Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
asko ta asko dagoz. Erkiag BatB 198. Ideiatan nahaste ikaragarria dago, eta gu ere zurrumilloaren barruan
gaude. Vill Jaink 11. Mai-gañean papel naste bat agiri zan. NEtx LBB 13. Soiñua bizi-bizi ta naste aundian.
(acot.). Ib. 167. Hutsak berak ere ematen zaizkigu: A. Astarloak s eta z-rekin zerabilen nahastea, esate baterako.
MEIG II 130. Babelgo nahastea. MEIG VII 28. Aski bizirik zebiltzan politika nahastetara jo genuen. MEIG IX
149. Ez da erreztasunaren nahastetan lo gelditzen. "Las complicaciones de la facilidad". Ib. 122 (en colab. con
NEtx).
v. tbn. Hb Esk 195. Naste: Mb IArg I 275. CrIc 53. Xe 245. Echta Jos 168. Otx 150. Anaitasuna 1955, n.º 29
(ap. DRA). Gazt MusIx 68. Uzt Sas 130.
� Bazter nahastea, gerla eta gaixtakeria baizik gogoan ez dutenen kontra. HU Aurp 153. � Lotsa gitxiko mutil
[...] batek atera legi, kolpez artuta, dantzara [...]. Baina gura badau, laster librauko da naaste atati. fB Olg 113.
Naastia, arin aringia, arrebatua ta pandangua joten ditubanian. Ib. 66. Pekatu mortaleko okasinoe urrekua da
alako sarauko dantza nastia ta olgeta indezentia. Ib. 119.
� (V-gip, L, BN, S; Urt V 454, Añ, Dv), naste (Lar, Añ, Zam Voc). Ref.: A (nahaste); Elexp Berg (naaste).
Mezcla. "Acendrar la plata, zillarra garbitu, naste guzitik berezi" Lar. "Alboronia, guisado de diferentes
hortalizas, [...] baratzako jaki nastea" Ib. "Franchipán, usaigozoko naste bat" Ib. "Barbaralexis, hitz arrotzen
nastea" Ib. "Promiscuo: (c.) aragi-arrai nastua, naastea" Añ. "Ze naaste diarduzu eraten?" Elexp Berg. �
Ondasunezko iturri ugariak gatxeen nastea bagarik. Añ EL 1 62 (v. tbn. EL 2 70). Ezin egin leitekiala ez nasterik,
ez pisu edo neurri gitxijago emoterik. Astar II 167. Ardo asko tiratu / dizkigu Frantziak, / ur naste bete dira /
sagardo-ontziak. JanEd I 20. Erri bakar gaur Arabakoa / erdera naste baga euskaldun osoa. AB AmaE 414.
Edan ezazu iturriko ura ezeren naste gabe. Urruz Urz 53. Ni naiz gorako zarra / berako gaztea; / ta etxat
gogoratuten / erdiko nastea. Azc PB 84. [Zeruan aurkituten dira on guztiak] gatx batenbere naste bagarik. Itz
Azald 42. Bizkaitar giputz-naste, / lili polit ori / nok egin zaituz baña, / orren zoragarri? Enb 208. Alde guztijak
ixoztu ditu / txingor-nastedun aixotzak. Ib. 106. An ageri ziren naaste zoragarrian elizak, yauregiak, abebitarteak.
Or Mi 80. Arrazek alkarren artean sortutako naaste guztiak. Anab Aprika 61. Zerki oien nastetik
sortzen omen dira giza-gogoak ere. Zait Plat 78. Amoriozko eta gorrotuzko nasteko begirakune batekin beitturik.
Etxba Ibilt 488. Mirraz eta lerdamiñaz egindako eunen bat librako naaste bat eroian. Ker Io 19, 39 (IBk
nahaste; BiblE nahastura). Euskalki nahastea ere saio tankera horretatik datorkio liburu honi. MIH 348.
� (Como segundo miembro de comp. adj.). "Indispuesto, enfermo: [...] (V) gai- o geixo nastea" Añ. �
Ezkongeia ta emaztegei biak, gaztea ta zar-nastea. Zav Fab RIEV 1907, 538 (ref. a una de las novias a quienes
se describe como sigue (ib. 539): [neskatilla] bata oraindo adin onean tzan / bestea ia / galtzen asia).
� Oien semeak aien alabakin ezkondu ziran eta naste onetatik etorri zan [...]. Lard 122. Ez badago
[ezkontzearen] sakramenturik, ez dago ezer, naste edo alkartasun loi bat ezpada. Itz Azald 171. [Engrazi eta
Xalbat] loikerizko nahastean ari zirala. Etxde JJ 113.
� (A), naste (Lar). Acción de revolver un líquido. "Mecedura" Lar. "Nahasteak galtzen du arnoa, el vino se
pierde con revolverlo" A. � [Yaunaren aingeru batek] ango ura nasten zuen ta ur-naste orren ondoan lenbizi
putzura sartzen zana zein-nai eritasunetik sendatzen zan. Ir YKBiz 102s.
�2. (H (+ naa-)), naste (V-arr-gip; Lar, H (V, G)). Ref.: Etxba Eib (naste); Gte Erd 228. (Tema nudo; uso adv.).
Mezclado(s) (con), revuelto(s) (con), junto con. "Abueltas [= a vueltas] de eso, orrekin batean, orrez naste" Lar.
"Gizonak eta emazteak nahaste, les hommes et les femmes mêlés" H. "Embrolladamente. Gari eta loi, naste
dator" Etxba Eib. v. infra NAHASTEAN. � Tr. Documentado en autores occidentales desde mediados del s.
XVIII. Al Norte se encuentra en INav, Harizmendi y Duvoisin. � [Ierusalenera] igan ohi dira, / Iaun onaren
leinuak, / han nahaste laudatzeko / Israelen donuak. Hm 153. Kausituko duzu [...] har[r]i gogorrak eta harea
gogorra eta belza nahaste. INav 119. Kausituko duzu [...] harea gorria mazkor nahaste. Ib. 83. Prometeo
zeritzan batek, diote ipuiak, egin zituela gizonak ala emakumeak are eta lurrez naaste. Lar SAgust 15. Neskaak
eta mutilak batuten dira bigiria egiten dan etxera gabaz, ta naaste egiten dabee [...] nai dabeen guztia. fB Olg
110. Sarauko dantzaan, gizon ta emakume naaste egiten danian, beti dagoz berba loijak. Ib. 120. Zegaitik egiten
ez dabee mutillak mutillakin ta [...] neskatillak aparte? Zegaitik dabiltz beti naaste erromerija ta fiesteetan?
JJMg BasEsc 148. Denpora askoan jariotu zuten errekak urre ta zillar naste. Izt C 62. Marhanta denean hartzen
da eztia urarekin nahaste. Dv Dial 11 (Ip nahasirik; v. tbn. Dv Lab 162). Serbitzua egin du / errian bastante, /
igande ta aste / jaiarekin naste. Bil 43. Titiaz naste edan dagion / berbeta jaungoikozkoa. AB AmaE 426. Irurak
bizi ziran batera etxean, / jaten ebela naste danak mai batean. Ib. 264. Bere danbolin-soiñurik aukerakoenak
joaz zaarrakin berriak naaste. Mok 11. Lurruna sudur-zuluetatik gora juaten yakon barrura, arnas-aixiaz naste.
Kk Ab II 20. Zâr ta berri nâste. "Mezclando lo viejo con lo nuevo". Or Eus 59. Sei aldioro [...] naiz lau aldioro,
beti seikoarekin naaste. "Combinando siempre con el de seis". Or Poem 519. Baso-piñua oso ona bertarako. Izai
gorria ta alerze-piñua ere bai, naiz naste ta naiz bakanka. Munita 80. Beste mota batzuekin [...] naste erabilli
diteke. Ib. 52. Gai eragaia ta izangaia artan naaste daudelako. Or Aitork 358 (QA 70 naste). Poli oso poztu zan
Juanbeltz ikustean, poz eta bildur naste. Anab Poli 35. Beste kontu batzuekaz naaste, ikusi eragin deutsa [...]
eldu barri dan kontu-bilbea. Erkiag BatB 161. Barruan egozanakaz naaste jarririk. Ib. 104. Bai saldatan edo bai
aragi erriakin naste artu eraiñ. Etxba Ibilt 472. Argia eta itzala nahaste, giza bizitzan gertatu ohi den legez.
MEIG III 95. Eguzki aldeko euskalkiek [...] -ra eta -rat erabiltzen dituzte, baina ez nahaste. MEIG VIII 104.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
782