Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
ulla Gèze � Dv, H (S)). Mezcolanza, revoltijo, batiburrillo, fárrago. "Caos, materia sin forma, confusión sin
distinción de cosas, naspilla, nastapilla" Lar. "Amasijo, mezcla" Ib. "Folla, mezcla de cosas" Ib. "Gatuperio" Ib.
"Babilonia, es una Babilonia, naspilla bat [...] da" Ib. "Raigambre, raices de árboles mezcladas entre sí" Ib.
"Miscelánea" Añ. "Han ziren gauza guziak arthikiak nahaspilla handian, [...]. Mélange de plusieurs sortes de
choses ensembles, comme de viande et légumes dans un mets, potpourri. Nahaspillazko iakia" H. � Gure
Euskera ederra lenbiziko hizkuntzetatik dek [...] ez beste hizkundeen naspillatik sortua. Lar DT CCIV. Ta iztunen
ergelkeriaz ta aroikeriaz ozta aditzen degu naspilla ta ijitukoen marmariza besterik. Lar, carta a Mb 280 (v. tbn.
278). Burutik eroriak eta naspill-loitu egiñak zeuden leneko aren ille ederrak. Mb IArg I 223. Errosario Santua
soseguz [...] erreza dezazutela: [...] ez prisaz, nastuaz edo guzia trabukatu ta naspilla bat egiñaz. Cb Eg III 351.
[Sentigarria da] euskeraz itzegitera bearturik, gaztelania edo franzesarekin naaspilla bat eginda jardutea. Aran
SIgn 202. Bürürik ez büztanik eztian librü bat da; khiristien, jüdiuen eta paganoen errelijionez eginik den
nahaspuilla itxusi bat. Egiazko Errelijionia (1884), 397 (ap. DRA). Normandiko [sagarduak] eta gaurko
Donostikuak alkarren antza badute orain egiten dituzten naspillakin. Sor Bar 94. Dantzari-talde, Bako-tiarrak /
nâspil zoroan zuti-baldarrak. Ldi BB 114. [Sagastia] abar makur nâspil. 'Amasijo'. Ib. 156. Aza bazan, ala
egaztia, naspil gozoa zebillen mendiko usaiarekin. Anab Poli 80. v. tbn. Naspilla: LE Doc 271. Naspila: Zait
Plat 59.
�3. (Adj.). Embrollado, enmarañado; farragoso. � Bakartasun paketsua! [...] Nolaz geienak / naiago dute / zu
baño guda naspilla? Jaukol Biozk 25s. Naspila ta iluna duzu aren idaztankera. Zait Plat 29. Emen eztago
dibujorik, marrazkirik; mataza naaspil bat baizik eztago emen? Vill Jaink 51. Eta evoluzio orrek zergatik du
egokitasunerako joera, kaos naaspil batera jo bearrean? Ib. 52.
- NAHASPILAN. (Encontrar(se), tener...) confuso, turbado. � Aldi batian alagera, bestian triste, orai bakian,
gero nahaspillan [edirenen beitzütie]. "Turbatus". Mst III 33, 1 (Ip khexü). Hanitx gaitz jiten beitira zuñek [...]
ardüra ene ezpiritia [...] nahaspillan etxekiten beiteitade. Ib. 21, 3.
nahaspiladore. "Naspilladore, enredador (AN-gip)" BU Arano. v. nahaspilari.
nahaspilagarri (-illa- H (+ naspilla-)), nahaspilgarri (H), naspilgarri (Lar, H). � "Intrincable" Lar. "Qui peut
aisément embrouiller ou s'embrouiller, mettre les choses sens dessous-dessus; mettre le désacord, la brouille;
causer du trouble, du tumulte" H.
nahaspilaka, naspillaka. � Desordenadamente, alborotadamente. � Ark sortzen baititu naspillaka, ekaitz eta
ugolde. 'Dans un horrible pêle-mêle'. Or Mi 45.
nahaspilaldi, naspilaldi. � Revuelo, turbación, perturbación, agitación; tumulto. � Begiratu arek, orratio,
etzion araingo kilikarik eragin. Etzion biozpean naspillaldirik sortu. TAg Uzt 32. Urmaelean arri-konkorra
jaurtitzen eta geldi ta nare zegon ixurki gardenean blaustatekoz naspillaldia ta ekaitza sortzen. Ib. 129. Berak
adierazten dizkigu sarri ixilpeko naspil-aldiak [...] gudu estaliak. "Caecos tumultus". Ibiñ Virgil 79.
nahaspilamendu, nahaspuillamendu. � Desorden, revuelta. � Doi bat eztitu baitziren nahaspuillamendu
heiek, aphezpiku harek kondatu ditu gerthakari guziak Mexiko errepublikako presidentari. GAlm 1937, 51 (ap.
DRA).
nahaspilari (-illa- H), naspillari (AN-gip ap. BU Arano). � Enredador, alborotador. � Ta ik egiñ dekana? Ik,
zital, gizatxar, naspillari orrek egin dekana? Ag G 274s. Peru Odolki ta beste orrelako naspillari burugogor
batzuek, ikusnaian, marmarrean. Ib. 337.
nahaspilatsu (-illa- H (+ nas-)), nahaspiltsu (H), naspiltsu (Lar, H). � "Enredoso, naspilsua" Lar. "Vedijoso,
[...] naspilsua" Ib. "1. chose embrouillée, mêlée, confuse; 2. personne embrouilleuse, qui cause du désordre, de
la confusion, qui sème le désacord, la brouille, la mésintelligence" H.
nahaspilatu (-illa- L, S; Lecl, Dv, H (+ -illa-)), naspillatu (G-to-bet; Lar, Añ, H), nahaspildu, naspildu (G-tobet;
Lar, Añ, H). Ref.: A (nahaspillatu, naspillatu); Lh (nahaspillatu). � (Sentidos prop. y fig.). Mezclar(se),
revolver(se); enredar(se), enmarañar(se), liar(se), embrollar(se), confundir(se). "Engarbullar, enredar, confundir",
"enfrascarse", "intrincar" Lar. "Adulterar" Añ. "Intrincado, naspildua" Ib. � Tr. Documentado al Sur desde
principios del s. XIX, principalmente en textos guipuzcoanos. Al Norte se encuentra en Leiçarraga, Haraneder y
en un ej. de Gure Almanaka (nahaspuillatu). La forma naspildu se encuentra en Zinkunegi (junto a naspillatu),
Lauaxeta, Otxolua (-ddu), Orixe (junto a naaspillatu), B. Enbeita, Txillardegi (Let 87) y en sendos ejs. de
Yakintza (1933, 4) y EG; naaspildu en Lizardi (junto a naspillatu). � Bere buruak anhitz doloretan nahaspilatu
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
777