurrak egiteko [...]. Dh 234. Hamahiru
nabela kholpü. Etch 638. Bi aldetarik aho ezpata zabalak, / burdin pikadin nola bizarra nabalak. Hb Esk 14.
Kanibet edo nabala. Elsb Fram 79. Zerri gizenduak hiltzen ditugu nabala marraza emanez lephora. Ib. 145.
Nabal ukaldi bat bezalako [oñazea]. FIr 170. Kanibet edo nabala bat. Zub 112. v. tbn. LE-Ir (310). Dv Lab 301.
Nabal: Harb 151. Elzb PAd 9. Izeta DirG 75. Nabela: Egiat 201.
- NABALA-ONTZI (-untzi H). "Boîte à rasoirs" H.
- NABALA-PUSKAKA. "Nabela-puskaka (Sc), llevar palillos a distancia sin mover los pies y alargando y
estirando el cuerpo en el suelo" A.
- NABAL-ZORRO. "(Hb), gaîne à couteau" Lh.
� Etim. De rom. navalla (< novalla).
nabalkari. "Navajero. Gizon gaixtoa ta nabalkarie" Izeta BHizt2.
1 nabar (gral.; O-SP 231, SP, Lar, Izt 25v, VocBN, Dv, H, VocB, Zam Voc), napar (V, G), naar (BN-ciz-baig),
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
788