Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
muzikonka. v. muxikunka.
muzila. "Muzilla (S; Foix), larme" Lh.
muzin (G-to ap. A; Hb ap. Lh, H), musin (H), muxin (H), muixin (H), mosin. I (Sust.). �1. Mueca de disgusto,
expresión de rechazo. � Gauz oek egin bear dira muziñik gabe. AA II 141. Beste batzuek muziñak egingo
diozkee etxeko ipintzen dan janariari. AA I 570. Edozeñ trabajuren kontra batere musiñik ez egiten ikasi dezan
arteraño. Echve Imit III 11, 3 (Ch errenkura; SP ez erasten, Mst ez murmuzeiatzen). Ikusi eta mosina (V-ger). A
CPV 717. Ez det eramango aurrerakoan olako muziñik, eta ez diot bururik makurtuko. Or SCruz 99. Olio-keari
"Txardin-berri"-koek egiten zizkioten musiñak! Anab Don 33. Landare onen egosia guztiz garratza duzu, ta edan
ezkeroz, muxin, parista, keiñu ta giar-zimurduak ezpain-ertzean. Ibiñ Virgil 53n. Aren muziñ-zaputzak eman
dizkidan / egun trixteak laburtzeko. Berron Kijote 157. v. tbn. Noe 46. �2. muxin (V-ger-arr-oroz-m, G-goi ap.
A), musiña (BN-mix ap. A). "Lloriqueo, murria" A. � Biharamunean, Rukikamilerak aditzen du bere emaztea,
nigar musiña batean dagoela. Prop 1912, 39 (ap. DRA).
II (Adj.). (Vc, Gc, AN ap. A), musin (Lar, FSeg ap. A), muxin (G-to, AN-gip ap. A; vEys, Dv (G)), mutxin (G
ap. A; Dv). �1. Mohino. "Muxin, adusto, esquivo" A. "Mutxin, enojado, incomodado" Ib. (que cita a It). Cf.
VocNav: "Es una mucina, dícese de la mujer susceptible, de la que se resiente y ofende con facilidad (Valle de
Erro)". � Neretzat Amarilis / muxin egotea. It Fab 195. Arpegi musiñ eta era moldakaitz batean esan zion. Arr
May 42. Baldin bazaude muzin begira / larri gabiltzan negartegira. Inzag EEs 1912, 212. Leku askotan izango
dezu / begiramentu muziña. Tx B I 267. Gogo txepeldu ta musiñentzat. EA OlBe 28. Bere magalean bildurik,
erdi-lo, erdi-muzin. Or QA 51. Nabaitu diat egun auetan muxin eta uzkur agona. Etxde JJ 57. Muzin heldu izan
dira eiztariok, aroak "marro" egin diyela-ta. Herr 20-12-1956, 4. Muker ta musin ardiak. Gand Elorri 144.
Barre muxiña egin deutsa mutillak. Erkiag BatB 125. v. tbn. TAg Uzt 32. Muxiñ: Arr GB 115. � Exigente, difícil
de contentar. � Alik eta zuzenena biurtu dezu euskerara Jainkoaren Itza ta euskaldunok pozik egoteko zioak baditugu.
Musiñena bada ere. Lab EG 1951 (11-12), 13. �2. "Egualdi hozkilla (muziña) (G-azp)" Gte Erd 86.
"Egualdi muxiña (hotza, euririk gabea) (G-azp)" Ib. 86. �3. "Muxin, mimoso (BN-baig)" Satr VocP.
- MUZIN EGIN (musiñ G; muxin V-och; H; mozin A Apend). Ref.: A (musiñ e.); A Apend (muxin e.). Poner
mala cara; rechazar, despreciar. "Repugnar, hacer un mal gesto" A. "Poner cara esquiva" A Apend. "Mozin egin,
rehusar" Ib. � Txirritarenari muzin egiñik, Muxika-arria naiago izango dute. Ldi IL 83. Nekazariari muziñ
dagiozu, ta aren agurrak ere lotsa damaizu. Goen Y 1934, 184. Ezpaitizut muxin egingo. Zait Sof 107. Egiari
muzin egiñez. Or QA 103. Nik ez nion [anixetari] muxiñik egin bear. Anab Aprika 78. Aduek ere muxin egiten
bait didate. Ibiñ Virgil 114. Leengo lanbideari erabat muxin egin gabe, etorkizunak dakarzkion aurrerapenetara
makurtuaz. Garm EskL I 68. Maite dituzteneri muziñ-egin, eta muziñ-dagieneri biotza eman. Berron Kijote 222.
Eskeintza goxo guzieiri muzin egin zieken. Ataño TxanKan 252. Sokrates, idazteari muzin egiten zion hizlari
trebea. MEIG III 77. � (Con egin elidido). � Artuari muziñ, / eztu nai edoziñ [betroiak]. Xe 295. Badator bêra
Gazte, / goiko sukalderi muzin. Ldi UO 43. Argi-xinta sumatuz, ogeari muzin. Or Poem 532. Oñezkoari muzin,
eta zaldizkorik ezin (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1907. � "Muxin egin (V-m), refunfuñar" A.
muzinaldi. � Momento de mal humor. � Gizonak maiz izan oi ditu zenbait ezaldi, goibelaldi, muziñaldi,
naigabe... Or QA 70.
muzindu (V, G, AN; Lar, Añ, Hb ap. Lh, H), musindu (B; H, FSeg ap. A), muxindu (G; vEys, H), muixindu
(H), muxiendu. Ref.: A (muzindu, musindu, muxindu); Asp Leiz2; Gte Erd 150, 272. �1. Amohinarse,
enfurruñarse. "Muzindua dago (G-azp, AN-5vill)" Gte Erd 150. "Pizkat muzindua gelditu da (G-azp)" Ib. 272. �
Alaere muzindua geratuko zera ematen dizkitzuen penitenzia-pixkakin? AA I 269s. Au egiten ezpadu, muzindurik
geratzen omen da emaztegaia. Ib. 604. Falta andia izaten dute [...] tristatu edo muxindu diralako
muxintzen diranak. Echve Dev 275. Ixekaz eta muxindurik. Izt D 8. Bestela, zapuztuko da Euskara, muixinduko
dira Euskaldunak. Izt C VI. Uste etzuten ezbearraz lotsatu eta muxindu. Arr EE 1885b, 473. Etzarate bada gaur
muxinduko [...] nik itzen bat edo beste berritu bear ba dut. Or LEItz 33. Zapuztu edo muxindu al zera? ArgiDL
26. Esango balu! Bañan musinduta jarraitzen badu alperrik izango dira nere galdera guziak. ABar Goi 44 (v.
tbn. ib. 56 muxindu). Umekeririk aundiena derizkiogu, dala-ta, batzuk eta besteak muxientzea. Basarri ZArg
1957, 218 (errata por muxin- ?). �2. "Muxindu (V, G), lloriquear" A.
muzindun (Lar, Hb ap. Lh, H), muxindun (H), musindun (H), muixindun (H). � "Mohino" Lar.
muzinka (H), musinka, muxinka (V-arr-m ap. A (que cita a Izt); H), muxinga (V-m ap. A, que cita a FSeg).
�1. (Adv.). Con expresión de desagrado; con desagrado. � Nola dauden isekaz ta musinka euskeraz ederki
dakienen jolasari. Lar, carta a Mb 279 (reproducido en Izt C VIII, que lo modifica en muixinka). Tentazioa
datorrenean, etzaitezela asi musinka edo buruarekin ibillera farragarriak egiñaz. AA CCErac 204. Beldur
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
759