Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
ez obedi. Elsb Fram 132. Gobernadoreak manatu zuen hura ere hilaraz zezatela. Jnn SBi 101. Gizon gaztea,
altxa zaite hobi hortarik, manatzen dautzut. Lap 36s (V 20). Manatu deraukote haurrak beren herriko mintzaiari
jarraikaraz detzazten erdarari bezala. Arb Igand 36.
� (s. XX). Jainkoak manatu zion Noeri egin zezan zurezko untzi handi bat. CatJauf 23. Nork mana, nork obedi,
legezko zikaneria guziak oro bazterrerat utzirik. HU Zez 135. Emon balabei karek manatu zauna, eitzen zion.
Mdg 123. Ene jüjamentia manhatzen dü legik / haren egonaztia bost urthez ixilik. Xikito 10. Jende xeheak
adimenduak manatzen dakonari gu ez bezala jarraikitzen ohi baita. JE Bur 102 (v. tbn. 165). Manatu daut itzul
nadin. Ox 61. Erreginari manatu zion Jesus Jaunak, bere onetan ez zadin sekulan athera jauregitik. Barb Leg
69. Mirikueri manatu zioten ongi balsama zezaten gorputza. Zerb IxtS 30. Betterra lasterka emaiten da ihesari,
manatu zaion bezala eta kontent! Lf Murtuts 10. Jesusek orduan manaturik debruari, athera zen haren barnetik
eta haurra han berean sendatu. Leon Mt 17, 17 ((Mt 17, 18) Lç, He, TB, Ip, Echn, SalabBN me(h)atxatu, Dv
larderiatu). Ez dik sosari kasu egin behar. Sosak guk manatuak egin behar ditik. JEtchep 80. Zer behar duk? Hik
manatu nik noiz edan? Larz Iru 90. Castillako errege ordainak etzuena manatu Xaberriko gazteluaren
suntsitzea? "N'ordonna-t-il?". Ardoy SFran 76. Mana nezoke iguzki horri nehoiz ez dadila etzan. Xa Odol 303.
v. tbn. Harb 404. Mat 32. Tt Onsa 85. CatLav 36 (V 26). Mst III 49, 7. Mih 73. Mercy 38. JesBih 472. Dv LEd
200. Const 30. Mde Pr 123. Arti Ipuin 60.
� (Aux. trans. bipersonal, con objeto personal). � Haren exenpluari garreitzan manatu gaitu. Lç Ins F 6r.
Manatu du nere semea pausuetan guardia ifenteaz. (c. 1597). FLV 1993, 456. Eta ala suplikatzen natzaio mana
nazan puxanza duen bezala. Ib. 461. Ea egin duzuen Erregeak manatu zinduztena. Ber Trat 110v. Manatzen
gaitu eztagigula idolorik. Mat 103. Haurtxoak zituzten ixil / zitezela manatu / eta begira zegokan / jendea
mehatxatu. EZ Noel 90. Othoitz egin dezagula manatu gaitutzun. Harb 245. Manatuko nauzuna egitera prest
naiz. Volt 264. Elizak ez nau manatzen, urthean behin baizen kofesa nadilla. Ax 534 (V 343). Egia / prest nun
erakustera, / et'egitera / mana nezana guzia. O Po 29. Eztugu behin ere egiten manatuak garena. SP Phil 342
(He 344 manatua zaikuna). Kristoren heriotzeaz eta pasioneaz orhoitzeko berak manatzen gaitu hunetara. Hm
199. Manatzen nauzu jan dezadan / aldarean den Jainkoa. Gç 112. Zuberoa herri hontako Promotora manatzen
dügü, iratzarriki orotan balia erazi dezan lege haur. Bp I 25. Manatu zituen bere apostoluak [...] mundu-herri
guzitik predika zezatela. ES 392. Gure nausiak manatu gaitu zure ganik yakiteaz hea zu zaren bada ethortzekoa
zena. Lg II 152s. Ezarri zituzten presondegian, manaturik presondegi zaina begiratzez segurtatuki. TB Act 16,
23. Lege justoak manatzen gaitu / bat bestearen ondoko, / superiorra erdiek ere / ez dute obedituko. Bordel 83.
Manhatzen gütü Elizaz manhatü besten saintüki igaraitera. CatS 52. Sen Gregorik menhatü zütian komentietako
erlejius eta serorak [...] hersa litian Maria Birjinari. Ip Hil 180. Ene soldadoak behar nintuela manatu, lot ziten
eliza borta bati aizkora ukaldika. HU Zez 136. Soldadoak izan baitziren manatuak heien urruntzeko gure aldetik.
StPierre 22. Harat joan aintzin ospitalean pasatzeko manatua nintzan. JEtchep 98. v. tbn. Tt Onsa 49. In CatLan
4. Mde Pr 124.
� (Part. en función de adj.). "Manatua, commandé" Ht VocGr. � Inhardesterik hobena, egite lan manatuarena.
"La meilleure réponse qu'on saurait faire, c'est de faire ce qu'on est commandé". O Pr 277. Egun iakinetan eta
manatuetan. SP Imit IV 10, 6 (Mst señalatü). Igande eta besta manatiez enzun ezak meza debotki. Tt Onsa 179.
Igantez meza enzün ezak eta besta manatiez debotki. Bp I 47 (v. tbn. el mismo ej. en FPrS 15). Besta manhatiak
begira itzak, Jinkua zerbutza fidelki. UskLi (ed. 1804), 22 (ap. DRA). Ikhusi behar da, Meza Saindua huts egin
denetz igandea edo phesta manatuetan. CatJauf 15. v. tbn. Gç 215. Mst I 19, 5. CatLan 14. Iribarren Mysterio 17
(ap. DRA). CatS 7.
� (Dv). Encargar, pedir, encomendar, demandar. "Zaldi ederrak zela ederra manatzen du, beau cheval demande
belle selle" Dv. � Aphezek [...] / khantore egitez gütie manhatü, / nahiz Montebidorat juailik desgutatü. 'Ils nous
ont demandé'. Etch 458. "Café de curé, sans chicorée", dugu jarri orduko manatzen. JE Ber 37 (v. tbn. Bur 127).
Ostatu eder batean sarturik, afari ederra manatu eta manatu bezala jan ere zuten. Barb Leg 144. Manatu zuen
Murtutsen iduri eder bat eta ihardetsi zioten baietz, maiatzeko hogoia gabe egina zatekeela. Lf Murtuts 14.
Moroak bere lana finitzen du, saria eskuratzen eta wisky bat manatzen. Larz Iru 68. v. tbn. Zerb IxtS 62.
� Mandar, recetar, aconsejar. � Ezkonduei zer manatzen da matrimonioaren gañean? El 56. Manatu zuen
yendei lurrean yarzeaz. TB Mc 8, 6. Medikuek herriko airea manatu zioten. Laph 140. Aita eri bati manatua
izan zitzaion erremedio bat kharioa. Ib. 233. Frantziako jandarme guziei manatzen dutenak. HU Zez 187.
Harritua gaude Baltatzarrek eztularen kontra nola etzuen usuago manatzen idi-mihia. Zerb Azk 89. Errak,
manatuko duk gero hire buruari eta ez eni. Larz Iru 84. v. tbn. Barb Sup 69. JE Bur 62.
�2. (B, BN-arb, S ap. Gte Erd 223; H). (Aux. trans. bipersonal). Mandar, gobernar, dirigir, manejar. "Untzia
manatzen duena, celui qui commande le navire" H. "Bertzen manatuz daile (B), bestek manatuz dabila (BN-arb),
bestek manatürik düzü (S)" Gte Erd 223. "Manatzeko erretxa da (BN-arb), manatzen aija da (S)" Ib. 235. �
Burioperekin nihor / etzinduen manatzen, / baiñan hitzaz baino lehen / exenpluaz atzartzen. EZ Noel 152. Zuk
manatzen duzu zeruan, lurrean, airean eta itsasoan. Harb 263. Eman ziazola bere zuen eskua eta botherea,
bitartean utz zezala erresuman manatzera. Ax 345 (V 229). Eztu nihork perillik gabe manatzen, ongi obeditzen
ikasi duenak baizen. SP Imit I 20, 2 (Ip, Leon man(h)atu; Mst manürik emaiten, Ol, Pi agindu). Iskiribatzeko
eginbidean laguntzek behar baitute izan goragotikagoak, ezen ikhus zazu nola Jainkoak berak iskiribatzeko
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
77