26.12.2012 Views

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan<br />

laburki serraturik). Korputz humanua da mundu txikar bat edo mikroskosmua. Mg PAb 84. Mundu handienen<br />

arthek ez diozakete [Yainkoari] hets bihotza mundu ttipi eta beharrentzat. Hb Egia 41. Ilargia da mundu txiki<br />

bat / bekoa legez iluna. Azc PB 309. Egunak joan, egunak etorri, Maltako mundu txikian etzan berrikizunik<br />

somatzen. Etxde JJ 237. Munduak Jainkoa ager-arazi zien bezala, areago gizonak, beste mundu txiki onek. Vill<br />

Jaink 59.<br />

- MUNDU ZAHAR. a) Viejo mundo; sociedad antigua. � Mundu kreatu berritik / zoazte mundu zaharrera. Gç<br />

76. Miratu dituzte fede-gabe zenbaitek mundu zahar eta berria. Hb Egia 123. Ordurik ona egin dau / mundu<br />

zarrak bira, / len goian egon zana / etorri da azpira. Azc PB 199. v. tbn. Zait Plat 27. b) Mundo antiguo. Cf.<br />

MUNDU BERRI. � Ontzi artan zetorrena zan Kolon! Mundu zarrari beste berri bat ekarriaz zetorrena! EE<br />

1893a, 46.<br />

- MUNDU ZABAL, MUNDUAREN ZABAL. Ancho mundo. � Tr. Documentado sobre todo en autores<br />

vizcaínos y guipuzcoanos desde principios del s. XIX. Al Norte se encuentra ya en Etcheberri de Ziburu, pero no<br />

vuelve a aparecer hasta finales del s. XIX. � O andre prestua, mundu / zabalean zurerik / gaitz lizate aurkhitzea<br />

/ emakume parerik. EZ Noel 156. Zeinbat gatx negargarri eztakusguz mundu zabalean? Añ MisE 112. Nai<br />

zituan mundu zabalera biali. Bv AsL 66s. Bere borda utzita mundu zabalerakoan, Pariseraño eskutik eraman<br />

dukana. Or Mi 69. Europan, Txinan, Ameriketan, / munduaren zabalean. Or Eus 419. Nahasi zaikun mundu<br />

zabal hau zeruko Jaunak derama. Iratz 134. Mundu zabalari galdegin nion ene Iainkoaz, eta "ez nauk ni"<br />

erantzun zidan. Or Aitork 250s. Munduaren zabala (tít.). And AUzta 71. An yoian, joan, mundu zabaleko aize<br />

osasuntsuagoen pozean. Erkiag BatB 106 (v. tbn. Arran 40). Gaur auzi baten iluntasunak hartu du mundu<br />

zabala. Xa Odol 220. Nik dakidalako eta mundu zabal osoak dakielako, begien bistan baitago. MIH 215.<br />

Txillida mundu zabaleko seme dugu. MEIG VIII 58. v. tbn. Mg CC 150. fB Ic I III. Zav Fab RIEV 1907, 91. PE<br />

25. Zab Gabon 88. AB AmaE 202. Arb Igand 16. Azc PB 56. JE Bur 111. Barb Sup 56. Etcham 225. Lf Murtuts<br />

78. Munita 135. Bilbao IpuiB 240. Gand Elorri 57. Vill Jaink 47. Ibiñ Virgil 42. Lasa Poem 90. Ardoy SFran<br />

264.<br />

� Bakerik ez da / mundu zabaletan, / bake ordez negarra / sendi geienetan. BEnb NereA 253. � Bazterretik<br />

bazterrera / oi, munduaren zabala! (L). Canc. pop. in A Morf 328.<br />

- MUNDUZKO. Del mundo, mundano. v. MUNDUKO. � Adiskidetasun Jaiñkozko ez direnak eta<br />

munduzkogiak. He Gudu 113. Gurutze bati lothua, [...] munduzko oste baten aintzinean. Jaur 153. Gizona deus<br />

guti da munduzko oihanean. Hb Egia 40.<br />

- MUNDUZ MUNDU (L, BN, R, S ap. A). "De ceca en meca" A. v. MUNDURIK MUNDU. � Iuduak /<br />

munduz mundu herri gabe dabilltza basatuak. EZ Man I 68. Eramatzue munduz mundu / zeuekiñ ene nigarrak.<br />

Gç 89. Ematen direnak dibersione eta munduz mundu alfer ibiltzera (B, s. XVIII). BOEans 934. Mundus mundu<br />

biali (apostoluak). LE-Ir. Mundus mundu berexi (Babelgo dorrekoak). Ib. Khorpitzaren gal lotsaz, mündüz<br />

mündü banuazü. Etch 246. Munduz mundu arimen ondotik berriz abiatzea. Laph 228. Bi makil oiek aski nitun<br />

nik / munduz mundu ibiltzeko. Tx B II 267. v. tbn. AstLas 14. Izt C 218. Gy 12. Hb Esk 44. Aran SIgn 212. Zby<br />

RIEV 1909, 227. AzpPr 43. Or QA 65. Etxde JJ 241. Ardoy SFran 352. Berron Kijote 211.<br />

- ORDUA MUNDU. v. ordu.<br />

mundualdi. � Vida, tiempo de la vida. v. MUNDUKO ALDI. � Mundu-aldia igaro zuten / aur-mordoxka<br />

azirikan. Auspoa 127, 63. Mundu-aldi luzea arrapatu baldin bazuan. Auspoa 142, 30. Biak ere mundu-aldi<br />

ederra pasa zuten. Uzt Sas 340. v. tbn. Mundu-aldi: EusJok 110.<br />

munduar. v. mundutar.<br />

mundugoki. "Mundanalidad" Lar.<br />

mundukarako. � Mundano. v. mundutar. � Mundukarako plazerez aberats direnak, ez dire gai<br />

izpiritukarakoei gosturik harzeko. He Phil 493. Gabetua [behar du izan] mundukarako kontentamenduetarik. Ib.<br />

420 (SP 416 mundurazko).<br />

mundukarazko. � Mundano. � Higunatzu eman dauzkitzudan irakhasde mundukarazkoak. Birjin 449. Neregoiteko<br />

moldea osoki zen mundukarazkoa. Ib. 271.<br />

mundukeria (SP). � Mundanalidad, mundanería. � Noiz ote nauzu osoki / mundukeriz hustuko? / Eta noiz<br />

bero-beroki / goi-argiz zoratuko? Iratz 109. Mundukeriak uzteko zeruko lorian nahi bazuten sartu. Othoizlari<br />

1958, 153. Aginduari tinko eutsirik, mundukeriak erabat uzten dituzte, jolas, zaldi-norlenka, karta-joku guzieri<br />

agur eginik. EgutAr 22-4-1958 (ap. DRA, s.v. zaldi norlenka).<br />

mundukoi (c. sg. A). � "Mundano, aficionado al mundo" A. v. mundutar. � Zure bihotzaren garbitzerat<br />

Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten<br />

mende.<br />

680

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!