Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
bat jauzian heldu zaiote aintzinerat, oihuka, karrasiaka. Barb Leg 147. Hiru begiekilako mamu beltz larri batzu.
JE Ber 92. Eguzki-loreak ere uxatzen ditu illunpe-mamuak edo gaue-gauekoak. JMB ELG 79. Ipuiari itxura
ematearren asmatutako mamu batzuk. Alt LB 35. Gure Potxolo, gure Potxolo, / mamua juateko egin azkar lo.
NEtx Antz 117. Iparrak kendu dizkio zuaitzari bere orriak. Mamu-antzo gelditu zaio enbor billostua. Vill in
Gand Elorri 17. Lo eiten ez duan aur gaiztoari / mamua agertzen zaio tentari. NEtx LBB 315. Zer izan zitezkean,
mamu-itzalak ez-ezik edo beste munduko norbaitzu? Berron Kijote 193. Etxetan maindirez bildurik eta katez
josirik ibili ohi diren mamu edo iratxoak. MEIG I 174. v. tbn. Atheka 59 (en el texto aparece mainu, pero hay
mamu en el ms. (BOEl 219; v. tbn. 57 mamu). Laux BBa 6. Ir YKBiz 530. Herr 30-5-1957, 4. Gand Elorri 174.
Vill Jaink 76.
� Espantapájaros. "Mamu bat zen baratzaren erdian, xorien izitzeko ezarria, c'était un épouvantail au milieu du
jardin [...]" H. � Galtza batzu, asko landetako mamu edo marika batzuek ez baitzuzketen nahiko bele-fiken
iziarazteko ere. Barb Sup VII.
� (Fig.). � Asmatu egin bear zerbait. Bestela, mingostu egingo dit bizitza utsegin nuelako mamuak. Txill Let
92. Argi da badagoela beste eragozpenik, "mentalisten" mamua uxaturik ere. MEIG VI 114.
�2. (V-m, BN-baig ap. A), mamo (L-ain ap. A). Insecto, bicho. "Mamo, piojos y pulgas (voc. puer.)" A. � Bare
ta marraskulo ta osterantzeko mamo txikiak ianiko ta eguzki sargoritsuak zimelduriko orri edo ostoak. A
BGuzur 153. [Koko itzak] geienean, mamua, inguma, bidutzia edo mozorroa esan nai du. Mok 14n. Oxin (pozu)inguruban
egaizka ebillan mamu (koko) batek. Altuna 81. Zer da hantxeko mamu beltxa ogi-alhor horren
erdian? Lf Murtuts 7. Arraiak uraren axalean zenbait / mamu atzemanka eiten baitu jauzi. "Insectos". Or Poem
556.
�3. "(V-m, L-ain), disfrazado, máscara" A. � Agertzen da Mikaela, modan emana... maska edo mamu bat
bezala. Barb Sup 52. Beren tuntun, dantzari, mamu ta zomorrodunekin, [...] joan ziran lenbizi, uriaren goiko
mugaraño. Eguzk RIEV 1927, 426. Jai oriek beren dantzari, mamu ta guzi ospatu ditzakete. Ib. 427.
�4. "Mamu, el condenado a coger a otros a correr (G-azp)" A Apend.
�5. (V), mamo (V; Añ, Izt 20r). Ref.: A; A Apend e Iz ArOñ (mamo). (Adj.). Tonto, bobo, sinsustancia.
"Azkanengo mamo gorri (V-m), azken putz (G-bet), gurripato el último" A EY III 296. v. 1 mamau, mamalo,
mamala. � Mutill erdi mamo bat egoala lotan. AB AmaE 206. [Fortunak] bertsolariai eman zien etorria, /
mamoak ziradenai buruko argia. Ib. 333. Itxok, itxok puskaten, ez dok ain mamua. Ib. 97.
�6. (Adj.). "Il s'applique aux personnes grandes, de figure hâve et maigre, d'habillement étrange. Emazte
mamua!, spectre, épouvantail de femme!" H. � Gizon gaxoa ugazaba mamu ta anker orrein otsein, morroi ta
jopu egiten dabelako. Eguzk GizAuz 90.
�7. (Adj.). "Mamo, eguraldi mamo, tiempo molesto" A Apend.
- MAMU-JAI. Fiesta de disfraces. � Iñauteri ta mamu-jaia iruditzen zait. Txill Let 129.
mamugaitz. v. managaitz.
1 mamuka (L?, R ap. A; Dv). �1. "Épouvantail contre les oiseaux" Dv. "Espantajo" A. � Haren sotanak iduri
baitzuen urrunerat landetan pika haizatzeko ezartzen diren mamuka, izigailu heietarik. Etcheb MGaric 128 (ap.
DRA). � "Fig. fam., personne fort accoutrée" Dv. �2. Fantasma, monstruo. � San Frantses abiatzen da beraz
"Alfurus" delako mamuka, gizotso heien harpe ziloeri buruz. Etcheb Obrak 43 (ap. DRA). � (Como adj.). �
Père Noël deithu gizon mamuka, bizar luze, begi zeihar, kokots zaharkitu heietarik. Herr 17-12-1959, 1.
2 mamuka. "(B), diversión de niños, cubriéndose la cara" A.
mamukeria. �1. Fantasía. � Beirautzu eztezazul-utz gogartea gogora dathozkitzun mamukeria horiek katik.
"Tous ces phantomes qui se presentent à votre imagination". Birjin 483.
�2. Conjunto de fetiches. � Atzeman nuen Niyamboizo bere mamukeria eta idola mota guzitakoz inguratua.
Prop 1910, 76 (ap. DRA).
mamukio (V-m ap. A; Añ, Zam Voc). � Malva. v. malba. � Linazien zaiaz mamukio ta arto-azal batzuk uretan
nastu (V-arr). "Malvas". A EY IV 232. Suge nai txakur amurratuaren usegia osatuteko, mamukio-zustarren ura
edango da (V-arr). Ib. 255. Naiz lapatxak, naiz zigainak (mamukioak). Larrak EG 1959 (3-6), 198.
mamukitxu (V-m ap. Arzdi Plant1 278). � Malva.
� mamukor. v. manukor.
mamula (L-ain, BN-mix-baig, R), mamola (BN-baig, Sal), manbul (L; Dv, H). Ref.: A (mamul, mamola,
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
69