Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
aberats, handi xipi orok. Bp I 126. Nausi etxekoanderek beren mutil neskatoei [doktrina erakutsi] (Garralda,
1864). BOEae 94. b) Muchachos y muchachas. � Mutil neskatoen junta, olgantza edo batzakuntzeetan. Mg CC
110. Oraiko mutil-neskato gaztek. HU Zez 67.
- MUTIL-NESKATXA (Aq 248). (Pl.). a) Criados y criadas. b) Muchachos y muchachas. "Mutil-neskatxiek
datoz (V-arr)" Gte Erd 109 (junto a neska mutillak, gazte moltzoa, neska-mutikuk, etc., de otras zonas).
- MUTIL ONA EGON, JARRI.... (V-gip, G-azp). a) "Mutil ona jarri, cabrearse. Mutill ona jarri zuan jokuan
tranpa ein zotselako" Elexp Berg. � Mutil ona etorri yakon etxe-atzeko solotik Ixidro, bere bigarren senarra!
Bilbao IpuiB 95. Mutil ona egoan Don Bixente! Ib. 154. b) "Mutil ona egon, harro-harro, poz-pozik egon. Bolajokua
etarata mutill ona zeuan Esteban txapela ta kopiakin" Elexp Berg. � Bada-ezpadan be esan eiozue ori
"Prakazarreri". Mutil ona jarriko yatzue! Bilbao IpuiB 70.
- MUTIL-SUSMOAN. Buscando la compañía de los muchachos, detrás de los muchachos. � Bitxori amasei
urte inguruko [...] plasa-neskatil urten bat eta mutil susmoan beti dabillena da. Ort Oroig 93.
- MUTIL TXIKI. Niño. Cf. EZ Noel 166 muthil xipi 'humilde servidor'; cf. tbn. Izt C 245 mutil txiki 'mozo de
pequeña estatura'. � Erriko gaisoak hau ekusi ta bildu zituzten sei urtetik amarreraño zituzten mutil txiki guziak.
Mb IArg I 256. Parka eskatuten eutsela, mutill txiki areen pekatu gaitik. Ur MaIl 92. Mutil txikiyak ditu / atzetik
millaka, / azanariyo edo / patata tiraka. Bil 131. Florentzian zeguala, iru mutil txiki, gurasuak lagun, juan ziran
San Franzisko albistatzera. Bv AsL 86. Ondo ixango litxake [abesti] barrijak egin polito ta egoki, ta mutil
txikijei irakatsi. Kk Ab I 61. Kontari daude ez daukatela / mutil txikien bildurrik. Tx B I 119. Mutil txikiak joten!
Erkiag Arran 54. Mutillak, su ganetik saltoka asi dira [...]. Gero, mutil txikiak. Gerotxoago, neskato
marimutillen bat be bai. Alzola Atalak 81.
- MUTTIL. (Forma con palat. expr.). � Bilduko ziren herriko muttil ttipi eta neskatxa haur guziak. Elsb Fram
VI. Zeinutegiko muttilak. A Ardi 62. Muttil arraunlariak ziotsan Mireiri. Or Mi 117. Sartu, muttil ederrok. Ldi
BB 52.
2 mutil. "(V-ple-arr-oroz-m), pelado, trasquilado" A.
mutildi (Lar, H (+ -th-)), motildi (H). � "Muchachería, multitud de muchachos" Lar. "Grand nombre, foule de
garçons" H.
1 mutildu (V-ger ap. A; Lcc, H (V, G)), mutuldu (V-ger-ple-arr-och-m ap. A). �1. Rapar, trasquilar; dejar
calvo. "Rapar, ulea ebagi, mutil[du]" Lcc. � Mutillak beti erabillen buruba mutildurik, ta emendi etorkeen
euren izena. Mg PAb 94s. Jaungoikuak [...] mutilduko deutseezala eureen burubak. fB Olg 78. Benetan dan-au
nozue mutildu. Zav Fab RIEV 1907, 539. Gero dira ardijak mutilduten / neguan oneek otzak ilten. Ur CancB
104 (Manterola, a quien sigue Duvoisin, traduce "enflaquecen o debilitan"). Bururik buru bere ibilten da [aldia] /
zuritu ta mutulduten. Azc PB 351. � (V-m, Gc, B ap. A; Lar � Dv, Añ, Hb ap. Lh, H (V, G), VocB), motildu
(Lar). "Desplumar", "pelar las aves" Lar y Añ. "Motildu, mutildu, que significa pelar, desplumar" Lar (s.v.
mutilar). "1.º chamuscar [seguramente, 'desplumar chamuscando']; [...] 3.º desplumar un ave metiéndola para eso
en agua hirviendo" A. � Kalia ardoak lumarik gabe ta mutildurik utzi du. AA III 375. Asi zan arin aringa pabo
errialak mutilduten. fB Ic II 19. Mutilduko du ixillik [eperra]. Izt Po 137. Mutildu ta bijarko kazuelan gertu. Enb
178. Kapoiak dagoz erreten, / oilaskotxuak mutiltzen (V-ger). A EY IV 188. � Goitik beraño mutilduagaz
[zugatz gaztien ondoko zugatz zarrak] / jarri arte azurretan. BEnb NereA 238. � "Mutuldu (V-ger-ple-arr-ochm)
[...], desmochar plantas" A.
� (V, G ap. A; Izt 89v). Desplumar, despojar, dejar sin dinero. � Zu itxiko zaitube mutildurik [eskribaubak].
CrIc 72. Onela diardue jokoan batak beste mutildu dezan artean. AA CCErac 155. Beti bizi izan dira / gizon
asko alperrak, / inor mutulduteko / txorikume ederrak. Azc PB 331 (in Ur PoBasc 194 mutiltzeko).
� Despellejar, criticar. � Ezin geiagoan mutildu, billostu ta barregarritu zituen irurak. Ag Kr 135.
�2. (Dv, que cita a Ur y AB). "Ruiner, ravager" Dv. � Bere uliak astindurik / itxi dau solo guztija mutildurik
[ardijak]. Ur CancB 98 (Dv traduce "foulée, abîmée"). Erri on bat nekusan jantzita bakarrik / eta beste guztiak
billos mutildurik. AB AmaE 25. � Debilitar. � Zakustaz gaisua [Adan], oso billostua / eta mutilldua. AB AmaE
352.
�3. (Lar, Añ). Cortar. "Mutilar, cortar" Lar y Añ. � Zatitu zeuntsan dragoe gogor ari burua, / ebagi ego ezaiñ
ta beso indartsuak, / aiñ mutilldurik ikusitean bere burua / eskergak ziran aren orroi ta txiliuak. AB AmaE 439.
Orri edo ostoak, mutuldu edo mutildu edo soildu. A BGuzur 153. Bere astuari belarrijak muttildu dautsazak-eta.
Otx 175. � Privar de una parte importante. � O konfesio damugabea ta mutildua! Mg CC 123.
�4. "(L-ain), acoquinarse" A.
2 mutildu. �1. Convertirse en sirviente. � Mithila bürüzagitü ta bürüzagia mithiltü. Egiat 167. �2. (H (+ -th-)),
motildu (H), mitildu (-th- H). "Devenir garçon, adopter des formes de garçon; s'habiller en garçon (parlant d'une
fille, d'une femme)" H. �3. (V-gip, G-azp; Bera). Ref.: Gketx Loiola; Elexp Berg (mutilddu). Hacerse
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
735