Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
murrizkiro. Harriet lo da como equivalente de murrizki. v. 1 murrizki.
murrizkizun. "Qui doit être taillé, tondu, émondé, raccourci. Qui doit être diminué, dont il faut retrancher
quelque partie. Qui doit être trompé, tondu, plumé" H.
- MURRIXKIZUN (H). (Forma con palat. expr.).
murrizle, murroizle (-tzl- SP). �1. "Rongeur" SP. �2. morrozle. (El) que esquila. � Larranbilludietan eun beor
zuri zitun, seska yeikien morrozle. 'Épointant'. Or Mi 45.
murriztaile. v. murritzaile.
murriztasun (B ap. A; Hb ap. Lh, H). �1. "Sécheresse, brièveté et décision dans le parler" H. "Laconisme" Lh.
� Oldarra murriztasunez jaten du. "Laconismo". MEIG IX 125 (en colab. con NEtx). �2. (Dv, H, A).
"Desnudez" A. � "État de ce qui offre peu ou point de prise" H. �3. "Caractère bref" Dv. "Cortedad" A.
- MURRIXTASUN (H). (Forma con palat. expr.).
murrizte (H (-tzt-), A). � Reducción, disminución. Tanto Harriet como Azkue citan a Axular. � Prometa
igurikiko zerauela ehun eta hogoi urthez, eta ez iguriki ehunez baizen? Non dira gaiñerakoak? Zer murritzte da
haur? Ax 122 (V 81). Premiarik gabeko zirudien guztia soildu egin behar genuen [...]: murrizte honetan [...].
MEIG V 133. v. tbn. Vill Jaink 66.
murriztu (V-gip; H), murristu (V-gip), morroztu, morroxtu (H, que cita EZ Eliç). Ref.: Iz ArOñ (murrístu);
Elexp Berg. � Tr. Documentado al Norte desde Etcheberri de Ziburu, tbn. se encuentra en autores meridionales
desde aprox. 1930. La forma más usual es murriztu; hay morrotxtu en Etcheberri de Ziburu, morroiztu en
Olabide y morroztu en Urkidi (in Onaind MEOE 746), Orixe, Goenaga e Ibiñagabeitia (Virgil 62; en los tres
últimos, sólo con el significado de 'ramonear'). En DFrec hay 21 ejs. de murriztu, meridionales. �1. Disminuir,
reducir; restringir. "Saria, neurria murriztea" H. "Murrístu da, se ha disminuido (el pienso). Murrísketan
baxuasak bedarrak" Iz ArOñ. "Tabernarien irabazixak pe dezente murriztu die aspaldixan" Elexp Berg. "Asko
murriztu jako illia" Ib. v. 1 murritu. � Bere iornala edo soldata iduki diot edo morrotxtu diot. EZ Eliç 154.
Eskubide orreik murriztuta ikustekotan. Eguzk GizAuz 112. Bere nausitasunak edatzen zun itzala murrizten
joango baitzan. Etxde JJ 40. Etxilarra erein San Moritzeko, / ez zaitzu murriztuko. GAlm 1959, 7. Euskal aditza
hedatu beharrean murriztearen aldekoak. MIH 388. Baina euskaldungoa murrizten doa eta aho hizkera murriztu
ahala euskal literatura aldiz goraka. MEIG IV 68.
�2. (SP (-tzt-), Lar, H), morroiztu, murroiztu (Volt 114 ). Roer; desgastar; raer, ajar(se). "Rogner,
ronger" SP. "Cercenar", "pellizcar, quitando algún pedacito al pan y a otras cosas" Lar. "Saguek murriztu gasna,
[...]. Soin azpitik murriztuegia, robe trop rognée par le bas" H. � Gainbehera plegutik hartu du izena [Kanbo
herriak], / mihiaren ezpatak murriztu duena. Hb Esk 105. Kapa murriztu bat. "Raída". Or Tormes 95. Soñekoak
ez zazkizue soñean morroiztu. Ol Deut 29, 5 (Dv hautsi, Ker maiztu, BiblE hondatu). � (G-azp-bet-nav, Lc, B,
BNc ap. A; Lar, H). Podar. "Chapodar" Lar. � Haritzak ez du hola murriztu behar. Dv Lab 374. Orai gure
haritza / zein den murriztua! Zby RIEV 1909, 396 (tbn. en Or Eus 200). Mastia murrizten. Ibiñ Virgil 90. Ezin
onartuz bizi naiz beti murrizturikan dagola / bere itzala Baionaraino hedatzen zuen arbola. Xa Odol 261.
Gramatikaren arbola soil eta murrizteko asmoz. MEIG VIII 108. � Mutilar. � Zaituztena utziko murritztuak
[beharriak ebakirik] berdiñ. Gy 143. � Ramonear. � Ardiek berek larrean othe mokoak murrizten dituztela. Dv
Lab 273. Auntz arin, larrak eta urritzak morrozten dituena. Or Mi 33 (v. tbn. Eus 172). Nere ardiak goseti,
belarra morrozten ari dituk. Goen Y 1934, 94. � (B ap. Izeta BHizt2; H), murristu (H). Cortar (el pelo). "Ile oi
murriztu" Izeta BHizt2. Cf. infra (3). � Ilea murriztuko du. Dv Num 6, 9. � (BN ap. A � VocBN (-tzt-); Dv).
Acortar. � "Elhesta murriztea, écourter une conversation, un discours" H.
�3. (AN, BN ap. A; SP (-tzt-), Urt I 37, Ht VocGr 432 (-tzt-), Arch Gram 68, Lecl, Dv). Rapar, esquilar; quedar
pelado. "Murritztu da, les cheveux lui sont tombés" SP. � Bere ardiak murriztera. Urt Gen 38, 13 (Dv
motzaraztera, Bibl moxtera). Mürriztüko ditugü ardiak negü ondoan. Arch Gram 69. Gizona murriztuko dute
lekhat plaparen tokian. Dv Lev 13, 33 (Ur gizona moztu, Ol y BiblE ilea moztu, Ker bizarra moztu, Bibl bizarra
egin). Eta burua murriztu zuen. Dv Act 18, 18. Khartzoil eta murritz hadi hire bihotzeko haur maiteen ariaz. Dv
Mich 1, 16.
�4. (L, BN-baig ap. A; Urt II 359, H), morriztu (V-gip ap. A). "Dégainer, dépouiller. Horrela biziz laster
murriztuko du bere etxea eta hustuko, [...] il dépouillera tôt sa maison. Plumer quelqu'un, lui enlever tout son
argent. Zituen guziak irabazi diotza, osoki murriztu du, [...] il l'a entièrement dépouillé" H. "Despojarse, perder
todo, por ej., al juego" A. � Batzuek bertzeen murristeko jokoan. Prop 1890, 19. Lapurrak murriztu zuten, zauriz
bete zuten. Ir YKBiz 267. Sakelak murriztuta izteko. Eguzk GizAuz 32.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten 699
mende.