Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Zer muturra egingo du ene ametsa jalgiko diodanean! Mde Pr 152. Ori entzunaz jartzen dituzte / iru metroko
muturrak. Basarri 174. Arro danaren mutur / gaiztoa, eztut nai ikus jadanik. "Ceño vanamente severo". Gazt
MusIx 77. Arek jarri zigun muturra! Ataño TxanKan 236.
� "Morros de ganado cocinados. Eztie txarrak muturrak saltsan" Elexp Berg.
�2. (V, AN, L, B; Lar, Añ (G), VocB; -th- Urt II 127, Dv, H). Ref.: A; Zubiau Burd 99; Gte Erd 138s, 264.
Extremo, punta, cabo; asa. "Punta, extremo" Lar y Añ. "Reja del arado (AN-larr)" Menéndez Pidal RFE 7, 31, n.
4 (v. GOLDE-MUTUR). v. SORO-MUTUR. � Iger-en muturretik asi. Izt C 33. Ithurrian maiz dabilan
pegarraren muthurra hausten da. Arch ms. (ap. DRA). Timoiñ muturrean. Gy 179. Zurubi bat muthur batez
lurraren gainean eta bertzeaz zerua ukitzen zuela. Dv Gen 28, 12 (Bibl mutur; BiblE ertz). Khanabera baten
muthurrean ezarririk [esponja]. Dv Mt 27, 48 (Leon, Or, IBk e IBe mut(h)urrean; Lç inguruan, He, TB, Echn,
Hual y Samper puntan, Ip phüntan, Ur, Ol y Ker erpiñean). Adarra moztean, uzten da erhi trebes bateko
muthurra eta ez gehiago. Dv Lab 359. Probintziko azkeneko muturrian. Sor AuOst 71. Atx mutur artean. AB
AmaE 342. Sasitik atheratzen [...] bi zizpa-kanoien muthurrak. Elzb PAd 52. Zakubaren muturra / ez egon
josiya. AzpPr 70. Erran bezala badoa, erdi buluzirik zango-muthurren gainean. EGAlm 1895, 38 (ap. DRA). Bi
ezko muthur, bi botoila ahotan sarthuak. Prop 1897, 101. Igortziyaz txit legun ille muturrakin masallian. Iraola
132. Mutur, kerten ta belarri gabeko pitxar ta bonbillak. Ag G 55. Aitz-mutur soillak. Mok 13. Ezpata-muturrian
ikatzarri gorri bat eukon. Altuna 9. Jarri nintzan [ogearen] mutur batetik eta a bestetik. Or Tormes 71.
Gathearen muthurra. JE Ber 25. Ari-mutur guziak lotu bear dira. Ldi IL 79. Bi burni-mutur elkar urtuak.
"Cabos". Or BM 62. Bere beatz-muturra uretan busti. Ir YKBiz 308. Gezi-muturrak. JMB ELG 60.
Sudurpekoaren muturrak biurritzen. Etxde JJ 67. Bi muturrekiko kulunka. Anab Poli 87. Gizonak uztartu zituen
idiak, eta lotu gibeletik abar-mutur idor bat. SoEg Herr 22-11-1962, 1. Etxea, ez zan bakarra; etxasail bateko
muturra besterik ez zan. Erkiag BatB 10. Azkazal muturrak beltz dauzkatenak. MAtx Gazt 83. Goatik Comorin
lur muturrerat. Ardoy SFran 161. Mikrosoiñu bat dago zutikako baten muturrean. NEtx LBB 193. Zigarropuruen
muturrak moztuaz. Lab SuEm 210. Golde makurraren mutur astuna. Berron Kijote 125. Euskal
Herriaren beste muturrean. MEIG VII 99.
v. tbn. Noe 49. Apaol 117. Goñi 27. EEs 1917, 35. Ill Pill 31. JanEd II 115. Inza Azalp 70. Barb Sup 174. Muj
PAm 36. Tx B II 169. Zub 118. FIr 169. Lrq Larraja RIEV 1935, 141. TAg Uzt 272. Lf Murtuts 10. Zait Sof 95.
JAIraz Bizia 47. Munita 150. Mde Pr 79. Txill Let 113. JEtchep 26. Gand Elorri 38. Salav 89. Ibiñ Virgil 103.
� Urte Berri artio bai baitute mutur [bi baztar-egurrek]. Or Eus 140.
� Proa. � Portura zuzendu zituen lenbailen ontzien muturrak. TAg Uzt 224. Ontzi-muturra legorrerantza
ezarteko. Ibiñ Virgil 109.
� Mango. � Aulkiak, ateak, aizkora-muturrak-eta egiten zitun. EG 1950 (1), 24.
� Extremo, posición extrema. � Ori geiegizkoa zan. Gaur beste muturrera jo dugu. Vill Jaink 185. Mutur
batean edo mutur batetik hurbil, italianoak leudeke [...]. Beste muturrekoak [...] aski ezagunak ditugu: frantsesa,
ingelesa, alemana eta horien antzekoak, hitzen jatorrizko eitea gehienbat begiramenez gordetzen dutenak. MEIG
VII 182.
�3. (V-gip, G, AN, BN-baig; Dv (-th-)). Ref.: A (lukainka-mutur), A Apend; Asp Leiz2. Pedazo (de un
extremo); trozo, pedazo, fragmento (en gral.); pequeña cantidad. "Zur muthur bat, un billot de bois, détaché de la
pièce de bois" Dv. "Brizna" A Apend. "Poco, poquito. Aize mutur, euri mutur, diru mutur" Asp Leiz2. �
Lukainka mutur bana jan. Apaol 42. Urdai zatia, ta lukainka muturra ere bai. Ag G 33. Dirutza-mutur polita.
Kk Ab I 85. Jan dodazala ogi ta lukainka-mutur ta gaztae-zatija. Ib. 65 (v. tbn. lukainka-mutur A CPV 697,
Iraola Kontu 20, Arruti EEs 1913, 201, Lab EEguna 62, Canc. pop. in Or Eus 55, Munita 70, Etxde JJ 53, NEtx
LBB 313). Paper-mutur bat. Ldi IL 106 (tbn. paper-mutur en Larz Iru 132). Zaurietako zorne usaindua baxera
muthur batekin karrakatuz. Zerb IxtS 32. Ogi mutur bat eta txorizo-mutur bat-edo etxean artuta. And AUzta 76.
Txistor-muturra. Erkiag BatB 59. v. tbn. JEtchep 76. Anab Aprika 8. Lf CEEN 1973, 121.
�4. Extremo, punto tratado. � Beste muturren bat gelditzen zaigu egiztatu beharrekorik: makur jokatu zuela.
MIH 383.
�5. butur (V ap. A � Mic 6v). Empeine.
�6. butur (V, arc. ap. A � Mic 8v). Puño. Cf. eskubitur.
�7. (G, AN, L, B, BN, Ae, S, R; SP, Aq 104 (V, G); -th- Gèze, Dv, H, T-L). Ref.: A; A Aezk 296; Iz Ulz; Gte
Erd 150, 235. (Tema nudo, uso pred.). "Mutur dago, il fait la moue, il bousse" SP. "Boudeur" Gèze. "2.º andar de
morro, enfadado. Mutur da aspaldion (B), [...]; 4.º [...] Mutur gelditu dira (BN-lab), han quedado de esquina" A.
"Mutur izan (AN, BN, ...), estar mohíno" Ib. "Bouder, [...] muthur egon" T-L. � Gelditzen ziñan andi ta mutur
ta egilleaganako barren ta begi illunarekin. Mb IArg I 108. Iduri du muthur zarela. Hb Egia 131. Elkharrekin
hasarre edo muthur zirelakotz. Elzb PAd 53. Nausi langileak gelditzen badira elgarri mutur. HU Zez 205.
Eskuarari beti mutur dauden koskari batzu. HU Aurp 214. Mutur egoite orde gizonki egin lezake [igortzaleak].
HU Eskual 28-5-1909, 1. Zonbait zindikateteko buruzagi baztertu zaizkio, muthur. SoEg Herr 15-9-1960, 2.
Jalitzen dira, mutur. Larz Senper 46. Samur edo mutur bizi izan balira. Ardoy SFran 324.
- EZ LUKAINKA EZ MUTUR. "Dana nai ta ez lukainka ez mutur gelditu, querer todo y quedarse frustrado
(G)" A EY III 342.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
743