Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
nahasdurez bethetzen gaituzte eta khexagunez. Jaur 120 (v. tbn. 411). Begia ez da kanika bat baino gehiago;
nola betan, nahasdurarik gabe elkharrekin hartzen ditu hainbertze gauza? Hb Egia VII (v. tbn. 105). Zure
semearen nasduraren iturburua idoro dula ziraustan. Amez Hamlet 58. �3. "Mélange, nahasdura" T-L.
nahas-enda. � Pueblo heterogéneo. � Nahas-enda bat ziren Engelandarrok: handikiak Norman ziren etorkiz
[...]; gehienak aldiz [...]. Mde Pr 208.
nahasgabe (L, BN, S ap. Lh; H), nasgabe (H (G)), nasbage (Lar, Añ), nasge (H (V)), nasigabe, nastugabe,
naske (Lar, H (V, G)). �1. Puro, sin mezcla. "Ardo naskea, vin sans mélange d'autre liquide. Urun naskea,
farine sans mélange d'autre poudre" H. v. nahastegabe. � Espiritu uts nasgabea. CatBurg 17. Gaitz bakarra,
gaitz utsa edo nasgabea. Cb Eg II 169. Jainkozko amore eder, puru edo nasgabe onek. Cb Eg III 381.
Jaungoikoagan guzia espiritu utsa, purua eta nas-bagea da. Gco I 61. Euskaldunak [neskatxai] ematen diegun
izenak esan nai du garbia, nastugabea. Arr BasEsc 91. Emazteki nasigabeari "neska" esan oi zitzaion Euskalerri
guzian lenago. Or MB IX (tbn. en la misma pág. nasgea edo nasigabea). Gauza naasgabeen eta garbien billa.
"Pura et liquida". Or Aitork 48. Olerki iatorra, biotz-eresi naasgabea. Or in Gazt MusIx 32. �2. "Pronunciación,
oguzita, nasbagea" Lar. Cf. Añ: "Pronunciar: (c.) nasbaga, argiro [...] berba egin". �3. naske. Pureza. �
Erakusi gure berbetaren naskea, bere ugaritasuna (R. Murga, 1894). JFLor.
- NAHASGABEKO (nasgabeko y nasbageko H), NAHASGABEZKO (H). (Adnom.). � Nasgabeko hebreo
garbia usatzen zala. Cb EBO 6s.
nahasgabeera, nasbageera (Lar). �1. "Articulación de palabras, oguziera, nasbageera" Lar. �2. nahasgabera
(Hb ap. Lh). "1.º purement; 2.º distinctement (sans manger les mots)" Lh.
nahasgabeki (H (+ nas-)). � "Purement, sans mélange" H.
nahasgabekiro (H (+ nas-)). � "Purement, sans mélange" H.
nahasgabero (H (+ nas-)), nasbagero (Lar, H). � "Puramente" Lar. "Purement, sans mélange" H.
nahasgabetu, nasbagetu (Lar). � "Pronunciar" Lar. "Articular las palabras, hitzak oguzi, oguzitu, nasbagetu" Ib.
nahasgarri (AN, L, BN ap. A; Urt I 260), nasgarri, na(a)sigarri, naskarri, natsgarri. �1. (El, lo) que confunde,
confuso, turbador; (el, lo) que enreda, revuelve (sentidos prop. y fig.). � Tr. Las formas mejor documentadas son
nahasgarri y nasgarri. Hay además natsgarri en Mendiburu (junto a nasgarri), naskarri en Arrue y na(a)sigarri
en T. Agirre. � Amudio bortitza, nahasgarria eta khexatua baita. SP Phil 269 (He 272 nahastari). Ezpere
baldin kastitaterik badute, hura ezin ezagut diteke hanbat nahasgarriren eta fitzkeriaren artean. Ib. 333 (He 335
nahasterien). Buru gaiztoko gizon ta erriaren nasgarri arro. Mb IArg I 238. Danz-kontu nasgarri-galduetan. Ib.
94 (v. tbn. 355). [Ez ekusi egiten dute] jan-edan osasunen ta etxeen nas-garriez. Mb OtGai III 8 (382 nats
garri). Zori gaistoko buru, naskarriak! Lar Fueros 227. Onez gañeti, darabille naskarri edo enbusteru onek
jenterik geiena engañaurik. CrIc 52. Barne-nahasgarri diren [lanak]. Jnn SBi 91. Frantsesetik eskuararat,
eskuaratik frantseserateko harat-hunata baino nahasgarriago da. HU Zez 192s. Andik Galilearaño iñongo
erriari pakean uzten etzion naskarri eta irabiatzalle bat zala Jesus. Arr Bearg 201 (ap. DRA, s.v. irabiatzalle).
Toki hura guzia bethea zen urrin barne-nahasgarri-zar batez. Prop 1897, 77. Ango musika naasigarriak, ango
dantzaldi lizunak. TAg Uzt 56. Azkengabeko atsegin-eztai nasigarrian bezela. Ib. 248. Errefraua, berriz,
mugatuegia iruditzen zait alde batetik eta zabalegia bestetik: nahasgarria, beraz. MEIG VI 187.
�2. (SP � A), nasgarri (AN-larr-erro, R-uzt ap. A). "Cucharón y todo objeto que sirve para revolver una masa
líquida o semilíquida" A.
nahasi (V-gip, L, B, BN, S; Volt 118, SP, Urt I 84, Ht VocGr, Lar, VocS 137, Añ (AN), Lecl, Arch VocGr,
VocBN, Gèze, Dv, H, VocB), nahastu (naa- V-gip), nastu (V-gip, G-to-bet-nav; Lar, Añ, H, Zam Voc (G)), nasi
(V-och, G, AN-ulz-egüés-ilzarb-olza, L, B, Sal; Añ (AN)), naasitu, nasitu (G; Izt 72v). Ref.: Bon-Ond 158; A
(naas, nahasi, nastu, nasi, nasitu); Lrq; Iz Ulz (nasie), ArOñ (naasikua, naástu); Iz Als y Etxba Eib (nastu);
Elexp Berg (naastu). � Tr. De uso gral. en guipuzcoano, es tbn. prácticamente gral. en dialectos orientales, en
los que convive con nahastekatu y nahastatu (qq.vv.). Son relativamente escasos los testimonios vizcaínos, en
los que na(a)statu (q.v.) es la forma más documentada. En cuanto a la distribución de variantes, nahasi es la
forma propia de la tradición septentrional y nastu de la guipuzcoana (con -aa- sólo en Larramendi, Arana, y
algunos autores modernos); el alavés Gamiz emplea nastu (204). Para autores guipuzcoanos hay además naasi
en Larramendi y Arana, y nasi en Uriarte (Gen 6, 4), Iturriaga y en algunos bersolaris de finales del s. XIX y
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
765