Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
igandearen iragaitea. HU Eskual 1-8-1913, 1. Zilotik ez urrundu nahiz, emen mutzitua. Zub 69. Yakintsuen
liburuen irakurtzeak argitzen du ernearen adimendua, bainan gizon ilunarena mutzitzen du. Ib. 35. Bihotza
nehorat nehoiz ez bada zabaltzen, barneko segeretuak mintzen zaizko, kiresten zaizko, mutxitzen eta zurmintzen.
Lf GAlm 1955, 38. Gisa guzietarat erran diteke aphez horrek eztuela izan tokiaren gainean mutzitzeko perilik!
Herr 10-12-1959, 4. Gazteak zoko batzuetan mutzitzen ari ziren. JEtchep 104 (tbn. xoko batean muxitu en Lf
ELit 257). Mutzitzerat utzi nahi ukan ez duen Nafartar Apezpiku haundi baten orhoitzapena. Ardoy SFran 20. v.
tbn. "Gure alkate jaunaren kalitateak" (ap. DRA). � (H). Adquirir olor a moho. � Ez da bederen [etxea]
mutzituko, nehor hemen egon ez baladi egin liteken bezala. Barb Sup 155. �2. "(V-arr-och-m), quemarse todo el
pábilo" A. �3. "Logale mutxitu du, [...] se cae de sueño" A Apend.
- MUTXITUXE. (Forma con suf. -xe, de valor aprox.). � Mutxituxe edo urdinduxea zen [haragia], bainan jan
ginduen. Prop 1908, 134.
mutxitxa (AN-5vill ap. Lcq 170 � A). � "(Panicum Crus galli), pied de coq, [...] pattes de poule" Lcq 170.
mutxo. "Asko. Mutxo izan, [...] gauza handia izan edo nahikoa, behintzat. [...] Orduan bizikletia zaukana mutxo
zan. Animatzeko oihu gisa ere entzun izanda. Benga, mutxo, ori dok eta!" Elexp Berg.
mutxu. "(Fraile) pequeño (V-arr)" A Apend.
mutxuka. v. mutsuka.
mutxuko. "(V-ger), caracol de mar" A.
mutxumartin. v. muxumartin.
mutxumartin. v. muxumartin.
mutxur (V-ger-gip, G-azp), muttur (V-gip). Ref.: A; Iz UrrAnz; Elexp Berg. �1. "Pequeño montón de trigo" A.
"Montoncito de haces que se hace cuando amenaza lluvia" Iz UrrAnz. "Garixa obeto sikatu deiñ itten die
mutxurrak" Elexp Berg. v. mutxurio. � "(L), petit tas" Lh. �2. "(V-oroz), mazorca" A. �3. "(V-oroz), erizo de
la castaña" A. �4. "El extremo superior de la carbonera" Iz ArOñ.
mutxurdin (V-arrig-oroz, L, B, BN, S; SP, VocBN, Dv, H), mutzurdin (SP, H), muxurdin (B), motzurdin (SP,
H), motxurdin (H). Ref.: A (mutxurdin, muxurdin); EI 70; Satr CEEN 1969, 189. �1. Solterona. � Othe da
bada Laphurdin / hautan bezanbat mutzurdin? (c. 1780). BertsZB 125. Mutxurdin bat edo bi. AstLas 70. Lau
andre, hirur mutxurdin, bat alarguna. Elzb Po 206 (tbn. en Barb Sup 117 y Or Eus 111). Mutxurdin xaharrak
zango sagarra gorderik dauka. JE Bur 35. Mutxurdiñai (solterona) etzaiete ikuturik egin bear. Ag G 296.
Mutxurdin txaldan au muturtuko ezpazan. A Ardi 77. Kattalin mutxurdina. Zub 107. Ezkondu nahi, bainan /
mutxurdin egoki. Etcham 184. Ittunik yagokan mutxurdin. Laux AB 54. Ez da iñorentzat maitagarri mutxurdin
gelditzea. TAg Uzt 299. Mutxurdiña [sic] ospatsuak. Erkiag Arran 44. Mutxurdin bat donado batekin ezkontzen
denean. Arti Tobera 278. Mutxurdina mutikokari. GAlm 1961, 60. Geldituko gira mutzurdin. Larz Iru 18. Hau,
gaztena, mutxurdin hil beharra zen. Ardoy SFran 58. Mutxurdin direlakuak. Mattin 71. En DFrec hay sendos
ejs. de mutxurdin y muxurdin. v. tbn. Lek EunD 26. Lf Murtuts 36 (44 mutzurdin). Xa Odol 273.
� "Muchurdina, [...] También llaman así a la mujer de gesto avinagrado y hosco (Baztán)" VocNav; cf. tbn. s.v.
mushurdiña: "(diminutivo cariñoso). Dícese de la mujer de rostro menudo y aviejado y expresión afable o tímida
(Pamplona, Cuenca)".
�2. (L-sar ap. A). Solterón. � Oi mundu gaixo huntan zenbat den mutzurdin! / [...] izan dadin Piarres edo den
Kattalin. GH 1922, 164. Bizioz betetzen da gizon mutzurdina. Ib. 165.
�3. (Dv � A, H, FauMar 78), muxurdin (AN-gip ap. A). "Rouget, poisson de mer" Dv. "Pez rojizo parecido al
pajel o cabra de mar, de hocico afilado" A. "Maragota, bodión, tordo de mar [...], (Labrus berggylta), [...]
aihena, mutxurdiña" FauMar 78. "Barbeau de mer" Lf GAlm 1957, 33. � An Riberatik etorri berriak diran
saldunek beren txabaluak, beren mutxurdiñak, beren brekak [...]. Amez Plat 93.
- ARROKAKO MUTXURDIN. "Girelle verte, girelle paon (poiss.)" Lh.
- MUTXURDIN-LORE. "Pied d'alouette (Delphinium consolida)" Zerb GH 1931, 226.
� Etim. De motz 'cunnus' y urdin 'cano'.
mutxurdindu (H), mutzurdindu (SP). � Convertir(se) en solterona.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
752