Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Adiskidetasun gaiztoetan nastua dagoanak [...]. AA III 419. Erriko gauzetan nastutzen zerana bazera [...]. Ib.
410. Besteren egitekoetan nastuten dana. Echve Imit (ap. H). Itsutu eta lilluraturik, lasaikerian nastu ziran. Lard
103. Malentxok bere osasuna zaitu bearra dauka luzaroan, beste ezertan naastugabe. TAg Uzt 194. Baiña nerau
naiz, gizagaixo au, eun auzitan nâsi. "Me he mezclado en cien asuntos". Or Poem 519. [Xalbatek eta Engrazik]
beren gorputzak loitukerian / egin baidituzte nasi. Etxde JJ 176. Zenbaitek Atenaira [...] io zuten eta Eladeko
beste ikasguetan nahasi ta ezabatu ziran. Zait Plat 54 (v. tbn. 112). Ameriketako oitura zabarretan bereala
nastua arkitzen zan. NEtx LBB 34 (v. tbn. Antz 46). Burua liburutan nastua niñan. Ib. 208. v. tbn. Ip Hil 120.
� Confundir(se) con, de. "Goiak eta beiak naasten ari da (G-azp), [...] aza ta illarra, denak naasten ditu orrek
(AN-5vill), azak eta babernak naasiko ditu orrek (AN-5vill)" Gte Erd 228. � Baña nola dan Maria Birjiña
Santisima gure esperanza ondo jakiteko, eztegu nastu bear Jesu-Kristogan daukagun esperanzarekin. Gco I 468.
Saltsa xarra egin lezake norbaitek, horien mihia xaal mihiarekin nahas baleza uste gabetarik. Barb Sup 109.
Maiz nâsten, jardukitzean, / Donostirekin Iruña. "Trabuca". Or Eus 385. Gure ama ernaiak berela ikusi zun [...]
itz oriek naasi zitezkela ta berela bereizi zitun. Or Aitork 71. Ikusi nuen lenengo lillurari eldu nion [...]. Egiztatu
dut, ordea, [...] bidez naastu nintzala. Txill Let 106 (123 tbn. bidez naastu). Eskola biak gauza bera egiten dute:
zoriona ta birtutea naastu. Vill Jaink 100. Italianoz [...] latinezko dicebam, dicebat, etc., nahasiak edo
nahasteko arriskuan gelditu zirenean [...] lehenbizikoa aldatu zuten. MIH 389n. Bi gauza berezirik egon behar
luketenak, elkarrekin nahasten dituela, dena eta behar litzakeena. Ib. 252. Nahiz bizkaieraz ari, ez dut ikusten
zergatik nahasi behar diren izkribuz s eta z. MEIG III 128.
�2. (L, B, BN, S; Urt I 21, Ht VocGr 313, Lar (+ naa-), Arch VocGr, Dv, H), nahastu (naa- V-gip, G-to, ANgip),
nastu (Lar, Añ, Izt 44r, VocZeg 288), nasitu (Izt 21v), nasi (B; Añ (AN)), nastutu. Ref.: A; Lrq; A EY III
129; Iz LinOñ 179, To (naastu); Izeta BHizt2 (naasi); Elexp Berg (naastu); Gte Erd 73 y 124. (Sentidos prop. y
fig.). Enredar(se), embrollar(se), liar(se), desordenar(se), revolver(se), enmarañar(se); alborotar(se), agitar(se)
(un pueblo, comunidad, nación, gente, etc.); turbar, alterar (la paz, el sueño, la memoria, el sentido, el orden...).
"Nahasten ari zara, vous brouillez tout" SP. "(Meterlo a) barato, guzia nastatu, nastu, nahasi" Lar. "Añascar" Ib.
"(De) noche todos los gatos son pardos, gaua sartua, guzia nastua" Ib. "Herria nahasteko bera bakharrik asko
da, [...] pour troubler tout le village. [...] Barnea nahasteko khiratsa, puanteur propre à tourner l'estomac" H.
"Beti bazter guztiak naasten ari da (AN-gip), bazterrak nahasi beharrez jin da (BN-lab), beti bazterrak
naasketan dabil (V-gip)" Gte Erd 124. � Hel zedin famá [...] kapitainagana, ezen Ierusaleme guzia nahasi zela.
Lç Act 21, 31 (He nahasia zela, TB nahaskerian zela, IBe nahaspilatua). [Artzainek] airean gora zituzten /
aingeruak ikhusi, / eta begiak zerosten / arrai batek nahasi. EZ Noel 62. Zuri zordun zaitzu Europa / Calviñek
nahasia. Ib. 176. Bista eta ukitzea / gustiz zaizkit nahasten, / beharriez baizen eztut / hor zarela sinhetsten. EZ
Eliç 51. Adimendua itsutu zaikala, memoria nahasi zaikala. Ax 358 (V 237; v. tbn. 27 (V 16)). Illeak nahasiak
eta izurtuak baitaude. Ib. 547 (V 351). Salsa nahasago, urrina karatsago. Saug 90 (tbn. en O Pr 323 y Berron
Kijote 225). Jendeak izitu dira, / erresumak nahasi. Hm 55. Tristezia gaixtoak nahasten du arima eta asaldatzen.
SP Phil 466 (He 472 nahasten). Batzutan ardandegiaren arnoak nahasten dire, alentatzen eta gaixtatzen. Ib. 276
(He 277 nahasi). Guzia da nahasia / bereganik kanpoan. Arg DevB 145 (v. tbn. 29). Haren odola nahasirik,
herakitzen da. Tt Onsa 140s. Ene arimako ahal guziak nahasi zaizkit ene bekhatuen aitziñean. Gç 44. Bake zazu
mundu / Ebak nahasia. Ib. 144. Lehenago bat baizen etzen hitzkuntza nahasi zen, eta egin ziren hainbertze mueta
diferentetakoak. ES 391 (cf. 387 [Hebreoa] nahasi izan zen hainitz bertze hitzkuntzetara). Neke latzak kentzen
edo nasten dio loa ta jangura guzia. Mb IArg I 185. Ziekiten Dotrina puska bera ere nastu ta oker [...] esango
dute. Cb EBO 62. Batzuen eta bertzeen izpirituak sobera ziren berotuak eta nahasiak erortzeko arrazoinerat. Lg
II 271. Etzen hargatik haren sosegua batere nahasiya. Mih 101. [Kolerak] nahasten baitü arrazoina. CatLan
117. Mentaberrik dauku herria / partitu eta nahasi. Monho 36.
� (s. XIX). Arija katigatu ta nastuten danian. Mg PAb 139 (CC 137 naastu). Barren guzia nahasia,
konzientziako harrak iresten hari. Dh 190. [Haize muthirienek] eztituzte hala nahasi hango urak. Ib. 159.
[Notarien] elhe ülhün gezürrek nahasten gaiza txipiak. Etch 308 (tbn. en ChantP 184 y Or Eus 282). Heien
bozkarioa mila xagrinez bethea eta nahasia da. Jaur 174. Sasi batek / lotua balegoke / bezela, nasia /
adarretatik. It Fab 234. [Haren illea baitzen] nahasia hala / ema hordi baten bilhoa bezala. Gy 236. Babelgo
populua Yainkoak nahasi / ezin akhaba ahal lan zuena hasi. Hb Esk 8. Griña batek ez daut bihotza behinere
nahasi. Ib. 19. Gizon au arkitu degu jende guzia nasten, eragotziaz [...] tributoa Zesar-i pagatzea. Lard 450 (387
nastu). Ur beroan iduki [...]. Nahasi behar da noizean behin. "Il faut remuer". Dv Dial 107 (Ip nahasi, It nastu,
Ur naastau). Hausten dira arroltziak, nahasten dira gorringuak, yoiten dira xuringoak. ECocin 39. Ez da bada
deithoragarri bazterrak hola nahas ditzan [Iñaziok]? Laph 112 (108 bazter nahasten ari; v. tbn. en contexto
similar StPierre 15, Ardoy SFran 222 bazterrak nahasi). [Oia] naastutzen [zuen]. Aran SIgn 78. Arrautza oiek
eman dizkate / batitu edo nastuta. Ud 69 (109 nasiya). Untziaren harat hunatak nahasi ziozkaten burua eta
barnea. Prop 1884, 176. Gizon gaizto bat, erri guztiya nastu ta ixkamillan ipintzen duana. Sor Bar 38.
Enperadorearen lurretarat yuan zen yenden nahastera eta erreboltan eman-araztera. Elsb Fram 83. Bekhatü
orijinalak nahasi beitü gure izatia. Ip Hil 53. Gure frantximenten erdara, nahasia bezain bitxi. Arb Igand 7.
� (s. XX). Orrelaxen nastu du ark gure tratuba. PE 69. To, to, uria da hasi, / denbora zauku nahasi. Ox 50 (v.
tbn. 198). Nire urdailla nastu zan. Or Tormes 29. Ur-aintzira urdin bat zegon, aizeak naasi bagea. Or Mi 83 (v.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
767