Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
muturkin (H (+ -th-)). � "Qui fait la moue, qui boude" H.
muturko. v. muturgo; muturreko.
muturkor (H (+ -th-)). � "Boudeur, qui pour peu se met à bouder, à manifester son dépit, son mécontentement
par une moue. Ala muturkor zarela, nere alaba!" H.
muturmozka. "Enojosamente, incomodado. Erriko gaztekin ez luke iñor ibilli bear muturmozka" Asp Leiz2.
muturo (Lar, H). � "Mudamente" Lar.
muturralde (V-gip). �1. "Usase, refiriéndose a personas, siempre con sentido peyorativo: mala cara,
mayormente. Gaur goizian bazeukan muturralde bat. Eztakitt ze ibilli zan atzo" Elexp Berg. "Bueno, i, neri ez
idak muturralde ori ipiñi" Ib. �2. "Muturraldia, la zona del hocico de los animales. Txakurrak muturraldia
urratuta ekarri dau" Elexp Berg.
muturraldi. � Enfado. "Muturraldiakin dao (G-azp)" Gte Erd 294.
muturreko (gral.; Lar, Añ (G), H (+ -th-)), muturko (G-nav). Ref.: A; Iz Als (alkar); Elexp Berg. �1. Golpe en
la cara; golpe, revés. "Cachete", "sopapo" Lar y Añ. "Bofetón" A. v. muturretako. � Muturreko bat ederra
balukete ba ohoinek goiz edo berant. HU Zez 190. Bikendiren ukaldiek! Ene, beizaiaren muturrekoak! Or Mi 59.
Juanbeltzengandik zetozkion muturrekoak. Anab Poli 27. Ezarriko dautzut muturreko bat sudurrean eta
ahoburdina ezpainetan. Zelaiberri Herr 24-3-1960 (ap. DRA, s.v. ahoburdin). Kennedy Ameriketako Jaun
President gazteak ukan duen ahalgerik haundiena eta eskuaraz diogun bezala "muthurrekorik tzarrena". SoEg
Herr 11-5-1961 (ap. DRA). Apaiz nagusiak muturreko bat emateko agindu zien bere laguntzaileei. IBk Act 23, 2.
Bekainean hartuko dugu muturrekoa, erne ez bagabiltza. MIH 328. En DFrec hay 4 ejs. �2. (V-gip, L-ain, B,
BN, R, S (-th-); H; -th- Urt, Dv, H). Ref.: A; Izeta BHizt; Elexp Berg. Bozal; freno de caballos. "Capistrum, [...]
brida, soka-kordela, muthurrekoa, musukoa" Urt IV 198. v. musuko. � Ez diozu muthurrekoa ezarriko ogi
bihia leherzen duen idiari. TB 1 Tim 5, 18 (Dv, Ker, IBk, IBe y Bibl mut(h)urreko). Beldur balin badire
[azienda-beltzak] asik detzan, ezarriko diote muthurreko bat. Prop 1904, 178. Muturreko orok txinpartaka dirdai
dagite. 'Freno'. Zait Sof 136. Burnizko muturrekoak ezartzen dizkie [antxumeai]. Ibiñ Virgil 102. Astoari
muturrekotik eldu-ta. Berron Kijote 111. � "Aro pequeño de alambre que se coloca a los cerdos en el hocico"
Asp Leiz. �3. Tubo que se coloca en el extremo. � Badira bertze drain motx batzuek, lodiagoak, eta deitzen
dira muthurrekoak, zeren juntartetan ezartzen diren, bertze drainak elkharri iratxikitzekotzat. Dv Lab 113. �4.
"(B), bozo" A.
muturrekoka. � A bofetadas, a golpes (tbn. fig.). � Ez duke ahantzia Japoniak, ba Xina ba Rusia muturrekoka
ibili zituela. SoEg Herr 1-10-1970, 5. Bakotxak bere arrazoinak muturrekoka bezala botatzen auzoaren
aurpegirat. Larre Herr 16-11-1972, 1.
muturrekoño. � Dim. de muturreko 'bozal'. � Arima salbu, bertze batzuei bezala, eman behar lakiokete ahotik
muthurrekoño bat. EGAlm 1899, 25 (ap. DRA).
muturretako (V). Ref.: A; Elexp Berg. �1. "Bofetón" A. v. muturreko. �2. (V-gip, G-nav). Ref.: Urkia EEs;
Ond Bac. Bozal. "Abereai lanean dabiltzanean ezer ez jateko muturrean jartzen zaien sarea" P. Urkia EEs 1930,
48. � Müthürretakoak ezar eraziren deitze [tzakürrei]. Eskual 7-8-1908, 4.
muturtasun. � Enfado. � Athera zazu, Iauna, gure bihotzetarik iduripen gaixto guziak, bekhaitsteria, beltzuria,
muturtasuna, haserredura. SP Imit IV 9, 6.
muturtsu. "Muthurtsu (L, BN, S; Hb), boudeur" Lh.
muturtu (gral.; SP, Aq 957 (AN), H; -th- VocBN, Gèze, Dv, H). Ref.: A; Lrq (müthür); Elexp Berg; Gte Erd
150, 294. �1. Enfadar(se), molestar(se). "Muturturik dago" SP (sin trad.). "Devenir boudeur" VocBN. "Bouder"
Gèze. "Amohinarse" A. "Bi familixak muturtuta dare aspaldittik" Elexp Berg. � Den okhasinorik ttipiena,
aierurik gutiena gorrotatzeko eta muthurtua iartzeko asko dudala. Ax 287 (V 192). Despitaturik, muturturik,
hitzgaitzkaturik eta aldaraturik hartuko duen urrikimendua. SP Phil 239. Gure kontra erasten badute,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
748