Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Mundutiarrek hain lehiatuki bilhatzen dituzten gauzetarik begira [nezazu]. Leon Imit III 26, 2 (Echve mundutar;
Ch mundano). Irrika zauden mundutar fedegabeak. Iratz 180. Gerra txarren bat etorriko da / mundutarrok
bakantzera. Basarri 133. Mundutar baten begiak badira ere begira daudenak, [...]. MEIG III 59. v. tbn. AR 334.
Monho 138. Añ EL 1 39. Añ CatAN 67. Gco I 445. fB Olg 21 (Ic I 69 mundutaar). Jaur 173. Ur MarIl 57. CatS
113. Xe 344. Ud 108. Jnn SBi 103. Zby RIEV 1908, 609. Itz Azald 212. Kortazar Serm 385. Goñi 46. Barb Sup
60. JE Ber 67. Ir YKBiz 49n. Or QA 103. Arti MaldanB 232. Gand Elorri 96. Matx Gazt 77. Mattin 53. Xa Odol
328. BiblE Io 14, 17.
� (Tema nudo, usos adverbiales y predicativos). � [Magdalena,] ikhusiz mundua, eta hartaz ikhusia izanez, egin
zen osoki mundutiar. Lg II 155. Bekhatutan bizitzea, bethi urguilus, mundutar, arin desonest. Dh 269. [Etzare
ahalge] harro, arin, mundutar izateaz. Ib. 212. Deithora ezazü haspereneki eta bihozmineki, zeren ziren orano
hain aragitiar eta mündütiar. Ip Imit IV 7, 2. Mundutar geranok zenbat / ixtillu ta buruauste! EA OlBe 102. v.
tbn. Or Io 15, 19. Mündütiar: Mercy 25.
� (Uso adj.). � Eraman zuteenak bizitza lasai, mundutar ta gaiztoa. Mg CC 221. Gurasua leenago argala ta
mundutaarra izan arren, [...]. JJMg BasEsc 13. Leen baño mundutaarrago izateko bidia. Ib. 163. Agurrak eta
ohoreak, eta lehia mundutar zoroak non dira? Dv LEd 186. Gizon mundutar, gaisto eta deungak. Ur CatArrig
92 (tbn. en BOEg 2706 (Hernani, s. XIX) y BOEv 89 (Markina, s. XIX) y 357 (Plentzia, s. XIX) gizon
mundutar). Gaurko maisuak mundutar utsak / ta munduari salduak [dira]. Azc PB 362. [Uharriet apeza]
goragoko zerbait zen, etzen mundutarra. Xa Odol 131. v. tbn. VMg 91. Arti MaldanB 193.
� (Como adj. antepuesto al nombre). � [Komentütik] elkhitia eta mündütar eskola batetan sartzia.
Ip Hil 114s. Erabat utzi / mundutar bizimodua. SMitx Aranz 154 (v. tbn. Dv LEd 156 mundutar bizia). Gizon
gehienek ordea diote munduko biziari, beren mundutar nortasunari, ardura oro eman. Mde Pr 373. Mundutar
jostabide ero ta itsuei utzi. Txill Let 25. Ederrak dira mundutar lorak. Basarri 13.
mundutarkara. � Mundano. � Badaukatzite gauza batzu arras mundutarkarak. Birjin 56.
mundutarkeria (H). � Mundanidad, mundanería. � Bere mundutarkeria iraganez urrikizko sentimenduz
[bethea]. Birjin 448. Mesprezioz bethe zaite munduarentzat eta mundutarkeria guzientzat. Dh 117. Hertsiki beira
banitate ta mundutarkeria guzietarik. Ib. 49.
mundutartasun, mundutiartasun (Dv). � "Mondanéité" Dv.
mundutasun. � Mundanería. � Biotza mundutasunez beterik. Añ LoraS 173. Gazte denporan tentetan dau
aragizko bekatuaz, amorentasunaz, baneriaz, mundutasunaz. Añ MisE 105. Mundutasunez beteriko berba nastu
zantar loi ezainak. Ib. 36.
munduti (Lar � Añ, H (L)). � "Asseglarado" Lar y Añ. "Mondain, qui aime le monde et ses vanités" H.
mundutiar. v. mundutar.
mundutu. "Se remplir de monde" Lh (que dice tomarlo de Harriet, pero no lo encontramos en éste).
mundutxo. � Dim. de mundu. � Mundutxo au beti dabill oker. AB AmaE 225.
mundutze (L (Hb) ap. Lh). � "Foule" Lh. v. mundu (4). � [Jesusek] bazuen mundutze handi bat ondotik. Lg II
151. Mundutze handi batez inguratuak. Ib. 170. Eun txikiro; eta mundutze bat egazti eta eize lurreko eta aireko.
Lard 210. Zer mundutzia! eta orotan gaiñetik, zer oto-zionia! Herr 19-9-1957, 3.
munduzale (V-gip ap. Etxba Eib). �1. (Sust. y adj.). "Mundano. Mundua laga eban, astirik bako munduzalion
ordiak eitteko asmuan Jaungoikuan aurrian" Etxba Eib. v. mundutar. � Munduzale erhoek. SP Imit III 16, 2
(Ch munduaren maitatzaille, Mst mündü hunen maithazale, Ip mündiaren adiskide, Pi ludi-zale, Leon
mundutiar). Enganatzen dire halaber munduzaleak, ikusten direnak xoilki maitatuz. Ib. 50, 8 (Pi mundu-zaleak).
Konfesore lasai, mundu zale ta nola alakoa. Mg CC 135. --Nor da Mundua? --Gizon mundu zaliak ta gaistoak.
CatLlo 80 (tbn. en algunos catecismos del s. XIX: BOEans 497 (Bera), 628 (Uharte-Arakil ), 41
(Lizaso), Echn ib. 229 (Elizondo) y 569 (Inza), BOEg 2986 (Etxarri-Aranaz), BOEv 392 (Orozko) y 824
(Bergara) munduzale). Munduzale gaizto ta biurriakandik alde egiñaz. KIkV 58 (tbn. en KIkG 40). Begi-argi
onek, munduzale itsueri lillura biguin limurkoiez goxatzen die bizia. Or Aitork 286. v. tbn. Eguzk LEItz 126. �2.
(Sust.). Afición al mundo. � Mundu-zalea utzi nunetik / amaikatxo gau-ordu bai / emana nazu. SMitx Aranz
165.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
682