Maka-Oalketan - Euskaltzaindia

Orotariko Euskal Hiztegia 12. lib.: maka-oalketan
da Kouystar lehen herria. Prop 1899, 170. �2. (L ap. Lh), multzuzka (L-ain ap. A). "Porción de ovejas" A.
mulu. v. 1-2 muilo.
mulu-mulu. "(V-m), onomat. de la murmuración" A.
muluta. "Pelota de nieve (AN-erro)" (Comunicación personal). Cf. maluta.
muluts (-lh- H, s.v. munoa). � "Terre soulevée par les fourmis comme une grosse taupinée et où elles
s'établissent" H.
1 mumu (V-gip; Hb ap. Lh), mumo (V-gip). Ref.: Iz ArOñ (momo). �1. Fantasma. "Se dice para asustar a los
niños" Iz ArOñ. "Masque" Lh. Cf. 1 momo, mamu. � Aur txikiak aitagana laixterka ikusi orduko mumua (383).
LE-Ir (v. tbn. (125), s.v. iduripen). Mumua dator..., / ara...! Joan ortik! / [...] / nere txikiya / pollita da-ta / ez du
ñegarrik egingo. EA OlBe 30. �2. --Izutu nau gizon orrek. / --Gaxua, mumua egiñ al diyo? (Interpr?). Alz STFer
134. �3. "(Sal), insecto, en general (voc. puer.)" A. Cf. VocNav: "Mumu, araña grande y negra (Aézcoa)". �4.
"Cencerro mayor que el truku" A Aezk 296. Cf. 2 mumu. �5. "Bobalicón" A Aezk 296.
- MUMU-ORRATZ. "(Sal), libélula" A.
2 mumu. � "(L), buey, vaca (voc. puer.)" A. v. mu. � [Apis zezenak] baitzuen laur aldeko beltz bat borondean,
bizkarian txori andi bat, eta mi pean mumu baten gisa, larrua pixka bat beltzatrik. Garral EEs 1925, 22.
mun. v. 1-2 muin; 2 min; muna.
muna (V-ger-arr-arrig-m-gip; det., Añ (V), Izt 106v, H (V); Zam Voc), mun (V-ger, BN). Ref.: A (mun, muna);
Lh (mun); Elexp Berg. �1. Ribazo, cerro, muro; colina. "Loma de tierra", "cerro, collado, (V) muna, munea",
"ribazo" Añ. "Munoa, muñoa o munia significa en vizcaíno "ribazo" y creo que el propio término guipuzcoano
por colina es éste, pues siempre significa altura pequeña" Ur, carta a Bon 3-4-1858 (BAP 1954, 270). "Muna urtu
(V-ger), desprenderse las tierras" A. "Bedar onek [...] arbi ta azaartean, munetan, lur gozoan erneten dira, [...]
brotan entre nabos y berzas, en los ribazos, en buena tierra" Ib (s.v. korkotz). Azkue recoge tbn. la forma muni
"ribazo", del manuscrito de Ochandiano, seguramente mal deducido del determinado munia. Cf. Izt C 22: "Gure
asaba zintzo ernaiak izena ifini bear ziotenean tokiren bati, aurrenengo lana egiten zeben beraren egoitzari
begiratzea. [...] Baldin bazan mendiskaren bat bukatzen zana musturrean, deituko zioten Mugia, baldin bazan
txata esango zioten Munia". v. muino, muga (6). � Tr. Documentado desde principios del s. XIX en autores
vizcaínos. � Usteltasun beteko muna bat. Añ EL 1 159. Muna baten satsaren ganean egon zan jarririk egun
askotan. Añ MisE 63. Emeko ormia jo, ango munian etxun, sasi onetan jausi, [...]. Astar II 122. Ez dagijozula
inos inori, [...] esirik edo munarik imini, dotia edo etxia edo adiskidetasuna ukatuta. fB Ic III 356. An dabil bere
Aita Kamara injineroa, / gastadoreai munak non egin erakusten. AB AmaE 186 (v. tbn. 272). Baster sokoetan
egozan alkarturik orri-mueta asko, muna-azpietan, ate-ostietan, erreka-ondoetan. Ag AL 108. Zulo andi bat,
munan barrura sartuten zana. Echta Jos 247 (v. tbn. 246). An agiri zan bera, muna-goienan, mutikoeri begira
barreka. Kk Ab I 63. Antsiz eta negarrez mendi ta muna zear. Onaind in Gazt MusIx 153. v. tbn. Zav Fab RIEV
1907, 98. Laux BBa 74. Amez in EuskOl 1933, 74. Otx 105. A EY III 32.
�2. "Mun (V-ger), límite" A.
- BIDE-MUNA, ITXASO-MUNA. v. bide, itsas muino.
- MUNA-BELAR (-bedar V-ger-m ap. A; Dv). "L'herbe sauvage (sans doute par opposition au foin des
prairies)" Dv. "Hierba rastrera que produce granillos rojos a los que son muy aficionados algunos pajarillos;
litm., hierba de ribazo" A. v. MUINATZ-BELAR. � Ardi bat sartu zan soluan, / ez eban beste gatxik egin an /
ezpada jan muna bedarra (es la hierba silvestre. En Bizcaya se designa con este nombre la hierba que sirve de
lindero entre los campos). Ur CancB 94.
- MUNA-URRATU (V-gip ap. Elex Berg), MUÑARRATU (V-gip ap. Iz ArOñ). Desprendimiento de tierra.
munagea (det., Lar � H). � "Campaña, campo sin montes, kanpoa, landa, munagea" Lar.
munagia (det.). "Brunela offic., munagia (Frunella officinal)" LandHizt 367.
munaka. v. muñeka.
Creative Commons Aitortu-EzKomertziala-PartekatuBerdin baimen baten
mende.
670