Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
muuka [beia]. EG 1957 (1-2), 38. �2. (Sust.). Mugido. � Idien muukak. Ibiñ Virgil 91. Preturen alabak muuka
aizunez larreak bete zituten. Ib. 49.
muukatu. � Mugir. � Zezena goldepean muukatzen astea nai nuke. Ibiñ Virgil 70.
muhullu (S ap. Alth � Lh). � Eje. "Mühüllü, haxa (firrilla)" Alth in Lander RIEV 1911, 600.
muun. v. 1 muin.
muhuri. v. mihauri; mihura.
muuritu. v. 1 murritu.
muhurkatu. v. mihaurkatu.
muurtu. v. bihurtu.
1 mux. �1. (Adj.). Mohino. � Zaldi muxari aren pisua / emon deutso bizkarrera. Zav Fab RIEV 1907, 541 (cf.
unas líneas más arriba zaldi mustur). �2. (V-ger-ple-arr ap. A), muxi (V-arr ap. A). (Sust.). "Lloriqueo, murria"
A.
- MUXAK HARTU. "Murria, tomar murria, muxak artu" Izt. "Muxak artu, estar de murria (V-m)" A EY III 315.
- MUXATAN EGON. "Muxatan dago, está de murria (V-ger)" A EY III 315.
2 mux, mus. � "Expresión que denota negación. Este término, con la acción de pasar la mano por la boca y
levantar los hombros, es muy usado cuando se quiere manifestar la escasez de pesca" Ort Voc 141. � Porture
otorri... txe mus! Ort Oroig 15. --Atunik bakazue la? --[...]. Mux! Ib. 36.
mux. v. 1 must.
muxal. v. moxal.
muxalo. v. buxalo.
muxaloka. v. busaloka.
muxar (G-goi-nav, AN-olza, Ae, Sal; Lar, Añ, A Apend), muxer (AN-ulz-egüés-ilzarb, Sal), musar (V, G, AN-
5vill, L; Dv (G)), muixar, mixar (V; Lar , Añ, Dv (V), H), mixer, misar (H), mozarro (BN-lab), bixar
(AN-olza), bisar (B, BN-baig). Ref.: Bon-Ond 143; VocPir 392; A (muxar, bisar, musar, mixar); A Apend
(mixar); Broussain (mozarro, sg. DRA); Garbiz Lezo 45; Iz ArOñ (míxar), Ulz (muxérra); Etxba Eib (mixar);
JMB At. �1. (Sust.). Marmota; lirón; tbn. se emplea para algunos otros mamíferos. "Marmota" Lar, Añ, A e Iz
ArOñ. "Marmotte" Dv y H. "Lirón" A Apend, Iz Ulz y JMB At. "Bisar (B, BN-baig), gato montés muy pequeño"
A (que da la misma trad. para muxar (Sal)). "Mozarro, lirón (BN-lab)" Broussain ms. (ap. DRA). "Variedad de
ardilla" Etxba Eib. Cf. Or Eus 78n: "Muxarra erderaz "marmota" da, zenbaitek oker "lirón" esaten badio ere".
Cf. VocNav s.v. musarra, musherra y micharro, y LzG s.v. micharro, siempre con el significado de "lirón". �
Aphurtto bat musar-iduria naiz, eta hori gabe orain-orobat sei orenetan ohean ninteke. "Marmotte". Birjin 135.
Au berau gertatzen da sugeakin, musarrakin eta beste asko animalirekin. "Marmotas". It Dial 29 (Dv musar, Ur
mixar; Ip marmota). Gipuzkoako mendietan ezagutu izan diran abere basati edo lar-abreak dira katamotza, [...]
muixarra. Izt C 191. Eztute esaten abere ta pistien artean muxarra dala lotiena? A Ardi 30. Muxarra baño
ariñago igo zen zugatzera. 'Loir'. Or Mi 18. [Idazle] labur-zaleak agiriko azala gogorra dute. [...] Muxarraren
ortzak bear estalkia urraturik mami-biotza jotzeko. TAg Y 1933, 21. Atzeman ditu bi muxar eder. Or Eus 81.
Gaztain arteko pagoa duzu / aberatsa muxarretan. Ib. 79. Muxar-eizea. Ib. 87. Muxarra pago-zuloetan sartzen
baldin bada, ego-aizea (AN-larr). "El lirón". A EY IV 213. Ez du muxarrak orren salto abilla. P. Loidi in
Onaind MEOE 1012.
�2. (Adj.). (El) que se duerme, perezoso. � Lasonar oien gogo muxarra / beti lo egon ez dedin. EA Txindor
112. Zergatik zu, ordea, ez berdin ziñaken, / adimen muxar onek ez dit arrapatzen. Loram 150.
�3. "Muxarra, delgado" Garate 2. a Cont RIEV 1933, 100.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
754