Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Gen 12, 16 (Urt muthil; Ur mirabe, Bibl esklabo, Ol, Ker y BiblE morroi). Komentuko muthil bat. Laph 242.
Berekilan zituztenaz geroz bolanyera, bolanyersa, eta muthil ttipia. 'Le petit mitron'. Elsb Fram 87. Eman behar
izan baitzen herri hartako gizon baten muthil. Lap 224 (V 101). Haren mithil leialak ehortzi zian. Ip Hil 188.
Huna nun athe ñimiño bat ideki daukun [Loiolako] erakusle muthilak. JE Ber 58. Lohibarreko muthila. "Valet".
Barb Leg 126. Beraz, muthil, ekarkitzu bi kafe [...] eta, Jesus, "koñak" bat enetzat! JEtchep 86. Nagusi bearra,
ordea, guzien esku-makil eta mutil gertatzen zan azkenik. Zait Plat 151. Eta Pantxo, bethi hemen muthil dago?
Larz Iru 104. Baso-mutillen bizia / daukat ondo ikusia: / mutil juaten dana bezela / berdin nagusia. Uzt Sas 70.
Ez da bearra bezalako mutillik (morroirik) (AN-ulz). Inza NaEsZarr 1397. Herrian mutil edo neskato ziren
arrotzak. Lf in Casve SGrazi 11.
v. tbn. SP Phil 11. El 54. Zuzaeta 66. Hb Egia 124. Zby RIEV 1909, 104. Jnn SBi 91. Arb Igand 119. HU Zez
209. Inza Azalp 45. Ox 37. Zub 63. Ir YKBiz 175. Iratz 74. Zerb IxtS 38. Vill Jaink 32. Ardoy SFran 287. Mitil:
AstLas 48. Etch 176. Balad 92. Xikito 1. Mde Pr 124 (69 mutil)
� Ontziko mutilla jaikitzen zan aurrena. Anab Poli 41.
� (V, G, AN ap. A; -th- H). (Como segundo miembro de comp.). Aprendiz. "Arotz-mutil, aprendiz de herrero"
A. v. HARGIN-MUTIL, ZAPATARI-MUTIL. � Arrantzale-mutilla ontzian diyoa. Goen Y 1934, 92.
� Soldado, miembro de la tropa. � Karlos Kintoren edota Maria Kristinaren mutil bere burua ikusi nai ezik.
Mok 5. Soldaduzkoa mutil berriei erakusteko. Or SCruz 102. Liberalen mutil-saillak. Ib. 43. Santa Kruzen
bigarren mutil-taldea. Ib. 80. Nolako agintea izan dezakeen [...] egiazko agintariak bere mutilen aurrean. MEIG
I 188.
�3. (V, G, AN, L, BN ap. A; Aq, H (-th-)). Sostén. "Tentemozo (G)" Aq 73. "Arraxin-mutil (B), palo que sirve
de candelero a la vela de resina" A. "(Hb), tilet ou cheville du timon d'une charrette" Lh. v. argimutil, BURDIN-
MUTIL.
�4. (BeraLzM). Hábil, bueno (haciendo algo). � Topatzeko ederra Txomiñ da mutilla. AB AmaE 405. Mutill
ona da, bai, ortarako [ego-aizia, gaztañak botatzeko]. Sor Bar 88. Aurreratute orretan Euskalerriko emakumerik
geienak mutillak dira. Ag Kr 131. Mutil ona zan bera gaztañak batuten! Echta Jos 70. Gero be, gauza ariñak eta
irakurgarrijak egitteko, mutilla ixan zan gure Kirikiño mattia! Altuna Euzk 1930, 376. Bertsotan, mutilla aiz i!
Lab EEguna 112. Mutil onak dira orretantxe Astokillo ta Mandokillo, kontra eiten. Kk Ab II 65. I ago mutila, i,
baztarrak irauliz. Or QA 119. I az mutilla, "Mitxin", i az mutilla! Bilbao IpuiB 198. Jakintza esperimentaletan
mutil eta txapeldun diren oietakoak. Vill Jaink 34. Aurreskua dantzatu? Ortan gaituk bada mutillak! Auspoa 26,
95. Asko jakina zen Axular eta mutila, gainera, zekiena esaten. MIH 164. v. tbn. Eguzk GizAuz 109. Zait Plat
72. NEtx LBB 303. Ataño TxanKan 194.
�5. "(G-bet), rodillo" A.
- MUTIL-ANDRE. Afeminado. � Or erabillen beti, "ollue" emendik, "mutil-andrie" bestetik. Kk Ab II 63.
- MUTIL-ARDO (G-azp ap. AEF 1922, 33s). Convite de vino, y en general todos los actos profanos que se
celebran en la fiesta de San Pedro en el barrio de Aiztarazu (Aya).
- MUTIL-ASTE. "Mutillaste (V-m), semana sin fiesta intermedia" A.
- MUTIL-BURU. Encargado, capataz. v. MUTIL-NAGUSI. � Huntarzün eremü handitako baten joan erazteko
behar da mithil-bürü bat, eta mithil-bürü haren peko, behar dire mixkandi eta langiliak. Eskual 2-5-1913 (ap.
DRA).
- MUTIL-DANTZA. "Danza típica de Navarra que se baila [...] en los pueblos del Valle de Baztán y Regata del
Bidasoa, y que antiguamente se bailó en Lanz, en la Barranca y en el Valle de Ulzama" VocNav. � Bordari
baztandarrak eta zuberotarrak beren Mutildantza aipatuak dantzatzen asten diranean. ADonostia Itzald II 12.
An ere mutil dantza ateratzen. Or QA 192.
- MUTIL-DENBORA. "Ene mutil denboran, quand j'étais garçon" SP.
- MUTIL-EDADE. "Mocedad" Lcc.
- MUTILETAKO. De la juventud, de la época juvenil. � Mutilletako poza / ta axolakabea. Ldi UO 47.
- MUTILETAN (V-gip ap. Iz ArOñ (s.v. masústa); Zam Man 57). Durante la juventud, en los años mozos.
"Mutilletan, cuando soltero, cuando mozo, en la mocedad. Ori ta ni mutilletan lagun giñean" Zam Man 57.
"Umetan zuri, mutiletan gorri, aguratan baltz" A Morf 484. "Mutikotan berde, mutilletan gorri eta gizonetan
baltz (masustia)" Iz ArOñ. � Mutiletan etxeko / ta auzoko piztiak / ilteko egiten dituz / alegin guztiak. Azc PB
344s. Mutilletan ere, neskatxa gazteentzako bigunbera-samarra nindukan. Ldi IL 18. Mutikotan mutil dana / ta
gizon mutilletan, / gizonetan mutiko / oi da geienetan. And AUzta 118. Gogoan dozu zelan negarrez / egoten
nintzan mutiltan. Gand Elorri 109.
- MUTIL GAZTE (V-gip ap. Elexp Berg). Mozo, joven; adolescente. � Imma zeritzon mutil gazte bat.
"Mancebo". Ber Trat 114r. Iduri onetako muthil gazte bat ikhusten zuenean. Ax 349s (V 232). Ez eztupa ixindien
aldean, ez neskatoxea motil gazteen artean. "Garçons". O Pr 158. Zu mutil gazte bizar bagea ta filistar hura
gizon egiña. Mb IArg I 349. Eleisiak ez dau eragozten atso zaar bat mutil gazte bategaz ezkondutia. fB Ic III
335. Isak zuen izena, / ta mutil gaztea / zan denbora onetan. It Fab 232. Gizon zaharra eta hirur muthil gaztiak.
Arch Fab 231. Mutil gazte bi estudijetan ziarduenak. Ur MarIl 46. Hogoi urtheko muthil gazte batek. Elzb PAd
31. Amasei urteko mutil gazte bati. Apaol 23. Arranondoko mutill gazte bikañenak, erramuak eskuetan zituela.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
733