Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
manaiukortu (SP). � Hacerse manejable, agilizarse, hacerse flexible. "Ezpata erabilliz manaiukortzen da" SP.
� Behin iaikiz gero eta aphur bat higituz gero, berehala zalhuitzen, manaiukortzen eta iratzartzen dira. Ax 490
(V 317).
manakizun. "1. qui doit être commandé, ordonné; 2. qui sera ordonné" H.
manakor. v. manukor.
manakuntza (Ht VocGr 393, Lecl (-nza), Dv � A, H (L, BN); -khunza Arch VocGr). � Mandamiento,
precepto. v. manamendu, mandamentu. � Biak yustuak ziren Jainkoaren manamendu guzietan ibiliz eta
Jaunaren manakunza guzietan. TB Lc 1, 6 (Dv manamendu, BiblE agindu eta lege). Haragizko manakuntzaren
legearen arabera. TB He 7, 16.
manalari. � (El) que manda (pero opuesto a manatari, que parece significar 'el que manda realmente'). � Gure
etxetan, gizonak dik manamenduaren ohorea, bainan emazteak giderra... Etxeko harat-hunatetan gu gituk
egiazko manalari ez izanik ere manatari. Herr 27-12-1956, 1.
manale. v. manatzaile.
manaletra. "Commonitorium, [...] manu letra, manaletra" Urt V 464.
manamendu (SP, Urt V 464, Ht VocGr 312 y 433, Lecl, Arch VocGr, VocBN, Dv � A), manamentu,
manamandu, menamendu. � Mandamiento; orden, precepto, mandato. "Il a transgressé les commandements,
manamenduak hautsi ditu" Ht VocGr 433. "Iainkoaren hamar manamenduak, [...] les 10 commandements de
Dieu [...]; 2. commandement, exercise du commandement. Untziaren manamendua, [...] le commandement du
vaisseau" H. v. mandamentu. � Tr. Documentado en textos septentrionales desde Leiçarraga; su uso disminuye
considerablemente en el s. XX. Al Sur sólo se documenta en los alto-navarros Lizarraga de Elcano, CatB y
Legaz. La forma general es manamendu. Hay manamentu (junto a manamendu) en CatB. Salvo que se trate de
errata, hay manamandu en Materre y menamendu en Pouvreau (en ambos casos junto al más frec. manamendu).
� Manamenduiak hoiek dira, Iangoikuak emanik. E 49. Manamendu igorten du mundu guzietarik. Ib. 49s.
Manamendu guzietako lehena duk, Behadi Israel, gure Iainko Iauna. Lç Mc 12, 29 (He, TB, Dv, Leon
manamendu, Ol, Ker, BiblE agindu). Iainkoaren manamenduak hautsi ditugula. Ax 69 (V 46). Begira tzatzu ene
manamenduak. SP Imit III 56, 2 (Ch, Leon manamendu; Mst, Ip manü, Ol agintza, Pi agindu). Abia zaitezin ene
menamenduen bidean. Ib. 51, 2. Nork egin ditü Jinkuaren hamar manamendiak? CatLan 81 (99 manamendü).
Manamendu hunen kontra bekhatu egiten dute... arnegu egileek. Brtc 57. Jarraikiko naiz zure Seme maitearen
manamendu xoilei. Dh 44. Jangoikoaren legeko Agindeak edo Manamenduak. Legaz 10. Jainkoak eman zioten
manamendu bat, etzezaten jan holako arbolaren fruitutik. CatJauf 22. Aspaldixkoan, nere manamenduetarik
zazpigarrena khendua ditek gizonek. Barb Leg 70. v. tbn. Mat 151. EZ Man I 15. Harb VI. Tt Arima 38. Gç 214.
ES 165. CatLav 10 (V 13). Lg II 256. LE Ong 125v. CatB 64 (48 manamentu). CatLuz 33. MarIl 26. Dv LEd
111. Hb Egia 37. Bordel 84. Laph 153. Jnn SBi 162. Arb Igand 179. Balad 164. JE Bur 154. Ox 178. Etcham
180. Zerb IxtS 38. Mde Pr 226. Ardoy SFran 169.
� "Mandement. Ipizpikuaren manamendua, mandement de l'évêque" H. � Ikhusi dut eta irakurtu Iaun Bikario
Jeneralaren manamanduaren azpian. Mat XIX. Baionako Jaun Aphezpikuaren manamendua. CatLav A 1r (V 1).
- MANAMENDU EGIN, EMAN. Ordenar, mandar. � Ezar zitzaten presoindegian, manamendu eginik
jeolerari, segurki hek begira litzan. Lç Act 16, 23 (He, TB, Dv manatu, Ol, Ker, BiblE agindu). Ni igorri nauen
Aitak berak manamendu eman draut, zer erran dezakedan eta zer minza naiten. Lç Io 12, 49 (LE, Dv, Leon
manatu, Ol, Ker, BiblE agindu). � Iesusek bere hamabi diszipuluei manamendu emaitea akabatu zuenean, parti
baitzedin handik. Lç Mt 11, 1.
- MANAMENDU(E)Z. Por medio de mandamientos, mediante mandamientos. � Iainkoaren manamenduz
ezkonzera obligatuak batirade. Lç Ins B 5v. Bekhatuak okasione harturik seduzitu nau manamenduaz eta harzaz
hil ukhan nau. Lç Rom 7, 11 (He, Dv manamenduaz; BiblE aginduaren bidez). Iauna, zure manamenduez
gobernatu nahi naiz zuk plazer duzuna egiteagatik. Harb 217 (34 manamenduz). v. tbn. EZ Man I 13. Hm 197.
- MANAMENDUZKO. (Adnom.). � Manamenduzko besten sainduki iragaitera eta pasatzera. CatLav 147s (V
76). Phestak begira zatzu manamenduzkoak sainduki. CatJauf 6.
manari (SP, H), manatari. � (El) que manda, ordena, gobierna. v. manalari. � Hala laster darabilla nagien
manariak / abietan eragiten diotzala mendiak. EZ Man I 108. O Iongoiko podoroso uraren manaria / eta zu o
untziaren patroñ begiraria. EZ Man II 143. Bakarrik izanen da mendian!... Lana bera izanen du manari. Larz
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
75