Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mutxikin (V-arr-och-m-gip, G-azp-bet), muxikin (V-arr-oroz), motzukin (G-azp), umetxikin (V-m-gip). Ref.: A
(mutxikin, muxikin); Garate 1. a Cont RIEV 1930, 157 y 6. a Cont BAP 1949, 362; Etxba Eib (umetxikiña); Iz
ArOñ, UrrAnz; Zubk Ond (umetxikin); Etxabu Ond (umetxikin); Elexp Berg; Zt (comunicación personal). �
"Troncho, residuo de fruta o de cualquier cosa; lo que se arroja después de comer lo utilizable" A. "Núcleo de la
manzana" Garate 6. a Cont BAP 1949, 362. "Berak atal ederrak, neri umetxikiña" Etxba Eib. "Ez bota mutxikiñak
bentanatik" Elexp Berg. � Bete eban bere zakutu edo zorroa arto mutxikiñez. Ezale 1898, 348b. Neskatx
batzuek sagarrai ozkaka ari dituk eta azkenengo mutxikin ondarra lurrera yalki diate. TAg GaGo 84. � (V-gergip),
motxikin (A Apend), motxokin (V-arr ap. Totor Arr). "Colilla de cigarro (V-ger)" A Apend. "Orrek
mutxikiñak pe erre eingo littuzke" Elexp Berg. � Ezpanetan zigarro-mutxikin bat ebala. Kk Ab I 103. Ziarromutxikiña
bentanatik kalera bota-ta. SM Zirik 131. � "Arek aurkittu zittuen irabazi zoruak; guk umetxikiñak"
Etxba Eib.
mutxikindu. "Mutxíkinddu ola, roer la tabla" Iz ArOñ. v. mutxikatu.
mutxiko (S), muxiko (Dv, H). Ref.: A; Lrq. � "Muxikoak, saut basque, sorte de danse que dansent au pays
basque les hommes seuls avec maints tours sur soi et maintes gambades. [...] Muxikoak iotzea, jouer (battre) le
saut basque" H. "Cierta danza vasca" A. "Mutxikuk, les 'sauts basques', danses particulières par hommes seuls"
Lrq. � Mutxikotan hari dire. Atheka 147. Yotzen zituztela superki muxiko, faldango eta bertze dantza suerte
hainitz. Elzb PAd 55. Muxikoetan hasi nintzenean. Ib. 71. Jaun horrek herri batean galdegin ditu muxikoak. Zby
RIEV 1908, 85. Remi [ihiztari] gaizoak azken hatsa eman zuelako berria hedatu zelarik, [...] erbiek mutxikoak
eman zituzten, erretor zenak bizirik utzi lapin bakharra ttunttunlari! GH 1933, 505. Guziek "mutxikuen"
emaiteko. J.B. Mazéris ib. 305. Herriko plazako soñularien fandango ta mutxiko-aireak. Herr 15-9-1966, 2.
mutxikolari, muxikolari. � Danzante de mutxiko. � Gure begiek ikhusiko dituzte lehengo mutxikolariak. GH
1921, 7. Dantzariak berak ere kantari ari zitxinan, arnasik galdu gabe, gure muxikolariak aspaldietan bezala.
Or QA 193. v. tbn. Muxikolari: Herr 28-11-1957, 4.
mutxikor (Dv � A, H), mutzikor (H). � "Qui se moisit aisément" Dv. "Aro bero hezearekin gauzak
mutxikorrago dira" H.
mutxila. v. 1 murtxila.
mutxilo. "Mutxillo (V-m), hélice, género de conchas" A.
- MUTXILO TXIKI. "(V-m), caracolillos muy pequeños de mar, que se usan como tantos de juego de mus" A.
mutxiloi (V-m ap. A). � Mejillón. "Mojojón, almeja" A. v. muxila. � An bertan sortuten dira lapak eta
mutxilloiak, marraskulu, lanperna ta itxastriku edo morkotzak. Ag Kr 139s.
mutxin. v. muzin.
mutxinar (Lar � H ). � "Morcella, moscella, chispa que salta del moco del candil, mutxinarra" Lar.
mutxio. "En Bascuence se dice [en el juego de la pizpirigaña] atxio, mutxio, komio" Lar.
mutxitaia (det.). "Mutxitaia" Izt C 224 (sin trad., en una lista de útiles usados por los pastores). Azkue copia
erróneamente mutxitala.
mutxitu (L, BN-ciz-lab; vEys, Dv, H), mutxutu (BN-mix-lab), musitu (B), muxitu, mutzitu (H). Ref.: A
(mutxitu, mutxutu, musitu); Izeta BHizt2 (musitu). �1. Enmohecer(se). "Ce mot diffère de zurmintze qui ne
marque que le commencement de la moisissure barbue" Dv. "Ian dezagun mutxitu gabe" H. "Zinger-azpiek
musitu zaizku" Izeta BHizt2. � Zortzitik zortzira ikhusi behar da heia [gasna] mutxitzen abiatzen denetz. Dv Dial
90 (It y Ur lizundu, Ip mintü). Zortzi egun hartako haragia, bero hek guziek mutziturik, kasik hezurreraino
usteldua! Barb Piar II 39. Erradazue ez duenetz luzara bilduko zoko usain mutxitu bat. Lf GAlm 1955, 38.
Iguzkiak erretzen, itzalak muxitzen, nun da bierarte hura? Herr 17-4-1958, 1. Zapeta mutzituak. JEtchep 60.
Kafe tzar mutzitu baten kinoa gelditzen omen zen ahoan urrupako bat hartu orduko. Herr 2-2-1961, 1. Doi bat
xukatu delarik [belharra], mutxi litake bustia. Egunaria 15-6-1961 (ap. DRA). � (Fig.). "Gure etxean ezta dirua
mutxitzera uzten, [...]. Ezkondu behar da, ia mutxitzera doha, [...]" H. � Ostatu zokoetan mutziturik [...]
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
751