Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
- NAROZ. "(R-vid), frecuentemente. Jangeiko Jeinari otoi egiten daud naroz emoz daztan iltea on bat, erigua
luzerik bage, ruego al Señor Dios frecuentemente me dé una buena muerte" A. Cf. sin embargo supra Mdg 121,
donde se lee naro.
- SABEL NARO. v. sabel.
naharoadar (H), naroadar (Lar � H). � "Cornucopia" Lar.
naharode (H), narode (Lar � H). � "Esplendidez" Lar. "Abondance, magnificence" H.
naharojaki (H), narojaki (Lar � H). � "Olla podrida" Lar.
naharoki (SP � Dv y A), naroki. �1. Frecuentemente. "Naharoki (O), neurrigabeki. [...] Naharoki dabilt,
fréqu[emm]ent" SP. � Guk eta fariseuek barurtan digunian naroki. Hual Mt 9, 14 (He, TB maiz, Ech aunitz
aldiz, Samper, SalabBN ardura). �2. (Lar � Dv, H, A), naroki (L, BN, S ap. Lh; H). "Abundantemente" Lar.
"En abundancia" A, que cita a He. v. naharoro. � Lurreko animaliez, itsas-arrainez eta hegastinez naharoki
konplitua. ES 110. Naharoki eta frantkoki. Ib. 167. Kristoren lege Sainduaren [...] arraioen isuriak naharoki
hedatzen. Ib. 124. Baldin ekhartzen baduzue naharoki. HeH Io 15, 8 (Dv fruitu hainitz ekhar dezazuen). [Euskelegunkari
bat] berriez, lan benez [...] naroki ornitua. Ldi IL 70. Bazkari ura ain naroki (con tanta explendidez)
eman zulako. Etxde AlosT 78.
naharoro (H), naroro (V ap. A; Lar, Añ (V), Izt 3v, Dv (V, G), H). � "Abundantemente", "copiosamente",
"caudalosamente", "derramadamente", "espléndidamente", "fecundamente", "ricamente, preciosamente",
"aporrillo", "atutiplén" Lar. "(Del) pan de mi compadre, gran zatico a mi ahijado [...] besterena naroro, ugari"
Ib. "(De) mar a mar, oparo, naroro" Ib. "(A pedir de) boca" Añ. "A placer" A, que cita el ej. de Añ. v. naharoki.
� Ona non dituan euskarazko hitzak naroro. Lar DT (ed. 1853), CXCII. Komunioko sakramentuaren ondasunak
naroro edo ugari artzea. AA I 450. Jan eben guztijak naroro edo naiko beste. Astar I app. XXIII. Naroro ta
gozaro bizi izan. Añ EL 2 59. Alzanian ere badira ugaio-iturriak naroro. Izt C 85. Arkitzen dira arrobiak, kisua
eta arbela naroro ematen dabeenak. Ib. 56. Nere aitaren etxean ogia naroro jango dute. Lard 417. Edozein
buruste aski gai dute naroro gogaltzeko. Zink Crit 3. Naroro afaldu. Zait Plat 77.
naharotasun (H), narotasun (G, AN, L, BN, S; Lar, Dv (V, G), H). Ref.: A y Lh (narotasun). �1.
"Abundancia", "esplendidez" Lar. "1. proprement: satisfaction complète, possession de tout ce qu'on souhaite; 2.
abondance; 3. magnificence, somptuosité, splendeur" H. � [Euskalerriak] bere lengo narotasuna berriz lortu du.
EEs 1916, 50. Itxasoraño luzea den aranaren narotasuna ikusteaz [...]. ADonostia Itzald II 18. Leengo
narotasuna galdu dik orain uri onek. TAg GaGo 78. Aren elkar-izketa ederren ioritasuna ta narotasuna. Zait
Plat 10. [Fray Luisek] olerkietan nabari duen gozotasun, eztitasun eta narotasunari. Gazt MusIx 61. �2.
"Narotasun (Sal, R), frecuencia" A. �3. "Narotasun (G-azp), madurez" A.
naharotsu (H), narotsu (Lar � H). � "Abundante. [...] Abundante viene el año, [...] narotsua dator urtea" Lar.
� Autorak juntaturikako bokhantza naharotsu miragarriak. ES 147. Belar txarrak ur-tanta bat aski du narotsu
azitzeko. Etxde JJ 201. Ille beltz eta kixkur antxa narotsu azitzen zitzaion buru kalparran. Ib. 67. Geroko
bizikera narotsuaren amesez gabiltz. Ibarg Geroko 14.
naharotu (SP (sin trad.) � Dv y A). �1. "Rendre, devenir fréquent" Dv. "Hacerse frecuente" A. �2. (H),
narotu (G, AN, L, BN, S; Lar, H). Ref.: A y Lh (narotu). (Aux. trans. e intrans.). Fecundar, fertilizar y hacer
fecunda la tierra, etc.; hacerse abundante, fértil. "Enrichir, augmenter" Lh. � Euskaldun askoren odol garbiak
busti ta narotu dituala gure zugaztiak. Ag AL 19. Lur ondo narotuak gari berdez beterik. Ag Kr 36. Anima
barruan erne ta narotutako lilia bezela zan. Ag G 141. Intzez narotutako zelai ezeak. Ib. 150 (v. tbn. 14).
Adiskidien txaloak txit narotu zioten uste dollor ori erraien erdi erdian. Ib. 219. � Fecundar, engendrar. �
Udaberria ondo sartu artean, zeña dan denborarik lasterrena zanganoak beren ama narotzeko .
ErleG 50. � Hacerse abundante, aumentar en número. � Beheretikako ogi hazitako berria ari da naharotzen.
GAlm 1932, 69 (ap. DRA). Otuak naharotu aintzinian, egiazko bidaia bati lotzia zen [...] merkhaturat
atheratzia. GH 1936, 9. �3. (H), narotu (H). "Rendre ou devenir conforme aux désirs" H. �4. "Narotu (G-azp),
madurar" A.
naarra. v. narra.
naarras. v. narras.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
763