Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nahaskeria (L, B ap. A; VocBN, Dv), nahasikeria (A). � Tr. Documentado en Pouvreau, Haraneder, Duhalde,
TB y autores septentrionales desde la segunda mitad del s. XIX. �1. (Lo) que enreda, confunde, aturde, turba;
enredo, lío, embrollo, desbarajuste, desorden, revuelta, tumulto; intriga, maquinación. Azkue dice tomar de
Duvoisin la forma nahasikeria, pero se debe, sin duda, a un error por nahaskeria. v. nahasmendu. � Erranen
derautzute [...], eta milla halako nahaskeria. SP Phil 426 (He 430 erasia zoragarri). Hauziek eta bertze halako
nahaskeriek barraiatzen dutela bihotza. Ib. 420 (He 423 trafagoek). Nahaskeria bazen heien artean. TB Io 9, 16
(He, Dv eskatima, Leon kalapita). Ezik non-ere baitaude bekhaizgoa eta khimera, han ere dire nahaskeria eta
lan tzar guziak. Dv Iac 3, 16. [Haren prediku eta obrak] nahaskeria tzar batzu zirela. Laph 88. Joan den urthian
mintzatu nitzauzue Kouen-kin-Fou aldeko herrietan gerthatzen diren nahaskeriz. Prop 1876-77, 23 (v. tbn. 25).
Nahaskeria edo erreboluzione baten ez ezartzeko. Arb Erlis 144. Hainbertze nahaskerien pean lehertua [...]
zagon herria [...] bide onean eman. HU Aurp 90. Nola erdiz erdi atzemanak izan diren ohoinak [...] gezur eta
nahaskeriarik itsusienen erdian. Ib. 63 (v. tbn. 89). [Emazteak ithurrian] solas gaitzak derabiltzate. [...] Egun
batzuez nahaskeria gaitzak atheratzen dira ithurritik. JE Bur 36. Axolarik gabe mundu huntako nahaskeria eta
naigabetarik. Zub 26. 1789eko nahaskeria beno lehen. J.B. Mazéris GH 1933, 309. Hemengo politika
nahaskeriekin asko okupatua izan naiz. Orain gauzak baketsuago direla badirudi. Mde Pr 36. Bi urtez asko
nahaskeri, desmasia eta odol-ixurtze jasan zituzten gure arbasoek. Dass in Zerb Azk 61 (tbn. 61 nahaskeria).
Errege hoik hasi ziren protestanten laguntzen, beren nahaskeriari buruz. Othoizlari 1961, 344. Zonbat amodio
nahaskerian galtzen direnak! Jeloskeria, senhar-emazte berexte [...]. Othoizlari 1962, 431.
� Zelango ondorengoak urteten dabe ortik? [...] matrimonio zibila edo nazkeria. Itz Azald 210.
�2. (Lecl, Dv). Confusión, turbación (de espíritu). � Hura gabe errepausua ezta alferkeria baizen eta trabaillua
ezta nahaskeria baizen. SP Phil 136 (He 139 enbarrasu). Ez duzula beldurrik debozionezko pratika-mulzu handi
batek kausa diezazun nahaskeriarik edo enbarrasurik. He Gudu 137. Gutizia minetarik bethi kasik sortzen diren
barneko nahaskeria, [...]. Dh 180 (v. tbn. 192). Zure izpirituko nahaskeriak beregisa utz-atzu. Larz Senper 54.
Sarraztia / goguetan auherkeria, / baitere nahaskeria / eta orano tzarkeria. Casve SGrazi 48. [Arduak]
gurekilan nahaskeria / [...] dü ezarten. Ib. 98.
�3. (Pl.). Enredos, cosas diversas de poca importancia. � [Itsasoak] hegira etxatzen zituen maxkorrak,
adarxoak, belhar ondoak [...] eta bertze halako nahaskeriak eta ezdeuskeriak. SP Phil 129 (He 132 fitskeriak).
- NAHASKERIAN ARI, IBILI. Andar armando jaleo, armando lío, enredando. � Nahaskerian dabiltza /
zonbait sazerdote. Bordel 177. Anton [...] edan-eta arras zakartzen denetarik da. [...] Erretiretan, bethi
nahaskerian behar zuen ari. Larz Senper 60.
- NAHASKERIAZKO. (Adnom.). � Ielosiazko, amuruskeriazko eta bertze horrelako nahaskeriezko tentazione
xeheak. SP Phil 454. Eztute deusere nahi [...] Jainkoaren loriakotzat baizen. Ezta beraz ez hekien barnean [...]
gerlazko ta nahaskeriazko ithurririk batere. Dh 192.
nahasketa, nasketa (G ap. A, que cita a Arr), nasiketa. � Tr. Documentado en Mendiburu, Agirre de Asteasu,
Lardizabal y en autores meridionales del s. XX. En DFrec hay 11 ejs. de nahasketa y 2 de nasketa. �1. Jaleo,
enredo, lío; revuelta, desorden; confusión, turbación. AxN explica nahasteriak (30), por nasiketak. v.
nahasmendu. � Barreneko naigabenzak, tristurak eta nasketak. Mb IArg I 229. [Abimelekek] egindako kalte
andiak eta ipiñitako nasketa negargarriak [...] zuzenduko zituena. Lard 133. Jerusalemen aien kaltezko nasketa
sortu zanean [...] Samariara iges egin zuen. Inza Azalp 88, Illunbetazko lurra, [...] gauza zuzenik ez eta betiko
nasketa duana. Ib. 116. Beorri ez dago orrelako nasketan ibiltzeko. Alz Ram 64. Bearrik erri-tarteko leia, / ez
geunden nâsketarako, [...] nornaik ez gaitu nâsiko. "No estábamos para enjuagues". Or Eus 234. Gizarteak
berak berakin daramazkian gaitzak: oiñazeak, nahasketak [...] ondamenak. Vill Jaink 178s. Baiña emen okeraditu
eta naasketa asko daude. Ib. 102. Naasketa dakar urruti-bearrak. "Desconcierta". Berron Kijote 154.
Bekaizkeria eta eztabaidarako joerak diren lekuan nahasketa eta gaiztakeri modu guztiak dira. IBe Iac 3, 16.
Baina hemen nahi eta ez Euskadi edo Euskadiren antzeko zerbait sartu behar da eta ez Euskal Herria, nahasketa
sortuko ez baldin bada. MEIG IV 57. Etika-lege horiek maizegi indarzaleek asmatuak direlako, nahasketa beste
biderik ez baitute aurkitzen bere buruen alde jokatuko badute. MEIG VIII 60. v. tbn. Nasketa: Txill Let 56.
Basarri 33.
�2. Mezcla. "Mélange, nahasdura, nahasketa" T-L. � [Debekatzen du] gauza mota bat beste mota txarrago
batekin nastutzea eta saltzea nasketarik ezpaliz bezala. AA II 168. Litro-erdi petroleori bost gramo-auts
dagozkio nasketa ortan. Munita 94. Zer diren Gabonak? Lamiak eta sorginak, eta gizonen asmazio eta imintzio
guztien nahasketa bat. Arti Ipuin 24. Aztertu dezagun ateismuak [...] egiten duen naasketa ura: gizona abereekin
nahasi. Vill Jaink 64. Esne kallatuz eta zaldi odolez egindako naasketa bat edanaz. Ibiñ Virgil 103. v. tbn.
Berron Kijote 21.
- EZKONTZA-NAHASKETA. v. ezkontza.
- NAHASKETA HANDI. Revolución. � Frantziko nasketa aundian naszaleak arkittu zuten [...]. Inza Azalp 22.
- NAHASKETAN. Revolviendo. � Gaztaigiten ari zan mutilla [...] eskuartean nasketan zerabilkin kaikuko
mamia utzita [...]. TAg Uzt 87. Nahasketan ibili bainaiz ni, buru-belarri, ea eraginaren eraginez [...]. MEIG IX
30.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
772