Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
mamutza (Lar, H). � "Vestiglo, monstruo formidable, mamuza" Lar. "Forme augmentative et syn. de mamua"
H.
mamutz(a). v. mamutxa.
mamutzar, mamotzar. � Aum. despectivo de mamu (2). � Barri guztiok ditugun legez jakin ireak, / Zelan ez
dituk, mamotzar orrek, asmau gureak? AB Olerk 90s.
mamux. v. mamutxa.
mamuxel (AN-gip ap. Garbiz Lezo), maimuxal (G-goi ap. JMB At). � "Muñeca (del francés mademoiselle)"
Garbiz Lezo 107. "La [muñeca] que se compra en las tiendas o bazares, se llama maimuxal (mademoiselle)" JMB
At (s.v. andare). Cf. madamusel, mamazel. � Orma kontra gizonak [...]. --Pan-pan!... Gizonak, mamuxel
aundi batzuek balira bezela, zapla! Ugalde Iltz 27. � (Como adj.). � Ori da pulamentuz jarduntzia. Bai, zu beti
emakume mamuxel eta zirrikituna. Alz Burr 17.
mamuztu. "Estrujar (V-ger)" A Apend.
1 man (L-ain ap. A (-a); SP, Urt), ban (Ht VocGr, Dv (-a), H). � "Mana, ban, publication de mariage. Manak
atheratzea, publier ou faire publier les bans" SP. "Banna matrimoniala, manak, ezkontzeko manak" Urt III 255.
"Banak, bans" Ht VocGr. "Bana, ban de mariage" Dv. "Banak, s'emploie au pluriel, dans le sens de 'bans'. Banak
atheratzea, publier les bans" H. "Mana, proclama, monición de matrimonio" A. � Hemengo ezkongaiak
aspaldian lo baitzagozin iduriz, berritz atzarri dira eta bixi-bixia lotu urhats berrien hartzen. Bortz gazte agertu
dira manen ematerat. Herr 7-9-1961 (ap. DRA). Dakizun bezala, manak igandean ditutzu. Larz Senper 14.
Ezkont manak igandean emaitekoak bainintuen, hobeko ditut beraz luzatzea. Ib. 42.
2 man (V-ger-m ap. A). �1. "Potestad, autorización, facultad. Noen manez egin da? (V-ger)" A. �2. "(V-germ),
consentimiento" A. �3. Preocupación, duda (?). � Zegaiti bada neskak / udan eztaben nai / abadean
aurrean / bai esan mutilai; / izan da orain artean / beti neure mana. Azc PB 73.
man. v. eman; 1 eraman.
1 mana (c. sg. A; Lar, Añ, VocBN, Gèze, Dv, H). � Maná. � Tr. Documentado tanto al Norte como al Sur desde
Leiçarraga. Su uso disminuye considerablemente en el s. XX. � Zuen aiték ian ukhan duté maná desertuan eta
hil izan dirade. Lç Io 6, 49 (He, TB, LE, EvS, Dv, Ol, Leon, Or, Ker, BiblE mana). Mana ian zuten iuduak / hil
ziren. EZ Noel 124. Juduek mana zeritzan ianhari on, ezti, gozo hartarik franko zutelarik. Ax 88 (V 60). Garaia
duenari emaiten zaio mana, erran nahi da zeruko eztitasuna. SP Imit III 35, 1 (Ch, Mst, Ip, Ol, Pi mana). Igorri
zien egunoro zeruko mana. Mb IArg I 270. Moisesek emandako mana, zeruko ogi egiazkoaren irudipena edo
antza baizik etzan. Lard 401 (153 mana-ontzia). Biotzean zeruetako mana bezin beratz, goitiko eztia baizen guri.
Erkiag Arran 160. Haien lanaren begira, mana zerutik noiz jaitsiko. MEIG VIII 99. v. tbn. Tt Arima 83. Gç 111.
Urt Ex 16, tít. CatLav 177 (V 91). Lg II 165. Ub 28. Monho 138. Mg CC 219. Añ LoraS 69. AA I 413. fB Olg
21. AB AmaE 127. CatJauf 26. Ir YKBiz 220. Zerb IxtS 37. � (Fig.; ref. a la nieve). � Neguren mana oparoak
bere zuritasunez oro estali zun. Etxde JJ 260.
- MANADUN. (Lo) que tiene maná. � Salbatzaillearen alhorra. / Ordoki manaduna. / Landa egia iasana. EZ
Man II 197.
2 mana. I (Adj.). �1. Bueno, agradable. "(V, Mg), cosa buena y agradable" A. � Gauza mania esaten dogu
gauza on ta gogokuagaiti. Mg PAb 183.
�2. "(V-ger, G-to; FSeg), calmoso, tranquilo. Eguraldi manea (G), tiempo calmoso" A. � Nerbidi, gure lagun
goxo ta mana, ez zan sari-zun ara ioan. "Mitissimus". Or Aitork 195. Eguzki mana ezker aldean, / iretargia
eskoian. Gand Elorri 181.
II (Sust.). � (V-ger, G-to ap. A, que cita a FSeg). Tranquilidad. � Ordeka erdian bei gorriak bedarra jaten
mana edo patxadarik andienagaz. Ag Kr 205 (v. tbn. G 151). Okituak eta ondasunez beteak ezagutzen ez daben
mana, baretasun, arte ta nasaipena. Erkiag Arran 117. Mana-barea, erabagi urrikoa izan da. Erkiag BatB 132.
- MANA EGIN. "Mana egin bear yatan, era cosa de perder el juicio (V-m)" A Apend.
- MANAN. "Manan dago garia, (V-m), el trigo está en sazón" A.
- MANATAN. Tranquilamente. � Manatan eta bare-bare emon eutsazan txanpon baltz batzuk. Erkiag BatB 33.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
71