Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
Amaika agura / beste mundura / daroaz katarro zarrak. Azc PB 291. Gitxituten doguz beste munduan
Garbitegiko neka eta minak. Itz Azald 150. Beste mundian nintzan zeruko loriaz gozatzen ari. In Etxde JJ 18.
Beste mundura joan etorri bat egin. Bilbao IpuiB 218. Gizonak Jainkoaganako ta beste mundurako duen joera.
Vill Jaink 27. � (Pl.). � Goazen eta pasa detzagun / tromenta harrigarriak; / bertze munduak bilhatzagun / eta
itsaso berriak. Gç 205.
� (Con determinantes). � Gaxtoen artean ezin biziz bahabila, oha berze mundu baten bilha. O Pr 606.
[Goiazan] au baino obea beste mundu bat / an goian bilatutera. Azc PB 308. Zoaz [...] zuaizti eder batera. [...]
Beste mundu atsegiñago batean zaudela iruditzen zaizu. Munita 19. Beste mundu batekoa da eta ez dut
aspaldian mundu horrekin lot nazakeen elkarbiderik. MEIG IX 94. v. tbn. Egiat 239. AB AmaE 227. A BGuzur
142. Barb Sup 58. JE Ber 88. Mde HaurB 64. Txill Let 22. Lf in Zait Plat XVIII. Vill Jaink 107.
� Estalduteko tunturra / esan bear zan guzurra; / fragata baten / urak ebaten / ioiala beste mundura / aide zar
baten bornura. Azc PB 162 (puede que se trate de América).
- BESTE MUNDUKO. a) Del otro mundo, extraordinario, misterioso. (No se incluyen los ejs. triviales de 'del
otro mundo'). v. BESTE MUNDUKO GAUZA. � Gelditzen badira alargun, umeak aberats uzteagatik edo
beste munduko motiboren bategatik, izan litezke munduan laudatuak. AA III 397. [Lurdes-ko] sendatze ok, beste
munduko emakume orren agertzea ezkeroz. Goñi 102. Euskeratzea etzait beste munduko lana izan. Or Mi VI (v.
tbn. TAg Uzt 11s ez du beste munduko lanik nekazaritzan). Ispiritu mei, beste mundukoak, gaiaren eta itxuraren
bitartekoak an zebiltzan arat-onat. 'Mystérieux'. Ib. 71. Diru aren bitartez igaroriko urtebetetze-eguna, ez ete
eban gero "beste mundukoa" izan? Bilbao IpuiB 97. Nekerik izan [dut] Berjili euskeratzen, baiñan ez beste
mundukorik. Ibiñ Virgil 25. Haren laguntza ez da beste mundukoa, egia, baina nola eska gehiagorik? MEIG IX
95. v. tbn. Lab SuEm 195. b) (Uso sust.). Ser, espíritu del otro mundo. � Ain joian zurbildurik eze uste eban
sazerdotiak zala beste mundukoren bat. Ur MarIl 66. [Aski da] ook leku artan errezatzen ekustea, an beste
mundukoren bat badela sinisteko. Goñi 100. Alaxe [illunbetan] geuden gu beste mundukoen ariora (arabera). Or
QA 59. Zer izan zitezkean, mamu-itzalak ez-ezik edo beste munduko norbaitzu? "Gente del otro mundo". Berron
Kijote 193. v. tbn. Kk Ab II 44. Alzola Atalak 59.
- BESTE MUNDUKO GAUZA. Cosa del otro mundo, extraordinario, misterioso. v. BESTE MUNDUKO. �
Galde bekie zer esan nai duan Santuen komunioak, bekatuen barkazioak, [...] eta usteko due beste munduko
gauza errebesen batzuek galdetzen zaiztela. AA III 590. Geijago zirudijan amesetako begitazinoe edo beste
munduko gauza bat, kriatura bizija baño. JJMg BasEsc 239. Beste munduko gauzik gertatu ezin ditekeala
buruan sartua [daukate]. Goñi 82 (ref. a los milagros). Masabiellen ez dakit zer beste munduko gauzak ikusten
zituztela. Ib. 79. Beste munduko gauza al-zan ontziburu ikasi arekin itxasoa [zearkatzea?]. TAg Uzt 116. Honako
film hau ez duzue inondik beste munduko gauza. MEIG I 149. v. tbn. Bilbao IpuiB 53. NEtx Antz 75. � (Con
bat). � Bildurtu egin nintzan, beste munduetako gauza bat ikusi baneu legez. Ag AL 39.
- MUNDUA GAINERA ERORI, ETORRI. Venir, caer el mundo encima (de uno). � Xegundori berriro mundua
gaiñera zetorkiola iruditu zitzaion. NEtx LBB 125. Anarentzat mundua bere gaiñera erortzea izan zan eskutitz
ura. Ib. 51. � Mundua bizkar gaiñera erori zitzaion egun batean, bere semeak [...] berria eman zionean. NEtx
LBB 124.
- MUNDUA KITATU. v. MUNDUA UTZI.
- MUNDUA KURRI, MUNDU KORRI. A correr mundo, de viaje. � Zeben etxetik atera eta / juan ziñaten
mundo korri. P. Yanzi Auspoa 77-78, 128. Hor barna, mundua kurri, ez baita gelditzen gizarajoa. J. Aleman
Egunk 15-9-1993.
- MUNDUA LARGA. v. MUNDUA UTZI.
- MUNDUA MUNDU (V, Sal ap. A). Siempre, eternamente. "Mientras subsista el mundo" A. � Mundua
mundu bizi dakigun / Gernikako Arbolea. AB AmaE 17. Euskaldun dabe zuen izenak / mundua mundu iraungo.
Ib. 67. Biak bietara gordeko ebela isileko ori, mundua mundu, izan zan aen egiunea. Erkiag BatB 99. Iru izan
dirala mundua mundu eta mendeak mende eutsi dioten olerkariak. Ibiñ Virgil 22. � (Lar). (Con izan). "Desde
que el mundo es mundo, mundua mundu danetik" Lar. � Mundia mundu deno, begi bakoitz izanen zira. Tt
Arima 126. Zuekin emen arkituko naz, mundua mundu den arte guzian. Mb IArg I 109. Ar zazute, mundua
mundu zan baño len antolatu zaizuen iaurerria. Or QA 204 (v. tbn. Eus 213). Mundua mundu dan ezkero doia
onekin bai pekatu asko egin zaiola Jaunari. MAtx Gazt 23. Mundua mundu danetik beti / izan gaituzu gautxori.
NEtx LBB 256. Eman mundua mundu izan baino lehen zure ondoan nuen aintza. BiblE Io 17, 5 (He mundua
kreatu, TB mundua egin, LE múndua izan, Dv mundua sorthu). Ez dela behinere, mundua mundu denez gero,
azken urteotan bezain ongi idatzi. MIH 60 (v. tbn. 135). v. tbn. Lg II 180. Xarlem 1192. Dh 172. fB Ic III 311.
Jaur 398. Izt C 6. Lard 10. Aran SIgn 29. HU Aurp 210. Tx B I 258. Ir YKBiz 182. Txill Let 100. Etxba Ibilt 469.
� Mundua mundu formaduzkero / oi ez da jaio semerik. Lazarraga 1159r. � Munduak mundu dirauno, guziek
dute jakinen [...]. Ox 73. Jesusek du bere eskuz moldatu Eliza. Bethi iraunen du munduak mundu deno. Zerb IxtS
115. � Kontrátu bekála dá munduáu múndu denas gerós Jangoikoaren disposizios. LE Matr1 356. Mundu hau
mundu deno diraukola! Lf Murtuts 57.
- MUNDUAN AGERTU. v. MUNDURA(T) AGERTU.
- MUNDUAN BATEKOA. "(V-m-gip, G-azp), excelente; litm., único en el mundo" A.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
675