Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
zeuzkan gizon mutu bat eraman zioten. Lard 391. Ez dakit berba egiñ, / ala egon mutu. AB AmaE 178. Ütsier
bista emaiten, mütier mintzoa. Ip Hil 209. Mutua ipintzen kantari [ardoak]. In Ag G 312. Mutuai itz eragin. Enb
80. Gelditzen zait mutu ene mintzolari sarkorra. JE Ber 72. Mutuai mintzoa eman die. Ir YKBiz 231. Bata
bestearekiko mutu zirautela. Etxde JJ 28. Baña Kaxkurrio be ezan mutua, onek pe mingaiña ez eban geldirik
eukitzeko. SM Zirik 120. Eun mila ta piku / begitarte mutu. Arti MaldanB 220. Mutua etorri zaigu / mitiñak
egiten. And AUzta 141. Ordu berean mutu bilhakatzen zarete zuen arthaldearen itzalez. Larz Senper 22.
Euskaraz ematea, ez ote litzake mutua hartzea oihulari? MIH 205.
v. tbn. Tt Arima 31. ES 131. Zuzaeta 62. Egiat 237. Ub 80. Monho 156. fB Ic III 295. FLV 1989, 118 (Munarriz,
1827). Echag 217. It Fab 60. Laph 71. JanEd I 38. Sor AKaik 134. Apaol 120. Jnn SBi 105. A BeinB 68. Azc PB
283. Itz Azald 137. Iraola 38. A Ardi 59. Kk Ab I 55. Ox 204. Tx B I 251. Or Mi 122. Iratz 63. Zerb IxtS 85. Lf
Murtuts 7. Munita 21. JAIraz Bizia 38. Gand Elorri 71. Osk Kurl 207. MAtx Gazt 43. Alzola Atalak 77. NEtx
LBB 139. Uzt Noiz 72. Lasa Poem 95.
� Neure flakotasunak [...] errespetu mutu batez zure manamendua ahanztea konseillutan emaiten zerautan.
Harb a) 6v. Laguntza mutu. "El favor mudo". Gazt MusIx 137.
� (No referido a personas). Silencioso, que no emite sonidos. "Ioare, ezkila mutua, clochette, cloche qui ne
sonne pas ou sonne mal" H. "San Juanez kuku, San Pedroz mutu" Iz ArOñ (s.v. San Juan). "San Pedroz kuku,
San Martzialez mutu" Elexp Berg. � Nola bildots bat motzen duenaren aitzinean mutu baita. Lç Act 8, 32 (Dv
ixilik). Eriotza mutuak. Cb Eg III 318. Mingorra esaten da soñurik joten ez dabelako, dalako mutu ta ixilla. Mg
PAb 179. Arri muturaginoko guztiak. fB Ic I 12s. Eibartarrak musika / mutuak atzera. EusJok II 18. Zuek, parete
mutuak. Arr GB 23. Bere gorputza datzan toki ixill ta mutu onek. AB AmaE 177. Ardi zahar mutu batzu bezala.
HU Zez 157. Guk, txakur mutuak legez, ez badaukagu aorik ausi edo zaunka egiteko. Itz Azald 6. Etxeak berak
mutu. JE Ber 95. Mundua egin zan mutu. Mde Po 95. Egurats baztergabea, mutu eta isillik, begietaratzen zaio
gizon arrituari. Vill Jaink 43. Ixilik oxin mutua. Alzola Atalak 82. Trenaren etengabeko ritmo hirukoia / mutu
geratu zen. Lasa Poem 65. Soinua, eta harekin batean hitza, agertu zenean zineman, lehengo mutuan iraun zuen
Chaplinek. MIH 318. v. tbn. Or Mi 114. Enb 84. EA OlBe 89. JAIraz Bizia 57. Erkiag Arran 147.
� (Letra, sonido) mudo. � Hanbat (heltzen ohi den bezala) soinu mota da munduan, eta batre ezta muturik.
"Rien n'est muet". Lç 1 Cor 14, 10 (el significado no es del todo claro: cf. Vulgata: "nihil [lingua] sine voce"). H
mütü batez hasten diren izenen aitzinian. Arch Gram 6. E mütüak eztü kasik azanzik egiten. Ib. 3.
� "(Sal), sonido poco sonoro" A. � [Konsonante] mutuak, edo aoz esateko ots gutxi egiten dutenak zortzi oiek
dira: b, c, d, g, k, p, q, t. Cb EBO 22. Burrunba mutu ilhun bat, urrun urrundik heldu, entzuten nuela. "Rumeur
sourde, imprécise". Barb Leg 149.
� (Dv � A). Persona reservada.
�2. "Kolpe mutua, coup qui ne produit qu'une contusion profonde mais dangereuse" Dv.
�3. (BNc, R ap. A; Dv). "Handitsu mutua (BNc, R), hinchazón que no madura" A.
�4. (AN, L, BN, Sal, S, R ap. A). "Orificio obstruido. Erro mutu (Lc, BNc), pezón que no da leche. Titi mütü
(Sc), titi mutu (Sal, R)" A.
�5. "(Sal, R-uzt), desafilado" A.
�6. "Karga mutua, karga handia (V-m)" A Apend.
�7. "(B, BN-baig), puesto vacío en una mesa de juego por ausencia de un jugador, cuyas cartas las ve el
compañero del ausente" A.
- ABERE MUTU. v. abere, abelmutu.
- HITZ-MUTU. v. hitz.
- MUTTU. (Forma con palat.). � Debruztatu bat, itsua ta muttua. Echn Mt 12, 22. Presentatuzioté gizon muttu
bat demonio-duná (Mt 9, 32). BOEanm 1294 (1295 mutu). Ez gorrak, ez!... Muttuak bakarrik. Barb Sup 111.
- MUTUAN. "Lilia mutuan dago (BN-arb), la flor está compacta, espesa" A. (¿Relacionado con mote?).
- MUTU-MUTIL. (Compuesto creado a semejanza de itsu-mutil, con el significado de 'ayudante para hablar' o
similar). � Mutu baitira berez hitzak hiztunen bat ez badute mutu-mutil hartzen. MEIG VIII 30.
- MUTU-MUTU. En silencio, sin palabras. � Ez da beti predika oi itzez, baizik egitez ere bai; mutu-mutu egiten
diran predikaziuak izan oi dira onenak. Bv AsL 91.
- MUTURIK. En silencio, en estado de mudez. � Arritu ta Teresa / muturik egoan. Azc PB 58. Txorijak itun,
muturik dira. Enb 106. Muturik uzten gaitu. Or Mi 130. Gizon ori muturik zegoen deabruak artua zeukalako. Ir
YKBiz 100n.
� Etim. De lat. mutum.
mutualdi (V, G, L, B ap. A; Dv). � "Rato de taciturnidad" A.
mutuarazi (L, B ap. A; Lar, Añ, Dv, H), mutuerazi (H), mutuerazo (Lar, Añ, H). � "Emmudecer, hacer callar"
Lar y Añ. "1. rendre muet; 2. mettre sans parole, réduire à se taire" H. � Mutuarazten, ithotzen ditutzu zure
baitan naturalezak sorrarazten dituen sentimendu samurrenak. Mih 96.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
741